Natuurboer jutte op het strand, de meierblis en de vuilstort
Kees Kikkert van hoeve De Kroontjes was een pionier van het agrarisch natuurbeheer. Maar ook jutter, stroper en een eigenzinnige en strijdlustige Texelaar. Hij lag nog wel eens overhoop met overheden, onder meer over de voormalige vuilstort. En was eigenaar van de veelvuldig op de foto gezette houten 'kippenboet' aan de Watermolenweg.
Met zijn karakteristieke vechtpet, bezig op zijn natuurboerderij of slepend met jut- of ander gebruikt hout kon je hem uittekenen. Kees Kikkert die zijn eigen weg ging en de natuur de ruimte gaf. Hij paste niet in het traditionele agrarische plaatje, maar deed het anders. Het maakte dat menig Texelaar hem wat bijzonder vond. Ook door de enorme hoeveelheid hout die hij verzamelde op zijn erf, gejut van het strand, van de meierblis, de vuilnisbelt of ergens anders opgescharreld.
'Strunen'
Kees Kikkert is geboren in 1937 in Den Hoorn op boerderij Martha's Hoeve, vernoemd naar zijn moeder. Als jochie deinsde hij niet snel ergens voor terug. Op De Hors speurde hij na de oorlog naar restanten van militaire oefeningen. Zodra het schieten ophield, ging hij met andere Stienenpikkers het strand op om te 'strunen'. Koperen hulzen en ander oefenmateriaal werden verkocht aan oudijzerboer Gerbrand Dekker uit Oudeschild. Het was niet zonder risico, want ze vonden ook wel eens oefengranaten die niet waren ontploft.
Hij vertelde er sterke verhalen over in het boek Jutters en Strandvonders van Texel, waarvoor Joop Rommets hem een jaar of tien geleden interviewde. Daarin ook de anekdote over hoe hij kort na de oorlog een riem wist te bemachtigen van een verongelukt bemanningslid van een bij Den Hoorn neergestorte bommenwerper. Hij droeg 'm elke dag.
Stropen
Of het verhaal dat hij met andere Hoornders voor een zakcentje de duinen in ging om konijnen te stropen. "Een klap achter de oren en ze waren dood." Een probleem vormde jachtopziener Hannes Kiewiet, die de stropers in de kraag probeerde te grijpen. Kees vertelde over die keer dat "hoge heren van de overkant" een jachtpartij hielden. "Hannes ging dan mee. Als ze na afloop een borreltje dronken bij Loodsmanswelvaren, was voor ons de kust veilig. We stopten ook wel eens een aardappel in de uitlaat van zijn Mobylette. Dan waren we 'm ook kwijt."
'Skume'
Op de bijeenkomst in De Waldhoorn ter ere van hem deed ook het verhaal de ronde hoe Kees ooit meedeed aan het oud-Texelse gebruik 'Skume'. Daarbij slopen Texelaars die niet waren uitgenodigd voor een bruiloft of anders feest, via de achterdeur naar binnen en om zich te goed te doen aan de lekkernijen.
Juttersmentaliteit
Het past naadloos bij zijn juttersmentaliteit. Hij verzamelde enorme hoeveelheden hout, opgestapeld bij de houten schuur aan de Watermolenweg. Tot de uitbraak van de vogelgriep in 2006 wemelde het er van de kippen, zodat het nog lang de kippenboet werd genoemd. Hij haalde hout van het strand, maar misschien nog wel meer van de meierblis. En hij sleepte menig karretje vol van de vuilstort. Zoals die keer dat beheerder Gosse Waaijer belde dat er een mooi partijtje hout voor Kees lag: het meubilair van Ab Dros, ook wel Ab Kanon genoemd. Kees stookte het hout op in zijn kachel en zat er warm van.
Winnaar GroenLinks Milieuprijs en geprezen als 'pionier van agrarisch natuurbeheer'
Veel hout zette hij op 'ruiters', waarna de tand des tijd zijn werk deed en menig plank of balk langzaam wegrotte. Zoals dat stuk hout dat hij ooit op het strand vond. Toen hij het jaren later wilde gebruiken, bleek het een totaal vergane kist. Het zal vol raketjes om in noodgevallen op schepen lichtkogels mee af te schieten.
Zo zat hij vol verhalen, zoals over de stukken hout waarmee hij de oude boet bij het Licht van Troost had vertimmerd. Ook timmerde hij er hekjes van. Van elk stuk wist hij nog de herkomst. Zoals die balk die tijdens de bezetting van het treintje was gegooid dat over het spoorlijntje in de duinen reed, in ruil voor wat boter, kaas of eieren dat lichtwachter Troost aan de mannen gaf.
Ecologisch
Als boer bestierde Kees op De Kroontjes ooit een gemengd bedrijf, met koeien, schapen en akkerbouw. Uit vrees voor de toenemende regelgeving gooide hij het roer om en in 1974 deed hij al zijn melkvee weg. Met collega Piet Bakker begon hij een schapenmelkerij en nadien verbouwde hij ecologische groenten: prei, wortels en bospeen. Onkruid werd met de hand verwijderd, gras met de zeis gemaaid. Sneeuwklokjes onder de bomen uitgepoot, die hij ook op potjes plantte en voor goed geld verkocht. De bossen met sneeuwklokjes op zijn erf herinneren er nog aan. Het was sappelen, maar samen met echtgenote Tineke hield hij het hoofd boven water. "Zonder haar had ik het niet gered."
Natuur 'verbouwen'
In 1990 gooide hij het nogmaals over een andere boeg. Hij ging 'natuur verbouwen', waarvoor toen van overheidswege geld beschikbaar kwam. Hij liet zijn landerijen bij het Licht van Troost verruigen. Zeekraal, schorrenkruid, orchideeën en andere wilde planten vestigden zich er, vogels, woelmuizen en andere natuur tierden er welig.
Kees Kikkert ontpopte zich als een pionier op het gebied van agrarisch natuurbeheer. In de gids Atlas van het Vernieuwende Platteland werd De Kroontjes eind jaren negentig genoemd als een succesvoorbeeld van agrarisch natuurbeheer.
Milieuprijs
In 1999 kreeg hij de Milieuprijs van GroenLinks, voor Texelaars die zich bijzonder inzetten voor instandhouding of verbetering van natuur en milieu. Hij werd geroemd om zijn “jarenlange agrarische activiteiten, die geen druk leggen op het milieu, maar de culturele waarde ervan zelfs verhogen”.
In het appartement in zijn schuur verschafte hij menig woningzoekende onderdak, onder wie Saskia Lemmens, zijn latere levenspartner. De Kroontjes werd ook een pleisterplaats voor vogelonderzoekers. Kees ging onder meer met mensen van het NIOZ het land in en droeg zo de werkelijkheid van de natuur binnen de muren van het instituut. Goede contacten had hij ook met de Vogelwerkgroep Texel en Natuurmonumenten.
Op het vogellandje en rond de Petten liet hij slootkanten licht hellend afgraven en creëerde hij kronkelende waterlopen. Toen TESO eind jaren tachtig voor de dubbele aanlegsteiger zand nodig had, zag hij een kans. Hij liet op zijn land langs de Watermolenweg een grote vijver aanleggen en stelde het zand beschikbaar.
Pionier
Kees werd geprezen als pionier op het gebied van agrarisch natuurbeheer, die de natuur jarenlang onbelemmerd zijn gang liet gaan. Hij duldde geen verstoring en ging daar behoorlijk ver in. Toen een telecombedrijf hem eens 7.500 gulden bood om een kraan met telefonieantenne drie maanden op zijn grond te plaatsen, hield hij dat af.
'Kees Kippenboom'
De prijs, een schilderij van kippen in een boom van Jan Bruijn, verwees naar zijn bijnaam Kees Kippenboom, wegens de kippen die hij over zijn grond liet zwerven en die ook een plekje in zijn bomen zochten.
Hij genoot zelf van de natuur rond hem, maar het deed hem ook goed dat anderen waardeerden dat hij het landschap zo hield en al decennia geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikte.
Hij was strijdbaar, zoals over de in zijn ogen veel te hoge heffing Onroerend Zaak Belasting over zijn natuurgrond van de gemeente. Hij vocht het aan bij de rechter, die de natuurboer gelijk gaf. Een verzoek aan de gemeente voor een bijdrage voor het onderhoud van zijn veel gefotografeerde houten boet vond geen gehoor.
Vuilstort
Groot was zijn frustratie over de nabijgelegen vuilstort, waarover hij een halve eeuw lang strijd voerde met de autoriteiten. Enkele jaren geleden zei hij daarover in deze krant: “Vóór de aanleg van de vuilstort zat hier een zoetwaterbel van pakweg tien hectare. Dat water is daarna zout geworden en vervuild. Er stroomt nog elke dag vervuild water uit de stort in de sloten rond mijn land. Maar ze doen er niks aan."
Ook het Droevenement waarmee in 2014 zijn langdurige strijd erover werd 'gevierd', bracht geen verandering in wat hij als "een tijdbom" omschreef.
Aan anekdotes over Kees Kikkert geen gebrek tijdens de afscheidsbijeenkomst in De Waldhoorn. Zoals over de buurman die had besloten om een boet in het land aan de Watermolenweg te slopen. Kees vond het zonde en besloot samen met een groepje Stienenpikkers de boer in kwestie een poets te bakken. De dakpannen die de buurman er daags tevoren af had gehaald, werden er 's nachts door de samenzweerders weer opgelegd. De volgende morgen zag het dak er, tot verbijstering van de buurman, weer uit als vanouds.
Kleurrijk en strijdbaar, maar ook een temperamentvol man die stevig uit zijn slof kon schieten. Als hij iemand in de smiezen kreeg die zich naar zijn maatstaven niet wist te gedragen, kreeg die de wind van voren. Verbaal of soms met drastischer maatregelen.
Kees Kikkert overleed op 2 april. Hij werd 85 jaar.
