GEKNIPT
“Red de wrakken in de Waddenzee”
“Italië heeft Pompeï, Nederlands heeft de Waddenzee. En de scheepswrakken die daar liggen verdienen meer aandacht. Ze geven een uitstekend beeld van de 17de eeuw. Dan moeten we ze wel opgraven”, betoogt Arnold van Bruggen in een paginagroot opiniestuk in NRC.
Van Bruggens docu-film ‘De Jurk en het Scheepswrak’ die onlangs op tv was te zien, heeft de tongen stevig losgemaakt. En mochten de geesten nog niet rijp zijn om voortvarend aan de slag te gaan met het bergen van de rest van het Palmhoutwrak, dan doet Van Bruggen er in zijn opiniestuk nog een schepje bovenop.
Over het opduiken van de jurk en andere gebruiksvoorwerpen, nu al “de schat van de eeuw” genoemd, door sportduikers, zegt hij: “De vondst bracht een schokt teweeg onder maritiem archeologen en overheden. Hoe kon zo’n waardevolle cultuurschat worden ontdekt door sportduikers, en dan ook nog op illegale wijze?, want in een Rijksmonument mag je niet zomaar graven.”
Scheepswrakken zijn als tijdscapsules. “Geen andere vindplaats of collectie geeft een beter beeld van het alledaagse leven, de economie, handel en culturele betrekkingen in de 17de eeuw. Scheepswrakken zijn daarmee interessanter onderzoeksobjecten dan, zeg, De Vaandeldrager van Rembrandt die de Nederlandse belastingbetaler €150 miljoen kostte. (…) Voor dat schilderij zouden tien totaal diverse wrakken kunnen worden opgegraven, onderzocht en geconserveerd.”
Behoud en bescherming van wrakken met nylon netten, zoals de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) doet, kan volgens Van Bruggen elders goed werken, “maar niet in de dynamische Waddenzee”. Om met een Texelse duiker te spreken: “Een schip vergaat twee keer: eerst gaat het ten onder, dan vergaat het op de bodem.”
Afsluitend: “Laten we dit verhaal afmaken en afstappen van het idee dat je wrakken in situ laat liggen en als wrak behoudt. De Waddenzee heeft haar eigen wil. Binnen een paar jaar kan een wrak verdwijnen. Laten we dat voorkomen door het op te graven.”