Begraafplaats "klein stuk Georgië op Texel"
Op Georgische begraafplaats is vrijdag een imposante gedenksteen geplaatst met daarop de namen van de 513 Georgiërs en 4 Noord-Kaukasiërs die in 1945 zijn omgekomen tijdens de Georgische Opstand. Op 4 mei wordt het monument officieel onthuld.
Tika Svanidze Vancko van de Stichting Georgische Cultuur in Nederland laat haar tranen de vrije loop tijdens het plaatsen van het monument, dat op haar initiatief is geplaatst. "Toen ik als student in 1999 voor het eerst op de Georgische begraafplaats deed het mij verdriet dat door de symboliek de indruk wordt gewekt dat hier Russische soldaten liggen. Het het gebied 'achter het IJzeren gordijn', daarbij dacht iedereen aan Rusland. Terwijl de Sovjet Unie uit zestien verschillende republieken bestaat, met allemaal een eigen taal, cultuur en religie. Rusland was er één van, net als Georgië. Maar iedereen moest Russisch spreken."
Tika vertrok uit haar vaderland en kwam in Nederland terecht. "Toen ik op de begraafplaats dat Russische symbool zag, dacht ik: dat wil ik veranderen."
Dat zou nog een hele poos duren. Ze vertrok uit Nederland en keerde nadien weer terug. Toen ze in 2014 met haar gezin terugkeerde op Hogeberg en haar kinderen het niet herkenden als Georgische begraafplaats, besloot ze tot actie. Ze sprak met vertegenwoordigers van de gemeente, het Comité 4 en 5 mei, Defensie, gemeentelijke Adviescommissie voor Kunst en Cultuurbeleid en anderen over haar plan voor een Georgisch monument.
Haar langdurige inspanningen en vasthoudendheid laten zich volgens haar echtgenoot het beste vergelijken met "tien jaar polderen". Het werkte. Tika: "Langzaam maar zeker voelde ik dat het ijs begon te breken." Ze vond beeldhouwer David Khmaladze bereid een ontwerp te maken voor het monument, uitgevoerd in Belgisch hardsteen en uitgevoerd door Stef Bastenie van Linol BV.
Een jaar of drie, vier geleden werd het huidige (derde) ontwerp goedgekeurd. Tika: "Corona heeft voor vertraging gezorgd, maar nu is het dan toch zo ver. Nu is het echt een klein stuk Georgië in Nederland."
Op de steen prijken de namen van alle Georgische en Noord-Kaukasische soldaten die sneuvelden tijdens de opstand. Links op de steen staan ze in het Georgische schrift, rechts in het Nederlands.
Over juistheid van de namen en de aantallen is veel te doen geweest. Uiteindelijk staan er 517 op de steen: die van 513 Georgiërs en 4 Noord-Kaukasiërs.
De lijst is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld door Sulkhan Amiranashvili en door Ben van Kralingen. Van Kralingen doet al 28 jaar onderzoek naar de gesneuvelde Georgiërs, Amiranashvili 23 jaar.
Ze benadrukken dat niet alle lichamen van de 517 gesneuvelde soldaten hier liggen begraven. Er liggen er volgens beiden 485. De overige 38 zijn 'vermist'. Mogelijk liggen ze nog ergens op het eiland begraven of zijn ze ooit ontdekt, opgegraven en opgehaald door de Landmacht, maar nooit teruggekeerd naar Texel.
Prominent op de steen ook de Georgische vlag en, als QR-code, de mogelijkheid om via de smartphone te linken naar de informatieve website www.georgiansontexel.com.
Het monument wordt onthuld door burgemeester Uitdehaag, in aanwezigheid van de Georgische ambassadeur Mr. David Solomonia en andere hoogwaardigheidsbekleders. De ceremonie op de Georgische begraafplaats is op 4 mei van 15:00 tot 15:40 uur. Dan wordt ook het nieuwe informatiebord over de Georgische Opstand gepresenteerd.
