Zwerfkeimonumenten
Texelse veteranen hebben de zorg op zich genomen over de oorlogsmonumenten verspreid over het eiland. Het betreft de zwerfkeien en het Lancastermonument, die nabij de plek van de crashes herinneren aan gesneuvelde geallieerde oorlogsvliegers.
Op 17 december 1942 was de Lancaster bommenwerper met de registratie W4126 KM-B op weg naar een olieraffinaderij in Nienburg in Duitsland, toen het toestel werd neergeschoten door luchtafweer van de Duitse marine. De bommenwerper stortte neer bij de Hemmerkooi bij Den Hoorn. Van de zeven bemanningsleden kon alleen G. A. Read zich per parachute redden. De overige zes kwamen om het leven. Hun lichamen liggen, samen met die van 167 jonge mannen, begraven op de oorlogsbegraafplaats aan de Kogerstraat. Bijna allemaal bemanningsleden van geallieerde bommenwerpers en jachtvliegtuigen.
Negen plaatsen
Ter nagedachtenis zijn op initiatief van het 4/5 mei Comité Texel in 2003 zwerfkeimonumenten geplaatst bij negen plaatsen waar vliegtuigen zijn neergestort. In 2018 zijn deze voorzien van een plaquette. Daarop tekst en uitleg over wat er daar destijds precies is gebeurd, en, zoals aan de Hemmerkooi, de namen van de bemanningsleden en hun lot.
Hier en daar wordt er wel eens een bloemetje bij gezet, maar wie er verantwoordelijk is voor de onderhoud bleef in het midden. Met als gevolg dat het er rondom hier en daar wat verwilderd uit zag.
Lichtjes
De Texelse veteraan Eddy van de Water, in 1982 voor de MFO op militaire missie in de Sinaï, trok het zich aan. "Toen we als veteranen, in samenwerking met vrijwilligers van het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum, op kerstavond lichtjes plaatsten op de oorlogsgraven, vroeg ik me af: waarom doen we dat niet ook bij de zwerfsteenmonumenten? Dat is immers de plek waar de mannen die hier liggen zijn gesneuveld."
Toen hij dit in januari naar voren bracht op een bijeenkomst van de Texelse veteranen, kreeg hij veel bijval. Het resulteerde er in dat een groep van negen veteranen gezamenlijk de zorg over de zwerfkeimonumenten op zich neemt. Ze maaien het gras er omheen, zorgen dat de plaquette netjes blijft en doen andere zaken. Ook het Lancastermonument wordt meegenomen.
Duco van der Kuijl ontfermt zich over het monument langs de Hemmerkooi. Wijzend op de namen van de zes gesneuvelde jonge mannen: "Zij hebben gevochten voor onze vrijheid en er hun leven voor gegeven. Het is goed om dat te blijven beseffen en om er zo nu en dan bij stil te staan. Zoals bij deze zwerfsteen. Dan moet het er ook netjes en verzorgd bij liggen. Die verantwoordelijkheid neem ik graag."
Vredesmissie
Duco, die tot de jongere veteranen behoort, kwam zelf in actie tijdens de vredesmissie in Afghanistan en maakte daar de verschrikkingen van de oorlog zelf mee. "Twee van mijn maten zijn daar gesneuveld."
Het onderhoudswerk door de Texelse veteranen gebeurt in goed overleg met de gemeente en het 4/5 mei Comité Texel.
Voor de aanschaf van gekleurde hesjes, die gedragen worden tijdens de drie maaibeurten per jaar, leverde het Texelfonds een bijdrage.
De Texelse veteranen plaatsen er met de kerst lichtjes bij en hopen dat hun werk een extra stimulans is om wat vaker stil te staan bij de zwerfkeimonumenten verspreid over het eiland en er al dan niet een bloemetje te plaatsen. Ze staan aan de Mokweg, Hemmerkooi, de Watermolenweg, de Krimweg, bij de Krasse Keet, de Fonteinsnol, de Pontweg, in Oudeschild bij de Zeemanskerk en in de Zandkes.