Derdelanders beschermd tot begin september
De derdelanders uit Oekraïne aan boord van de hotelboot in Oudeschild hebben tot 4 september recht op tijdelijke bescherming, daarna vervalt dat recht.
Dat heeft het college, verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne (waaronder derdelanders), dinsdag in een brief aan de gemeenteraad laten weten. Derdelanders zijn mensen uit andere landen die tijdelijk in Oekraïne verbleven toen daar een jaar geleden de oorlog uitbrak. Een deel van hen kon niet terug naar het eigen land van herkomst, maar vluchtte naar Nederland. Sinds half mei 2022 zitten er derdelanders op de boot die sinds eind maart in Oudeschild ligt. Zij hebben op het moment tijdelijke bescherming via de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming.
De derdelanders hebben daarmee dezelfde tijdelijke beschermingsstatus als Oekraïense vluchtelingen, maar die status zou aanvankelijk op 4 maart afgelopen. Twee weken geleden besloot het kabinet de tijdelijke beschermingsstatus voor hen met zes maanden te verlengen tot 4 september. Op het moment zitten aan boord van de hotelboot (waar rond de honderd Oekraïense vluchtelingen zijn opgevangen) 24 derdelanders. Vluchtelingenwerk staat met hen in contact over de periode na 4 september. Op dat moment vervalt hun recht op zowel gemeentelijke opvang als op medische zorg en werk. Een derdelander kan na 4 september teruggaan naar het land van herkomst (als dat veilig is) of asiel aanvragen in Nederland. In het laatste geval start een procedure bij het COA om te bepalen of iemand wel of niet in aanmerking komt om statushouder te worden. Studenten onder de derdelanders kunnen na 4 september een visum krijgen.
Vluchtelingenwerk Texel is wekelijks op maandagavond en dinsdagochtend aan boord van de hotelboot in Oudeschild, zodat de derdelanders daar terecht kunnen met vragen. Ze worden door Vluchtelingenwerk geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen (waaronder de afloop van de tijdelijke bescherming) en ze krijgen verwijzingen naar organisaties, instanties en websites met meer informatie.
In mei 2022 werden aanvankelijk 46 derdelanders opgevangen op de hotelboot in Oudeschild. Een tijdje geleden zaten er volgens de brief van de gemeente 36 derdelanders op de vluchtelingenboot. Vier van hen zijn - voor zover de gemeente het weet - teruggekeerd naar het land van herkomst. Een persoon keert binnenkort terug. Er is één persoon naar Duitsland gegaan om asiel aan te vragen en van zes vertrokken personen is volgens de gemeente niet bekend waar zij naar toe zijn gegaan.
De IND start de komende tijd met de afhandeling van 1.200 aanvragen van derdelanders die afkomstig zijn uit veilige herkomstlanden. “Ook 100 kansrijke asielzaken uit Jemen en Syrië krijgen prioriteit. Het gaat hier vooral om mensen die bijvoorbeeld nog in de asielprocedure zaten toen Rusland binnenviel in Oekraïne.” De overige aanvragen van deze groep (ongeveer 3.300) handelt de IND later af. “Zij krijgen geen voorrang op andere asielzoekers die al lang op een beslissing wachten. Als een asielaanvraag is afgewezen, bestaat de mogelijkheid om in beroep te gaan. Na toewijzing van de asielstatus wordt er voor mensen gezocht naar een geschikte woning. Op deze manier wordt de druk op de asielopvang zoveel mogelijk beperkt.”
De tijdelijke beschermingsstatus voor Oekraïense vluchtelingen geldt op het moment tot 4 maart 2024. Het college heeft de raad voorgesteld de boot in de haven ook nog een jaar te laten liggen. Voorstel aan de raad is voor de verlening met een jaar €5 miljoen beschikbaar te stellen. Dat is voorfinanciering, want het Rijk vergoedt de kosten.