Burgemeester in coronatijd - Coronawet

De TWM. Per 1 december 2020 treedt die in werking. Een aantal van u zal direct begrijpen wat ik bedoel: De Tijdelijke wet maatregelen COVID-19. Waarom is die wet er gekomen...en wat verandert er nu eigenlijk? 

Verreweg de meeste mensen zullen er niet aan twijfelen dat het coronavirus sinds maart de wereld over trok. Die pandemie moest zo snel mogelijk ingedamd worden. De impact op de zorg en economie waren en blijven dermate groot, dat stevige maatregelen ook in Nederland nodig zijn. Al het beleid voor de coronacrisis, ging uit van het idee dat als mensen een gevaarlijk virus bij zich droegen, zij direct geïsoleerd moesten worden. Maar bij het coronavirus ging dat allemaal zo snel en in zulke grote hoeveelheden, dat die aanpak niet realistisch was. Daarom is bij de aanpak van het coronavirus en de gevolgen ervan, gekozen voor een aanpak die gelijk is aan een rampsituatie. Een ramp van nationale omvang! Een ramp die immers niet alleen coronapatiënten betrof, maar ons allemaal.

Rampenbestrijding

Op zich is daar iets voor te zeggen. Om een ramp te bestrijden, moet je heel snel kunnen schakelen. Helder moet zijn wie wat op welk moment doet, zodat je elkaar niet in de weg zit. Denk bijvoorbeeld aan het bestrijden van een brand: dan is het noodzakelijk dat er gecoördineerd inzet wordt gepleegd. Deze nationale ramp is op onderdelen vergelijkbaar met het bestrijden van een brand. Punt is wel dat je bij een ramp, zeker als die zich snel voltrekt, niet altijd uitgebreid kunt overleggen over de afwegingen die voorliggen. Bij een ramp voorziet de wet wel in verantwoording achteraf, niet vooraf of tijdens een ramp. Kort na het uitbreken van de pandemie, ontstond daarom terecht een discussie of een benadering als ware het een ramp juridisch wel legitiem was. Zeker toen bleek dat dit een langere tijd ging duren. Het was geen snelle ramp, maar een ramp die zich relatief langzaam voltrok. Is het dan wel juist de verantwoording over keuzes alleen achteraf te doen? Hoe verhoudt zich dat tot de democratische beginselen? Wat hebben een burgemeester of gemeenteraad eigenlijk te vertellen? En, zijn er mogelijkheden om vooraf overleg te plegen over beleidskeuzes met bijvoorbeeld de burgemeester, wethouders en de gemeenteraad? Daarom is de TWM tot stand gekomen.

Goed nieuws en mitsen en maren

De nieuwe wet heeft veel langer geduurd dan menigeen had gehoopt; mijn mening is dat het wel eens mosterd na de maaltijd zou kunnen zijn. Goed nieuws is dat ik met deze wet wel gelegenheid heb om vooraf de raad te betrekken bij besluiten. Bijvoorbeeld over het geven van een ontheffing voor het toestaan van een bijzondere gelegenheid of een evenement. Er zijn echter ook nogal wat mitsen en maren…De TWM gaat er vanuit dat als de landelijke coronasituatie zo zorgelijk blijft als nu, de aanpak en rol van de gemeenten, gemeenteraden en burgemeester niet anders wordt. Dat is pas het geval, als de situatie minder ernstig is. Daarnaast gaat de wet er vanuit dat gemeenten, ook bij een minder ernstige situatie na 1 december, hun beleid regionaal blijven afstemmen. Dat is voor gelijk speelveld voor bijvoorbeeld ondernemers een goede zaak. Maar het beperkt ook de lokale keuzevrijheid.

Het is goed dat er een discussie over de democratische legitimatie van de coronacrisis is. Als burgemeester heb ik waar het kon, ook onder de oude wet, mensen en raadsleden betrokken en geïnformeerd als dat kon. Dat zal onder de nieuwe TWM niet anders zijn. Samenwerken gaat echter het beste en prettigst, zonder crisis. Laten we hopen dat de besmettingen verder dalen en de vaccins begin 2021 hun werk kunnen doen. Een einde aan de coronacrisis is voor allemaal het beste.

Michiel Uitdehaag