Garnalenvisser Albert Blom aan boord van de TX24 Heliomare in de weer met de netten.
Garnalenvisser Albert Blom aan boord van de TX24 Heliomare in de weer met de netten.

Garnalenvisser in zijn element

Algemeen

We varen een dagje mee op de TX24 'Heliomare', de garnalenkotter van Blom. De netten slepen door het water van het Vogelzwin, de geul ten noordoosten van Texel. Links in de verte het kerktorentje van De Cocksdorp, rechts de Steenplaat. Garnalen houden zich graag op in ondiepte. Blom koerst langs de rand van de zandplaat, een meter of zes water onder de bodem. Een mijl of drie per uur. Onder het oppervlak glijdt het vistuig en rollen de klossen over de bodem. Netten van negen meter breed, met daarachter een 'zak' met een lengte van elf meter. 'Geen bodemberoering', benadrukt de visserman. Garnalen schrikken, schieten omhoog, zo het net in. In theorie dan, zo blijkt later. Een groep van circa zestig zeehonden luiert op de rand van de Steenplaat. Ondanks dat we nog net niet over hun staart varen, verroeren ze geen vin. 'Toen ik in de jaren zestig begon te vissen, telde Piet Slik de zeehonden. In de Waddenzee bij De Cocksdorp waren dat er toen acht. Moet je nu eens kijken. Dit zijn er zeker zestig op deze plaat alleen, in de hele Waddenzee zijn er vele duizenden. Mooi gezicht, maar ze vreten wel de vis op. Vroeger stikte het hier van de botjes en ander spul, die zie je nu niet meer.'

Dat wordt bevestigd als even de later de netten aan boord worden gehesen en Blom de zak laat leeglopen in de bak. Een verdwaalde tong, veel krabben en ook wat garnalen. Maar vooral groene flap. 'Het komt van die bank', wijst hij op de zandplaat. 'Met de noordenwind is het er van afgespoeld en nu lopen mijn netten ermee dicht.' In de machine aan dek worden flap, krabben en andere ongerechtigheden automatisch van de garnalen gescheiden. Alles wat niet bruikbaar is gaat rechtstreeks overboord. Hapklare brokken voor een zwerm meeuwen achter het schip. Een speciale zeef zorgt dat de ondermaatse garnalen levend en wel in zee spoelen. Blom vertelt hoe deze zeef in de jaren zeventig gemeengoed werd op de garnalenkotters, nadat onderzoek door bioloog Mark Fonds had uitgewezen dat er een hoog overlevingspercentage was. De visser moppert op nieuwe regelgeving, gebaseerd op hernieuwd onderzoek, dat voorschrijft dat deze ondermaatse garnalen moeten worden meegenomen. 'Doodzonde en niet uit te leggen. Dat kleine spul is waardeloos voor consumptie. Het wordt gemalen tot puf voor de viskweekindustrie. Een belangenkwestie dus.'

Genoeg gepraat. Blom is een bezig baasje. Hij sjort aan touwen, netten, draaft heen en weer over boord, hanteert de waterspuit en doet allerlei andere werkzaamheden. Dan gaan de netten overboord. Eerst om ze schoon te spoelen en nadat de zak is dichtgeknoopt voor de volgende trek. Hij keert zijn achttien meter lange vaartuig, we vissen met de stroom mee. We koersen recht op de vuurtoren aan. Dit keer hebben we meer geluk. 'Als we geen rommel in de netten krijgen kunnen we wel een uurtje doorvissen.' Daar ziet het naar uit. Aan boord is de rust weergekeerd, tijd voor koffie en koek. Na elke trek gunt hij zich een stukje speculaas. Op weg naar het Robbengat.

Blom (66) kent dit gebied als zijn broekzak. Hij vist al vanaf 1964. Eerst bij Van der Schans. De timmermanszoon kreeg al vroeg de smaak te pakken. ''Dit vind ik mooi'', zei ik tegen mijn vader. Na een tijdje moest ik in dienst. Als je een eigen bedrijf had, kreeg je vrijstelling. Hij zette zijn zinnen op een eigen kotter. De bank werkte aanvankelijk niet mee, maar de kotter kwam er toch. 'De TX27. Er kwam een nieuwe motor in en ik heb hem zelf helemaal opgeknapt.' En zo werd Blom op zijn zeventiende zelfstandige. 'Op de haven verkochten we garnalen en paling, zo vanaf de kotter. Op een dag regende het. Cor Dros, de wethouder, kwam langs. Hij vond dat maar niks en adviseerde om in de schuur een winkel te beginnen. Maar dat mocht toch niet? ''Doet het nou maar'', zei hij. Dat was in 1984. Twee jaar ging het goed, maar toen hebben we negen jaar ellende gehad.' Maar Viscentrum Blom floreerde. 'Er zaten duizend nummertjes op een rol, maar op drukke dagen waren dat er niet genoeg.' Hard werken ook, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. 'Als ze vroegen waar ik was, dan was ik wel ergens naartoe om vis te kopen.' Totdat de Blommen hun zaak verkochten. 'Twee jaar heb ik binnen gezeten. Op zolder netten boeten voor Dirk Albert (zijn zoon van de TX25). Niks voor mij.' Blom (sr.) gooide het over een andere boeg en liet een nieuw schip bouwen, met een diepgang van 1.10 meter en een motor van 220 pk. Waar collega's met een maat varen, werkt Blom alleen. 'Ik hecht aan mijn vrijheid en bepaal zelf wanneer ik wel en niet vaar. Als ik geen zin heb, dan ga ik niet. Dit schip is zo gebouwd dat ik hem helemaal zelf kan bedienen.' Hij kijk naar buiten en geniet. Deze visserman is in zijn element. De Heliomare tuft onverstoord verder. 'Nog twee boeitjes trekken en dan varen we verder onder de kust.'

Blom heeft in meer dan een halve eeuw veel zien veranderen. 'Elke dag is anders. Alleen al de bodem. Volgens de kaart moet ik hier acht meter water hebben, maar zijn er vier', tuurt hij op het scherm. Verderop wordt het nog ondieper, wijst hij op de branding en stelt de koers bij. 'Geulen die een paar jaar geleden zeven meter diep waren, zijn nu uitgesleten tot vijftien meter.'

Ook het water is veranderd. 'Voorheen zaten er fosfaten in, daar groeide het plankton goed van en daardoor had je veel vis. Fosfaat moest uit de wasmiddelen, maar wat er nu in de wasmiddelen zijn veel schadelijker dan de fosfaten die ze eruit hebben gehaald. Dat stroomt in zee. En wat denk je van de pil? Via het riool stroomt het anticonceptiemiddel in zee en tast de vruchtbaarheid van de vis aan.' Er kwam een stroomkabel tussen Texel en het vasteland. 'Biologen willen er niet aan, maar de vis voelt het en wil er niet overheen.'

Toch waren er jaren dat er extreem veel garnalen werden gevangen. Twee jaar geleden, toen er zóveel zaad tot wasdom kwam, dat bij elke trek de bak die nu tot de bodem is gevuld tot de rand toe vol zat. 'Vroeger maakten we afspraken over de hoeveelheid die we aanvoerden. Daardoor hielden we de prijs er op. Maar vissers zijn dom en hielden zich er niet aan. Voor de zekerheid voerden ze maar wat meer aan. Daardoor daalde de prijs. Twee jaar geleden waren de garnalen waardeloos. Van de NMA mogen we geen prijsafspraken meer maken. Nu zijn er alleen maar verliezers. De vissers, want die zijn elkaars concurrenten. Ze verstoken meer olie en moeten veel harder en langer werken. De natuur verliest ook, want die grote jongens vangen het hele jaar en nemen ook de jonge aanwas mee. Spreek je met z'n allen af wat minder te vissen, dan verdienen we met z'n allen een gezonde boterham en is er meer rust en herstel.'

Vandaag is de zee voor het mooie te helder. Troebel water duidt op veel voedsel en dus veel vis. Competitie is deze visserman niet vreemd. 'Het blijft toch een sport.' Ook om anderen op het verkeerde been te zetten. 'Als ik een goeie stek heb, dan meld ik dat aan Dirk Albert, en andersom gebeurt dat ook.'

En nu de dreiging dat een groot deel van de Waddenzee dicht gaat voor garnalenvissers, ook het gebied tussen Texel en Vlieland waar Blom al zijn leven lang werkt. 'We laten ons te weinig horen. De natuurbewegingen hebben een grote lobby. Hun mensen worden doorbetaald als ze naar die vergaderingen gaan, terwijl wij het werk ervoor moeten onderbreken en dus verstek laten gaan. Als vissers moeten wij ook zelf het vereiste onderzoek betalen, terwijl als dat in opdracht van biologen gebeurt, het voor hen wordt betaald. Een ongelijke strijd. Van de gemeente krijgen we geen enkele steun. Ze weten echt wel wat er aan de hand is, maar doen niets. Begrijpelijk, zij zijn ook hartstikke groen.' Sluiting van de Waddenzee, wat heeft dat voor gevolgen voor zijn bedrijf. 'Dan moet ik stoppen. Dit schip is mijn pensioen. Ik heb er veel geld in geïnvesteerd. Die kan ik nu verkopen. Maar aan wie? Geen mens heeft straks nog een garnalenkotter nodig. Kapitaalvernietiging. Maar waar de kokkelvissers werden uitgekocht, krijgen wij geen cent compensatie.'

Zo, dat is er uit. Aan de wand van de stuurhut drie foto's van kleinkinderen. 'Ik heb er acht, maar de andere foto's zijn er tijdens een storm afgewaaid. Ze liggen daar', wijst hij op de kast. Zit er een opvolger tussen? Cynisch: 'Een visserman heeft een arm bestaan. Laten ze maar bioloog worden, dan verdienen ze goed. Moet je ze alleen leren niet de hele waarheid te vertellen.'

Rechts passeren we de enorme zandvlakte van de Vliehors, met in de verte de commandotoren van Defensie. Op z'n tijd wordt daar geoefend met groot geschut. Blom houdt afstand, maar onderbreekt het vissen er niet voor. 'Eén keer zeiden ze dat ik moest stoppen. Bekijk het maar, dacht ik. Toen gaven ze een schot voor de boeg. Ik heb meteen de vuurtoren gebeld, toen nog bemand. ''Ze schieten midden tussen de zeehonden'', zei ik. Toen was het snel afgelopen met schieten.'

Tijd om het net boven te halen. Heeft Blom al enig idee of er wat in zit? 'Nee, elke trek is het weer een verrassing.' Ditmaal geen groene flap en andere rotzooi, als de zak leegstroomt spartelen er vooral veel garnalen in de bak. Mooi van grootte. Blom kijkt tevreden en leegt de ene na de andere mand in de kookketel. Roze van kleur stromen ze er aan de andere kant uit, worden automatisch gekoeld en spoelen vanzelf in de bunker in het ruim. Er komt geen hand aan te pas. 'Het enige dat ik hoef te doen is ze opvangen in de kist.'

Dit is een goed stekkie, dit lijntje op het scherm zal Blom nog wel eens varen. Het dagelijkse ritueel herhaalt zich, de netten zakken weer in het water. Dan blijkt dat het leven van de visserman niet altijd over rozen gaat. De schipper voelt aan het roer dat het onder water niet goed zit. Eenmaal boven water blijkt dat het rechter net een flinke hap uit een schelpenbank heeft genomen. Het vergt zeker een half uur om de rotzooi er uit te krijgen. Blom relativeert: 'In de garnalenvisserij is het altijd al zo geweest: Goud of ijzer.'

 

Gerard Timmerman

Blom in de stuurhut, op de achtergrond een kolonie zeehonden.
De kust bij paal 9 eind vorig jaar.
Inloopbijeenkomst onderzoek zuidwestkust Texel Algemeen 27 mrt, 11:00 1
Afbeelding
Diabetes Challenge 2024, wandelen om gezond te worden en te blijven Algemeen 27 mrt, 09:06
Afbeelding
Op zoek naar een leuke uitdaging?? Vacatures 26 mrt, 16:27 2
De schrijvers bij Bunker Texla.
Kennismaken met de Texelse geschiedenis Algemeen 26 mrt, 12:30 1
Afbeelding
Kunstlezing over Frans Hals bij Artex Cultuur 26 mrt, 10:15
Kikker
Kikker komt op bezoek in de bieb Algemeen 25 mrt, 20:11
Afbeelding
Tevoko-toernooi naar De Koog Sport 25 mrt, 14:30 3
De Palmpasenoptocht in De Koog.
Lopen met broodhaantjes voor Palmpasen Algemeen 25 mrt, 10:30 2