“Samen de verbindingen leggen”

Als initiatiefnemer en voorzitter speelde Jan Beijert een cruciale rol in de eerste vijftien jaar van het Texelfonds. Deze week trad hij af en werd hij opgevolgd door Jacco Mokveld. De Texelse Courant sprak met beiden.

“Bij de start hadden we niks, nul, letterlijk geen cent op de bank. Maar wel vijftien mensen die erin geloofden. Dat is de basis van ons succes geweest. Samen hebben we het Texelfonds uitgebouwd tot wat het nu is. Een organisatie die ertoe doet, die de samenleving op ons eiland verbindt en waar mensen bij willen horen.”

Ook na ruim vijftien jaar heeft Jan Beijert nog niets van zijn geestdrift verloren wanneer hij over het Texelfonds praat. Zijn enthousiasme wordt inmiddels breed gedeeld. Op de jubileumavond in november was de grote zaal van Cinema Texel tot de laatste stoel toe gevuld. Tekenend is volgens Beijert ook de manier waarop de organisatie in 2016 aan haar kantoor kwam. Na een zwervend bestaan kreeg penningmeester Dirk Vinke de tip dat er ruimte leeg stond bij Kabeltex in Den Burg. Beijert belde eigenaar Jaap Drijver en kreeg te horen dat de huur €6.000 bedroeg. “Een markconforme prijs, maar veel te hoog voor ons. Dat bedrag konden wij niet verantwoorden naar onze gevers. Samen met Dirk ben ik bij Jaap Drijver op bezoek gegaan. We stelden €1500 voor en Jaap ging gelijk akkoord. Is dat inclusief of exclusief btw?, vroeg hij. Ik vertelde dat we als Texelfonds niks met btw te maken hadden. Toen ging er nog eens twintig procent vanaf. Dat had hij natuurlijk allemaal niet hoeven doen. Maar hij dééd het, om wie we waren.”

Jacco: “Veel verschillen tussen mensen, maar nog veel meer overeenkomsten

De geschiedenis in een notendop. Het was Jan Beijert zelf die het begrip ‘gemeenschapsfonds’ op Texel introduceerde. Hij deed dat in 2003, bij een bijeenkomst van de Lions Club, kort nadat hij een lezing had bijgewoond van professor Theo Schuyt, de grote deskundige in Nederland op het gebied van de filantropie. De kern van Jans betoog: steeds meer mensen zoeken manieren om hun nalatenschap op een goede manier te regelen en met een eigen gemeenschapsfonds houd je hun geld op Texel en kun je hier mooie projecten financieren.

Zijn verhaal viel in vruchtbare aarde en nadat een werkgroep was geformeerd, belandden alle ideeën in een stroomversnelling. Dat kwam ook doordat Beijert zo slim was er een flinke groep Texelaars met uiteenlopende achtergronden bij te betrekken. Oud-dijkgraaf Jacques Dijt werd de eerste voorzitter én een belangrijk ambassadeur. Van dichtbij had Dijt meegemaakt dat een groot deel van de nalatenschap van drie ongetrouwde nichten van zijn vader – onder Texelaars bekend als “de dames Dijt” – van het eiland verdween. Hij was er stellig van overtuigd: “Als het Texelfonds toen al had bestaan, was hun geld op het eiland gebleven.”

Jan: “De mooiste projecten zijn die waarbij we zelf het initiatief nemen

Toch was van een flitsende start geen sprake. Notaris Marjon Hoogerheide deed het passeren van de oprichtingsakte gratis en geld om ontwerper Gertha Wessels te betalen was er ook niet. Voor het eerste logo kreeg ze een fles Jutter, door het bestuur uit eigen zak betaald. Maar nadat TESO in 2007 op haar honderdste verjaardag het Texelfonds voor het eerst €50.000 cadeau gaf – en dat uiteindelijk tien jaar achtereen deed –, begon de bankrekening te groeien en konden steeds meer aanvragen worden gehonoreerd.

Daarmee ontstond een wisselwerking. Hoe meer Texelse projecten werden ondersteund – het waren er op 1 juli 289 voor een totaalbedrag van €847,500 –, hoe groter de bekendheid en daarmee de bereidheid geld te doneren aan het Texelfonds. “Steeds meer mensen willen dat hun vermogen op Texel blijft. Wij bieden ze een geweldige oplossing, bijvoorbeeld in de vorm van een fonds op naam. Dat draagt hun naam en keert uit onder hún voorwaarden. Dus bijvoorbeeld aan cultuur, sport, jongeren, zorg of één van onze andere werkterreinen. Op deze manier blijft hun naam tot in lengte van jaren voortbestaan. En alles gebeurt volkomen open en transparant. Zulke mensen reageren opgelucht. Het kan nog wel twintig jaar duren voordat het aan de orde is, maar ze hebben hun erfenis alvast geregeld en kunnen rustig slapen.”

Foto: Gertha Wessels

In de eerste jaren speelde Jan als adviseur een rol op de achtergrond. “Maar nadat hij met zijn professionele werkzaamheden was gestopt, nam hij in 2011 de taak van voorzitter op zich. Onder zijn leiding is de rol van het fonds veranderd en opereert het bestuur nog actiever. Een mooi voorbeeld vormt de steun aan Hospice Texel, waar vrijwilligers in een huiselijke sfeer hun gasten een zo aangenaam mogelijke laatste fase van hun leven proberen te bezorgen. Het eerste gesprek met initiatiefnemer Brigitte Hollands vond plaats in een vroeg stadium. “Ik moet eerlijk zeggen, ik wist niet wat een hospice was. Na het gesprek bedachten we binnen het bestuur zelf dat zo’n organisaties vrijwilligers nodig heeft en dat ze moeten worden opgeleid. Vijf jaar lang hebben we €5.000 geschonken voor de cursuskosten. Een geweldige opsteker om door te gaan, vertelde Brigitte later. Dát zijn de mooiste projecten, waarbij we zelf het initiatief nemen. En wat we ook belangrijk vinden: deze vrijwilligers leren voor hun werk in het hospice, maar ze hebben er ook privé wat aan. Om hun vader, moeder, buurman, buurvrouw of een andere naaste te helpen.”

Jacco Mokveld, geboeid meeluisterend, enthousiast: “Dit is voor mij de kern van het Texelfonds. Je helpt een grote groep: het eiland Texel, de bewoners, de gasten van het hospice. Bovendien zie je hier heel duidelijk het fenomeen van wederkerigheid: je gééft niet alleen geld, je krijgt er ook iets voor terug. En het is niet eenmalig, in de vorm van een cadeautje dat je een keer geeft of krijgt. Op deze manier ga je een langdurige verbintenis aan.”

Ik heb een fascinatie voor mensen en speciaal voor mensen die het moeilijk vinden om erbij te horen

Het was dé reden voor hem om ja te zeggen toen hij een half jaar geleden werd benaderd of hij Jan Beijert wilde opvolgen. Mokveld belandde in 2016 op het eiland om directeur van leer-werkbedrijf De Bolder te worden. Dat gebeurde na nogal wat omzwervingen. Hij was zeeman, werkte in een gevangenis, was projectmanager voor een internationaal ICT-bedrijf en vervulde diverse leidinggevende functies in de psychiatrie en de zorg. “Ik heb in mijn leven heel veel werelden leren kennen. Daarbij heb ik ontdekt dat er veel verschillen tussen mensen zijn, maar nog veel meer overeenkomsten. Ik heb een fascinatie voor mensen en speciaal voor mensen die het moeilijk vinden om erbij te horen. Die help ik graag. Niet door ze te duwen of verantwoordelijkheden uit handen te nemen, maar door een stukje met ze op te lopen, zodat ze daarna zelfstandig verder kunnen. Dat is, kort samengevat, de essentie van De Bolder. En ook een visie die grote overeenkomsten met het Texelfonds heeft.”

Jan op zijn beurt vertelt enthousiast over de jubileumavond van het Texelfonds, waarop Mokveld als gastspreker indruk maakte met een vraag- en antwoordspel. Daarbij vroeg hij zijn gehoor: waarin zou u liever investeren, in een hotel of in een scholengemeenschap? Bij het hotel bent u verzekerd van een goed rendement, bij de school moet er misschien wel geld bij. Maar wat is belangrijker voor Texel: een hotel of een school? Beijert, vol lof: “Jacco gelooft in het investeren in mensen. Zijn verhaal past bij het Texelfonds als een jas.”

Jacco filosofeert nog even verder: “Stel dat je voor twintig euro in een tweedehands zaakje je favoriete Beatles-lp koopt waarnaar je al zo lang op zoek was. Die is veel meer waard dan het bier dat je voor hetzelfde bedrag had kunnen kopen bij de supermarkt. Tenzij je dat bier gebruikt om een mooi feest met goede gesprekken te organiseren. Die lijn kun je doortrekken naar het Texelfonds. Het gaat niet sec om het geld, maar om wat je ermee doet. Bij het Texelfonds gebruiken we het niet om nóg meer geld mee te verdienen, maar om waarde te creëren.”

Mokveld zal een andere voorzitter zijn dan zijn voorganger, die als lid van de raad van advies wel betrokken blijft. Beijert: “Het Texelfonds moet nóg meer zelf initiatief nemen. Daarbij heb je een betere taakverdeling binnen het bestuur nodig. In de praktijk hebben Dirk en ik heel veel zelf gedaan. Dat was vanzelfsprekend, maar is niet helemaal de manier waarop je een organisatie leidt. Ik weet zeker dat Jacco met zijn achtergrond een professionele manager is met een groot maatschappelijk hart.”

Als directeur van De Bolder is Mokveld “actief op veel kruispunten in de Texelse samenleving”, zoals hij zelf zegt. Daardoor heeft hij als nieuwkomer al een breed netwerk opgebouwd. Geen overbodige luxe bij de opvolging van de geboren en getogen Texelaar Jan Beijert. “Het zijn geen gemakkelijke schoenen om te vullen”, geeft hij toe. “Gelukkig hoef ik het niet alleen te doen. We hebben een gemotiveerde groep bestuursleden, allemaal met hun eigen kwaliteiten. Het is ook belangrijk dat je als Texelfonds je plek kent. Op de meeste terreinen zijn we zelf niet deskundig. Maar samen kunnen we wel de verbindingen leggen op het eiland en op die manier het verschil maken.”