Als enige vrouw tussen de mannen
Jarenlang was de onlangs overleden Riet Huitema-Vos (91) de enige vrouw in de gemeenteraad. Bij haar afscheid in 1982 sprak ze tot de zittenblijvers: "Veel wijsheid en sterkte en maak er geen kwajongenswerk van.”
Haar beginjaren op Texel stonden voor Riet in het teken van verzorgen en opvoeden. In mei 1966 verhuisde ze met haar man Mebius en vijf kleine kinderen van Friesland naar Texel. Mebius werd boerenknecht bij Jan Rutten in polder De Eendracht, voor het gezin Huitema stond er een kleine bedrijfswoning klaar aan de Schorrenweg, achterin polder Het Noorden. In 1968 werd nog een zesde kind geboren. “Mijn moeder had het altijd erg druk”, herinnert zoon Henke zich. “Ze hield ook nog een grote moestuin bij.”
Toen haar kroost wat ouder werd en ze meer tijd voor zichzelf kreeg, ontpopte Riet zich tot een actieve en betrokken vrouw. Ze zong in een koor, ging op gymnastiek in Oosterend en haalde haar rijbewijs. “Ze kocht een klein autootje, waarmee ze over het hele eiland reed. Tot die tijd deed ze alles op de fiets. Net als mijn vader trouwens. Hij had ook geen rijbewijs.”
Henke typeert zijn moeder als ‘vrouw van de wereld’. “Ongeacht het onderwerp, ze kon over alles meepraten. Ze was erg belezen. Ze las kranten en altijd meerdere boeken door elkaar. Thuis hadden we een enorme boekenkast. Ook zat ze bij de Plattelandsvrouwen en ging ze regelmatig op reis, onder meer naar Georgië, Zwitserland, Scandinavië en Sint Petersburg.”
Bloedgroepen
Net als haar man was Riet paardenliefhebber. Ze reed op de Friezen die ze samen hadden. Ook deden ze altijd mee met ringsteken. Met corsages uit eigen tuin zorgde Riet er daarbij voor dat ze een mooi plaatje vormden.
Veel wijsheid en sterkte en maak er geen kwajongenswerk van”
Daarnaast werd ze bestuurlijk actief. Eerst bij de Plattelandsvrouwen, later ook in de politiek. In maart 1979 werd ze voor het CDA lid van de Texelse gemeenteraad. Bij de kandidaatstelling, een jaar eerder, was ze nog laag op de lijst geplaatst, waardoor ze niet werd gekozen. Maar toen raadslid Vervoort zich wegens ziekte terugtrok, maakte ze alsnog haar opwachting. Dat ging niet zonder slag of stoot, want partijgenoot Kees Koorn had hoger op de kieslijst gestaan en vond dat hij meer recht had op de vrijgekomen zetel. Maar het nieuwe CDA was een fusiepartij en intern was afgesproken dat alle ‘bloedgroepen’ evenredig moesten worden vertegenwoordigd. Koorn was oorspronkelijk van de CHU, maar omdat de KVP aan de beurt was een raadslid te leveren, kwam de katholieke Riet in beeld. Koorn legde zich daar niet zomaar bij neer, maar haalde uiteindelijk bakzeil.
Burgemeester Engelvaart zei het in zijn welkomstwoord leuk te vinden dat er weer een vrouw in de raad zat. “Texel is wat dat betreft onderverdeeld.” Het nieuwe lid vertelde er bij haar kandidaatstelling niet op gerekend te hebben. Toen ze werd gevraagd de zieke Vervoort te vervangen, had ze wel even moeten nadenken of ze “vroede vrouw of vroede moeder te midden van de vroede vaderen” zou worden, schreef de Texelse Courant.
Bij de volgende verkiezingen in 1982 werd Riet opnieuw laag op de kieslijst gezet en mede daardoor niet herkozen. Daarmee verdween de enige vrouw weer uit de raad. Tot haar spijt. In haar afscheidswoord zei ze dat vrouwen over het algemeen meer tijd hadden dan mannen om zich met politiek bezig te houden. De zittenblijvende mannen plaagde ze er ‘geen kwajongenswerk’ van te maken. Ook de burgemeester vond het jammer. Hij prees Riet om haar sociale bewogenheid.
Met de progressieve partijen mee
Maar een jaar later keerde ze terug, toen partijgenoot Ben Daalder het raadswerk niet langer kon combineren met zijn werk als belangenbehartiger van de visserij en uit de raad stapte. Ditmaal werden haar kwaliteiten wél erkend. In 1986 werd ze herkozen, waarna ze de volledige vier jaar uitdiende.
Hoewel Riet loyaal was aan de partij, was ze niet bang een eigen geluid te laten horen. In 1990 stemde ze met de progressieve partijen mee voor een regeling voor ouderschapsverlof. Ambtenaren konden voor de opvoeding van hun jonge kind maximaal een halfjaar halve dagen gaan werken zonder hun baan kwijt te raken. Er waren vijf gegadigden, wat de gemeente Texel 65.000 gulden zou kunnen kosten. Het voorstel leek het niet te halen. Erna Eelman-Van der Kooi, zelf moeder en raadslid voor de VVD, was uitgesproken tegen. “Opvoeding is een verantwoordelijkheid van de ouders, dat mag niet op de gemeente worden afgeschoven”, betoogde ze. Maar dankzij Riet ging het CDA om. Tegen haar collega’s zei ze: “De tijden zijn veranderd, deze regeling lijkt de moeite waard om uit te proberen. Vrouwen kunnen blijven werken en vaders kunnen met hun kroost optrekken. Na één jaar is het wel nodig om te evalueren.”
Zoon Henke kent het verhaal niet, maar het verbaast hem niet. “Mijn vader was van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat aan het werk. De verzorging van de kinderen lag vooral bij mijn moeder. Is dat wel helemaal eerlijk, zal ze gedacht hebben.”
"Dat strekt u tot eer"
In april 1990 kwam er een definitief einde aan haar werk als gemeenteraadslid. Bij haar afscheid werd ze toegesproken door burgemeester Schipper, zelf ook lid van het CDA. Hij omschreef haar als bescheiden. “Wellicht wel eens te bescheiden. Dat, gekoppeld aan de plaats waar u zit, vanaf de voorzittersstoel achter twee zwaargewichten van wethouders, had tot gevolg dat ik voortdurend moest opletten u het woord te geven als u daarom vroeg.”
Zes jaar lang was ze het enige vrouwelijke raadslid geweest. “Jaren waarin u het niet altijd gemakkelijk hebt gehad. Toch hebt u zich staande gehouden en bent u gebleven. Dat strekt u tot eer”, prees Schipper. Zelf had Riet zich tussen alleen mannen niet ongemakkelijk gevoeld, bleek uit haar antwoord. En anders liet ze zich in ieder geval niet kennen. “Ik ben geaccepteerd zoals ik ben en ik ben niet gespaard wat kritiek betreft. Ik heb beter leren luisteren en maak me misschien wat minder snel boos”, antwoordde ze de burgemeester.
Een woord van dank richtte ze aan de pers, met een kritische toevoeging: “Al miste ik de laatste jaren de stem van het CDA in de verslagen. Maar ja, wij uiten dan ook geen kreten.”
De Rede van Texel
Haar afscheid van de politiek was niet definitief. In oktober 1991 werd Riet met algemene stemmen tot voorzitter van CDA Texel gekozen. Ze vervulde die functie drie jaar lang. In die periode haalde ze niet heel vaak het nieuws meer, maar helemaal stil werd het ook niet. In februari 1992 was ze gastvrouw, toen het CDA partijleider Elco Brinkman ontving. Dat leidde tot een mediacircus op het eiland, met tal van journalisten en cameraploegen. Ze waren kennelijk van tevoren op de hoogte gebracht van zijn plannen, want Brinkman nam in restaurant De Raadskelder onder het gemeentehuis onverwacht en op een genadeloze manier afstand van de PvdA, coalitiepartner in het kabinet Lubbers-Kok. Zijn toespraak zorgde landelijk voor opschudding en ging de geschiedenis in als De Rede van Texel.
Plaatselijke deining ontstond toen het CDA-bestuur in 1993 niet het ervaren raadslid Gelein Jansen maar Nel Eelman naar voren schoof als lijsttrekker en kandidaat-wethouder. Gelein was boos, beschuldigde het bestuur ervan achter zijn rug over zijn positie te hebben vergaderd en stapte uit de partij. De voorzitter zei zijn besluit te betreuren en bestreed dat het bestuur bezwaren tegen de persoon van Jansen had. “Voor ons waren ze allebei acceptabele kandidaten. We moesten een afweging maken, daar is een aantal gesprekken en vergaderingen aan vooraf gegaan. Uiteindelijk sloeg de schaal met Nel iets verder door.”
Lastige kwestie
Het moet een lastige kwestie zijn geweest voor Riet, die juist algemeen werd geloofd om haar sociale bewogenheid. Of het ermee te maken heeft gehad, is niet bekend, maar een jaar later kwam er een einde aan haar voorzitterschap. De Texelse Courant van 4 oktober 1994 schreef dat ze zich "wegens drukke werkzaamheden” niet beschikbaar stelde voor een nieuwe termijn.
Riet Huitema-Vos overleed op 8 april op 91-jarige leeftijd.
Joop Rommets
