Verbod op gemengd kamperen in 1970 opgeheven

Journalist Joop Rommets uit Den Hoorn duikt regelmatig de archieven in van deze krant. Ditmaal kijkt hij terug op het veelbesproken besluit om het verbod op gemengd kamperen op te heffen. Zonder slag of stoot ging dat zeker niet, zo blijkt wel.

"Niet met elkaar gehuwde personen van verschillend geslacht mogen zich van één uur na zonsondergang tot zonsopkomst niet gelijktijdig in één slaapruimte ophouden, tenzij zij tot eenzelfde gezin behoren en niet ouder zijn dan tien jaar of tenzij één der ouders daarbij aanwezig is.” (ANWB, kampregel 5)"

Met de kleinst mogelijke meerderheid van acht tegen zeven stemde de Texelse gemeenteraad op 21 april 1970 voor afschaffing van het verbod op gemengd kamperen. PvdA, VVD en Texels Belang schaarden zich achter het besluit, de confessionele partijen AR, CHU en KVP – die tien jaar later zouden opgaan in het CDA – waren tegen.

Dat berichtte de Texelse Courant van vrijdag 24 april van dat jaar. Nog maar vijftig jaar geleden dus, maar wie het artikel leest, realiseert zich hoeveel er op het gebied van seks en moraal is veranderd.

De discussie kwam destijds niet uit de lucht vallen, maar was het gevolg van het besluit van de ANWB om kampregel nummer 5 van de zogenaamde kampkaart te schrappen. “Kampeerders zijn in Nederland meer gebonden dan daarbuiten. Ze zijn verplicht een kampkaart te hebben en zich te houden aan de daarop vermelde zeven kampregels. Blijkens één van die regels (…) is het verboden dat ongehuwden samen in één tentje slapen. Dat geldt niet alleen voor minderjarige jongelui, maar ook voor volwassenen die voor de ambtenaar van de burgerlijke stand het ja-woord (nog) niet uitgesproken hebben”, lezen we in de Texeltoerist, toen een bijlage van de Texelse Courant, van 25 juli 1969.

De kampkaart zou nog tot 1974 bestaan, maar kampregel nummer 5 werd geschrapt op 1 januari 1970. “Voor menig strijder tegen het voortgaand zedenbederf was dat een schokkend bericht”, constateerde Texeltoerist. In het lijvige artikel werd uitvoerig ingegaan op het hoe en waarom van de maatregel. “Wat wil de ANWB eigenlijk? Bevorderen dat iedereen maar bij elkaar in de tent kruipt, met alle gevolgen van dien?”

Voorstanders: “Vraagstuk ligt geheel in de privé-sfeer”

Het antwoord kwam van de heer G. van der Weijde, geïntroduceerd als “een ANWB-functionaris die ten nauwste bij deze materie is betrokken”. “Het heeft niets te maken met het willen geven van meer vrijheid. Het is niet de taak van de ANWB om een nieuwe moraal te propageren. We vinden alleen dat er onder de huidige kampregels enkele zijn die wij nooit hadden moeten vaststellen, omdat ze te maken hebben met handhaving van de openbare orde. Daarmee hebben wij niets te maken, dat moeten anderen doen. Ook punt 6 van de kampkaart (het verbod om vanuit tent of caravan artikelen te verkopen of drukwerken te verspreiden) zal daarom worden geschrapt.”

De zegsman van de ANWB riep ook op ‘realistisch’ te zijn. “Het is erg naïef om te denken, dat je door het stellen van een dergelijk verbod kan voorkomen dat mensen die dat per se willen bij elkaar slapen, nog afgezien of je het morele recht daartoe hebt bij volwassenen. Trouwens, ook jongeren, en misschien vooral jongeren, die dat willen, ervaren de wetten van de natuur als een sterkere drift dan de remming die moet uitgaan van een kampregel. Waarmee ik niet wil ontkennen dat het goed kan zijn bepaalde regels vast te stellen in het belang van de openbare orde, maar dat dient de ANWB over te laten aan de gemeentebesturen ter plaatse.”

Archief

Het opheffen van het verbod op gemengd kamperen valt niet los te zien van een veranderende moraal, die in de jaren zestig met de introductie van de pil en onder invloed van de hippiecultuur op gang was gekomen. Een vurig pleitbezorger van meer vrijheid was de Nederlandse Vereniging voor Sexuele Hervorming (NVSH), die een speciale commissie ‘Ongehuwd Kamperen’ in het leven had geroepen. Maar ook deze vereniging wilde niet direct álles veranderen. “Overigens acht de vooruitstrevende NVSH nog wel bepaalde beperkingen gewenst. De gemeentebesturen zullen worden voorgesteld na 1 januari onderdak te verlenen aan paren die gelijktijdig aankomen. Het in de hand werken van gelegenheid geven moet worden voorkomen.” Met andere woorden: het was – zelfs volgens de NVSH – wel de bedoeling dat je seks had met je vaste partner en niet met een vakantievriendje of -vriendinnetje dat je net was tegengekomen.

Op de meeste Texelse kampeerterreinen werd er vrij streng op gelet of de gasten zich wel aan kampregel 5 hielden, schrijft Texeltoerist. “Vooral op de grote terreinen van de Recreatiestichting (Kogerstrand en Loodsmansduin) is daarmee een heel legertje controleurs bezig. Zo rond het tijdstip waarop de kampeerders in hun tent moeten zijn, wordt onopvallend doch effektief gepatrouilleerd. Omdat jongens en meisjes op streng gescheiden terreinen verblijven, is het voor een verliefde jongeman een heel vraagstuk om het meisjesterrein op te sluipen.”

Voor menig strijder tegen voortgaand zedenbederf een schokkend bericht

Wat opvalt is dat de schrijver van het artikel er kennelijk vanuit ging dat het de jongens waren op wie moest worden gelet en dat meisjes eventueel wel een gewillige prooi konden zijn, maar zeker niet de jager. “Ook het meesmokkelen van meisjes naar het jongensterrein is een onderneming die veelal mislukt.”

Het artikel ging verder: “Als wordt gezien dat ‘ongehuwde personen van verschillend geslacht’ een tent binnenkruipen en deze achter zich sluiten, wordt het nachtelijk duister met een fel schijnende zaklantaarn doorpriemd en wordt vriendelijk doch dringend gevraagd de tent te openen en naar buiten te komen…” De gevolgen waren niet mals. “Dat betekent dan voor beiden of één van beiden het eind van de vakantie, want de kampkaart wordt doorgaans ingenomen, zodat men genoodzaakt is naar huis te gaan.”

De schrijver had kennelijk navraag gedaan en constateert dat ‘vaak’ tegen kampregel 5 werd ‘gezondigd’. Twijfels waren er over de rechtvaardigheid van de maatregelen: “Veel beheerders die een jongen en een meisje in een tent aantreffen, houden slechts de kampkaart van één der overtreders in. De ANWB vindt dat niet billijk, want aangenomen kan worden dat beide partijen weten dat zij in overtreding zijn.”

Kennelijk hadden controleurs een slechte naam, maar volgens Texeltoerist was dat ten onrechte. “De sensationele verhalen die onder kampeerders de ronde doen als zou een goed deel van het controleurskorps bestaan uit oude mannetjes die er het grootste genoegen in scheppen op zo intiem mogelijke momenten te storen, berusten niet op waarheid, in ieder geval niet op Texel. Kampeerexploitanten waken voor hun goede naam en kiezen voor het controlewerk te goeder naam en faam bekend staande personen, die overigens weten dat zij onmiddellijk de laan uitgaan als zijn hun taak onjuist of ontactisch uitvoeren.”

Ook de schrijver toonde zich realistisch: “De controle is natuurlijk niet wachterdicht. In het drukst van het seizoen zal het ongetwijfeld wel eens lukken dat jongen en meisje samen de nacht doorbrengen. De controleur heeft dan ook voornamelijk een preventief effekt. Velen willen het risico niet nemen, want het inhouden van de kampkaart is een kleine ramp.”

‘Naïef’ noemt de journalist het te veronderstellen dat ‘de jongelui’ zijn aangewezen op hun tent “als zij met elkaar naar ‘bed’ willen”. “Texel, trots op zijn vrije duinen en bossen, biedt genoeg andere gelegenheid. Wie ’s avonds laat wel eens een duinwandeling maakt en de gebaande paden verlaat, weet daarvan mee te praten. Degenen die van de gelegenheid gebruik maken, keren bij het sluitingsuur op hun camping terug en zoeken netjes hun eigen tentje op hun eigen terrein op, goedkeurend gadegeslagen door de beheerder en z’n staf. Wie dan ook denkt dat jongelui zullen gnuiven als regel vijf van de kampkaart verdwijnt, heeft het mis. Zoveel verschil maakt het voor de meesten niet. Veelzeggend is het verhaal dat de Texeltoerist-reporter van een drogist in Den Burg hoorde: ‘In de zomermaanden verkoop ik massa’s voorbehoedmiddelen aan jongelui, meest kampeerders. Zelfs meisjes komen ze halen.’”

De Texelse politiek was diep verdeeld, blijkt uit een artikel in de Texelse Courant van 14 april 1970. Het college van B en W bestond destijds uit burgemeester Sprenger (PvdA) en twee wethouders: Joustra (Texels Belang) en Daalder (AR). In een brief aan de gemeenteraad legde het college hun verschil in mening uit.“Burgemeester Sprenger en wethouder Joustra voeren aan dat het vraagstuk geheel in de privé-sfeer ligt en tot de eigen verantwoordelijkheid behoort. Een beslissing daarover dient door de individu zelf genomen te worden.” Voor minderjarigen moest de nadruk daarbij liggen “op de opvoedende taak en de voorlichting door de ouders”. Sprenger en Joustra noemden het bovendien ‘inkonsekwent’ regels te stellen voor kamperen, “terwijl dit voor hotels, pensions en gemeubileerde woningen niet het geval is”.

Archief Texelse Courant

Wethouder Daalder zag het anders: “De wijzigingen in het gedragspatroon en de moraal, waarbij een veel grotere vrijheid te constateren valt op het gebied van de openbare orde en de zedelijkheid, hebben een ongunstige invloed op de samenleving. Het vervallen van de gebodsbepaling houdt het gevaar in dat de onzedelijkheid zal toenemen. Het vervallen van de gebodsbepaling betekent een ontkenning van de opvatting van een groot deel van de Nederlandse bevolking inzake de waarden van huwelijk en gezin.”

Volgens Daalder moesten niet alleen ouders hun verantwoordelijkheid dragen, maar had ook de overheid “als draagster van het gezag (…) een begeleidende en beschermende taak”. Hij pleitte er daarom voor in de gemeentelijke kampeerverordening een artikel op te nemen dat de geschrapte kampregel nummer 5 van de ANWB zou vervangen. In het (meerderheids)voorstel dat Sprenger en Joustra naar de gemeenteraad stuurden, werden geen bepalingen opgenomen om gemengd kamperen beperkingen op te leggen. Overwogen was nog een leeftijdsgrens te stellen, om zo alle koppen in één zak te krijgen, maar dat gebeurde uiteindelijk niet.

Het vervallen van de oude bepaling betekende ook dat de exploitanten van de kampeerterreinen een grotere verantwoordelijkheid zouden krijgen. “In de praktijk zal dit tot gevolg hebben, dat er terreinen zijn met veel en met weinig beperkingen, want iedere exploitant houdt de bevoegdheid voor zijn terrein nadere regels te stellen.”

In de gemeenteraadsvergadering kwam het een week later tot een felle discussie. ‘Mejuffrouw’ Luysterburg (CHU) kon zich niet in het standpunt van burgemeester Sprenger en wethouder Joustra vinden, maar ook niet in dat van wethouder Daalder. “Zij vindt dat de verantwoording bij de volwassene moet liggen. Waarbij zij onder volwassene ieder verstaat van 21 jaar en ouder. Redenerend vanuit dit standpunt kan mej. Luysterburg gemengd kamperen van personen van 21 jaar en ouder toestaan, maar onder die leeftijd wil zij een verbod.”

Mevrouw J. Koning-Bruin (PvdA) noemde zowel Luysterburg als Daalder ‘inkonsekwent’. “Zij vindt dat volwassenheid niet bepaald wordt door de leeftijd. Ook haar fractiegenoot J.J. Westdorp sprak van een ‘privé-aangelegenheid’. Bovendien achtte hij een controle op leeftijd ‘onuitvoerbaar’. “De heer Smit (KVP) stelt dat men met die moeilijkheid niet te maken zal krijgen wanneer men de methode volgt: wie doet als zijnde getrouwd, gaat naar de echtparen-afdeling.” Wat hij daarmee precies bedoelde, wordt niet duidelijk. Met mejuffrouw Luysterburg was Smit het eens dat er een leeftijdsgrens van 21 jaar moest komen. Mevrouw Koning-Bruin reageerde nuchter “dat wat ’s nachts verboden wordt, ook overdag plaats kan vinden”. F. Standaart (Texels Belang) sloot zich bij mevrouw Koning-Bruin aan, C. Koorn (CHU) zat op dezelfde lijn als zijn fractiegenote mejuffrouw Luysterburg.

Burgemeester Sprenger gooide al zijn overtuigingskracht in de strijd en probeerde de raad ervan te overtuigen dat de voorstanders van het schrappen van het verbod “niet de eventuele gevaren daarvan onderschatten”. Hij stelde bovendien twee prikkelende vragen: “Is gemengd kamperen altijd onzedelijk en gemengd logeren niet?” En: “Is gemengd kamperen altijd gevaarlijk en kamperen met hetzelfde geslacht altijd ongevaarlijk?”

Archief

De burgemeester wees er op dat “niet het ’s nachts in één ruimte zijn van verschillend geslacht, maar wat men er eventueel doet onzedelijk kan zijn”. Bovendien moest volgens hem niet worden vergeten dat tenten en caravans weliswaar één geheel zijn, maar uit meer ruimten kunnen bestaan. “Zou men dit dan ook moeten verbieden?” Ter geruststelling wees Sprenger erop dat burgemeester en wethouders altijd nog bevoegd bleven in te grijpen op terreinen waar naar hun oordeel ‘ontoelaatbare dingen’ gebeurden. “Van de vrije hand geven is dus geen sprake.”

Het betoog van de burgemeester leidde niet tot andere opvattingen, maar de discussie ging nog even door, ook tussen de beide wethouders. “De stelling van wethouder Daalder dat vrij kamperen opvattingen omtrent waarden van huwelijk en gezin zou ontkennen, viel niet in goede aarde bij wethouder Joustra.”

Mevrouw Koning en Daalder gingen met elkaar in debat over seks en onzedelijkheid en beperkten zich daarbij niet tot het onderwerp. Zo verwees Koning naar Scandinavische landen waar pornografie vrijgegeven is, “met tot gevolg minder excessen op sexueel gebied”. Opvallend was ook het betoog van Westdorp. “(Hij) is van mening dat niet zozeer de sex zelf als wel de publiciteit die het onderwerp krijgt oorzaak is van veel moeilijkheden. Hij stelt dat sexuele excessen niet veel meer voorkomen dan vroeger, maar dat deze wel meer naar buiten treden.”

Daalder liet zich niet overtuigen en zei het gezin te beschouwen als “de cel van de maatschappij”. “Het gezin, de huwelijkse staat, zal dus in ere gehouden moeten worden, want een verwording van het gezin impliceert aldus een verhouding van de maatschappij.”

Toen de burgemeester zich realiseerde dat de raad het niet eens zou worden, bracht hij het verbod op gemengd kamperen in stemming, “met genoemd resultaat”.