Randverschijnselen
Verbinden
Veertig Texelse verhalen werden er ingestuurd voor de verhalenmiddag van het Texelfonds, afgelopen zondag in dorpshuis De Waldhoorn in Den Hoorn (een verslag vind je op pagina 11 van deze krant – Jeroen weidt op pagina 9 uit over het heugelijke en unieke feit dat de voltallige redactie daar aanwezig was).
De inzendingen, veelal in Texels dialect en over ‘vroeger’, zijn stuk voor stuk verhalen die volgens het Texelfonds bewaard moeten blijven: “Verhalen zijn onderdeel van een cultuur, ze houden de samenleving bij elkaar, verhalen verbinden.”
Zo vond ook Cintha Stiekema, die een verhaal voordroeg van haar vader, die als kind van andere kinderen te horen kreeg dat hij een ‘onecht’ kind was, van een Texelse moeder en een Duitse militair. Zijn vader had de benen genomen en hield er in zijn thuisland een ander gezin op na. Met haar bijdrage wil ze een lans breken voor verbinding. Zoals ze haar verhaal zelf inleidde: “Het is geschreven in tijden van polarisatie. Mensen moeten weten dat overal een verhaal achter zit.”
Verbinding, wederzijds begrip en de samenleving bij elkaar houden, dat moet ook de gedachte zijn achter het herschrijven van inmiddels politiek incorrecte verhalen uit de vorige eeuw. Bijvoorbeeld passages uit Pippi Langkous, of – zo kwam afgelopen week in het nieuws – de boeken van Roald Dahl, die bij Engelse uitgeverijen door ‘sensitivity readers’ worden nagekeken op mogelijke gevoeligheden. Aan de hand hiervan zijn de woorden ‘dik’ en ‘lelijk’ weggelaten in de omschrijvingen uit Sjakie en de chocoladefabriek en Mevrouw Griezel. Ook zijn sommige typeringen genderneutraal gemaakt. De Oempa Loempa’s zijn nu ‘kleine mensen’ in plaats van ‘kleine mannetjes’.
Het updaten van oudere kinderboeken is overigens niks nieuws. Zo zijn ook ‘ouderwetse’ woorden in de verhalen van Annie M.G. Schmidt gemoderniseerd: taalgebruik dat we nu racistisch noemen, is aangepast.
Het tegenstrijdige is dat aanpassingen als deze, waarmee beoogd wordt gevoeligheden weg te nemen, veel mensen júist tegen de borst stuiten. In het kader van het begrip en de verbinding: ook dat kan, ook dat mag, ook dat blijkt een stukje cultuur. Maar feit is, dat dat wat toen werd geschreven, niet meer altijd past in de huidige tijdsgeest.
Dan rijst de vraag: verbinden verhalen op deze manier nog wel? Als de één een louter woke-versie voorgelezen heeft gekregen en de ander de ‘ouderwetse’ druk? Werkt dat juist niet meer verdeeldheid in de hand? Als polarisatie op het schoolplein al begint, waar eindigt het dan?
Gelukkig is het antwoord dichtbij: Ina Schrama en Gerard Kuip. Zij bezoeken jaarlijks de brugklassen van OSG De Hogeberg om te onderwijzen over het Texels dialect. Laten we hopen dat onze eigen ‘taal’ polarisatie kan tegengaan: het is onderdeel van onze cultuur, het houdt de samenleving bij elkaar, het verbindt. Een gemene deler draagt bij aan begrip voor de ander.
En een leuke bijkomstigheid: wellicht schrijven straks meer jonge mensen, met moderne ideeën en verhalen, in echt Tessels een inzending voor de verhalenwedstrijd van het Texelfonds.
Eva