“Int Texel gebrouwen”, aflevering 3: Bier van rebelse non

Als de monniken van Ludinga driekwart eeuw van het toneel verdwenen zijn, vestigen zich opnieuw kloosterlingen op het eiland. Rond 1438 betrekken nonnen het Agnietenklooster in Den Burg.

De hoofdtaak van deze begijnen is de zorg voor behoeftigen en zieken. Daaronder valt het verstrekken van brood en boter, maar ook bier. Omdat het klooster dreigt te vergrijzen, verdwijnen de overgebleven zusters naar Leiden, waar ze onderdak vinden in het Sinte Barbaraklooster. Daar brouwde men bier “met of zonder hop”. Hun gruit- of hopbier bewaarden ze “in de koele bierkelder”. Op Texel hebben de nonnen ook zo’n opslagruimte gehad, met een gewelfde kelder. 

Bij opgravingen op de Groeneplaats, waar het Agnietenklooster ooit stond, komen in 2017 waterputten, een tuunwal en een kolk voor het vee tevoorschijn. En een 16e -eeuwse tapkraan met een gothische A erop, afkomstig van een bier- of wijnvat. De projectleider van de opgravingen weet zeker dat de begijnen bier hebben gebrouwen. Dat wordt bevestigd door de moeilijk te ontcijferen administratie van de zusters. 

Uit hun laatste kasboek blijkt zonneklaar dat ze bier maakten. Er staat een bostelton (bostel is brouwafval waar je dunbier van kon maken, of er de varkens mee voeren). En ze kopen geregeld mout in. Schroten - mout malen - deden ze zelf. Hun bier valt aan de hand van een oud manuscript te reconstrueren. Het was met 4,2% dubbel zo sterk als dat van de monniken van Ludinga. 

De nonnen werden vanwege hun kleding wel “grauwzusters” genoemd, maar de Texelse zusters leidden een tamelijk kleurrijk leven. Twee nonnen, Anna en Marieken, waren berucht om hun “rebellenheijt” en “scandale”. Ze hebben “kinderen in apostatie geprocreeert (hun geloof verzaakt en zich voortgeplant)”. Ze weigeren daarom “onder obedientie (gezag) van haer overste te staan”.

Anna en Marieken hadden hun kuisheidsgelofte al geschonden en lappen nu die van gehoorzaamheid aan hun laars. In het kasboek van het Agnietenklooster komen enkele kinderen voor, "ons Aren” en "ons Cornelis”. Dat kunnen weesjes geweest zijn die bij de nonnen onderdak hadden gekregen, maar ook inwonende zoontjes van Anna en Marieken. Texelaars beschermen de rebelse begijnen annex moeders. Als de Leidse pater van het Sinte Barbaraklooster pacht komt innen en de zusters wil ophalen, wacht een "groten hoep volcx” hem op met "kwaad gelaet”. De pater wordt gemolesteerd. De gang van zaken op dat "halff barbaarsche eijlandt” maakt hem woedend. Anna, Marieken en hun kinderen denken daar anders over. Ze blijven. Snel komen ook de andere nonnen terug naar Texel. Niet lang daarna werd hun klooster door de Reformatie een weeshuis.

Het voormalige klooster, later weeshuis aan de Parkstraat. 

Collectie Historische Vereniging Texel