Nieuwkomer ontpopt zich tot veelvraat

‘Amerikaanse zwaardschedes’ hebben zich de afgelopen veertig jaar in de Waddenzee ontwikkeld tot ‘veelvraten’ en een van de meest succesvolle nieuwkomers.

Dat blijkt uit een reconstructie die onderzoekers van onder meer het NIOZ op Texel hebben gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Marine Ecology Progress Series. Zij maakten een volledige reconstructie van de veranderingen in het voedselweb van het Balgzand (nabij Den Helder) in de afgelopen vier decennia. 

De Amerikaanse zwaardschede kwam in de jaren zeventig vanuit Noord-Amerika in de Waddenzee terecht en werd in 1984 voor het eerst gevonden op het Balgzand. In 2004 begon de Amerikaanse zwaardschede daar plotseling aan een exponentiële groei met een piek in 2006 waarna de biomassa weer snel afnam. 

Volgens Katja Philippart van het NIOZ, co-auteur van de reconstructie, was de Amerikaanse zwaardschede daarmee in de eerste tien jaar van deze eeuw verantwoordelijk voor gemiddeld 45 procent van de totale consumptie in het voedselweb bij het Balgzand. Tegelijkertijd waren de schelpdieren nagenoeg geen prooi voor andere dieren waardoor er “een ware kortsluiting in het voedselweb van eten en gegeten worden ontstond.”

Het opduiken van nieuwe soorten in de Waddenzee is volgens de reconstructie dagelijkse kost omdat de Waddenzee via de Noordzee met alle wereldzeeën verbonden is. Vrijwel de meeste soorten redden het niet, maar zo’n negentig soorten ontpopten zich de afgelopen eeuw als blijvers in de Waddenzee waaronder de Amerikaanse zwaardschede.

Uit analyse van het ecologische netwerk blijkt nu dat de invasie van het schelpdier uiteindelijk veel meer invloed heeft gehad op het lokale voedselweb dan de overige nieuwkomers zoals de Japanse oester.

Het Balgzand bleek veertig jaar geleden een uitstekende plek voor de nieuwkomer. “Deze super efficiënte waterfiltreerder vestigde zich hier aan de relatief woelige randen van de wadplaten, waar nog geen andere soorten leefden. Het water stroomt uit de diepere delen van de Waddenzee de wadplaten op en komt eerst langs deze randen. De Amerikaanse zwaardschede zat daarmee direct op de eerste rij om zwevende algen uit het water te filteren.”