"Het moest de dode man zijn geweest"

Wie vroeger de weg naar Den Burg vroeg, zou als antwoord kunnen krijgen: “Volg de Duinweg over de Oosterlaanweg en de Dooieman…” Hoe die liepen, is te zien op een kaart uit 1859. Duinweg is nu de Rozendijk, Oosterlaanweg en Dooiemansweg liepen waar nu het oostelijk fietspad van de Pontweg is.

De Dooiemansweg liep van de oude Westerweg tot de Akenbuurt. Het moet een pad zijn geweest met opvallend hoge tuinwallen. Reinier Bakels (1873-1956) maakte er schetsen van. Er is ook een boet op te zien. Daarop ook kleuraanduidingen, bedoeld voor een schilderij.

In het Texelse Veldnamenboek van Jac. Schraag staan bij de hoek van de Dooieman en de Heerenweg percelen met de naam 'Dodeman': 18 Dodeman, 19 Dodeman aan de weg en 20 de Voorste Dodeman.

Volksverhaal

Waar komt de naam Dooiemansweg vandaan? Daarover staat een verhaaltje in het boekje 'Moeten ze d’r uut burgemeester?', met volksverhaaltjes van Theo Timmer en Femmy Witte, geïllustreerd door Monica Maas.

“In de eerste helft van de vorige eeuw (de negentiende) heeft een man zich daar van het leven beroofd. Kort daarna gingen op een avond twee boeren die in Den Burg zaken hadden gedaan langs dit weggetje huiswaarts. Het was aardedonker. Zwijgend stapten ze verder. Met knikkende knieën, want los van elkaar hadden ze allebei het gevoel dat er tussen hen in iemand meeliep over het pad. Het moest de dode man zijn geweest. Voortaan liepen ze liever een stukje om. De weg werd sindsdien 'Doodemansweg' genoemd.”

Doodgevroren

Een andere lezing is dat bij dit pad eens een kerel was doodgevroren. Iemand uit Den Burg werd begraven op het roomse kerkhof in De Westen. De weg was lang en er stond een ijzig koude wind. Om warm te blijven werd in de stoet een stevige borrel gedronken. Eén man was laveloos achtergebleven. Ze dachten dat hij zelf wel terug zou komen in Den Burg. Pas na de begrafenis, toen iedereen al lang en breed thuis was, misten ze hem. Hij lag doodgevroren langs de kant van de weg.

“Gezien de splitsing van Heerenweg en Dooieman is het niet onmogelijk dat iemand het verkeerde weggetje is ingeslagen en daar bevroren”, concludeert Irene Maas, die op haar historische website (irenemaas.nl) ingaat op de geschiedenis van de Dooiemansweg.

Fietspad

Uit haar archiefonderzoek blijkt dat de naam 'Doodemansweg' wordt genoemd in een archiefstuk van 1850 (GAT 710), stukken betreffende aanleg en onderhoud van wegen (1818-1926). Een oudere vermelding heeft ze niet gevonden. Het weggetje was anno 1978 nog gedeeltelijk aanwezig in het fietspad aan de rechterzijde (westzijde) van de Pontweg, tussen de jeugdherberg Eyercoogh (nu hulpverleningsgebouw) en Akenbuurt. In 1843 pleegde een man er zelfmoord. Wie is niet met zekerheid te zeggen. In dat jaar stierven er in Den Burg vijf volwassen mannen. Hun doodsoorzaak is niet bekend.

“Omdat in het tweede verhaal iemand uit Den Burg begraven moest worden aan de Westen, speelt die gebeurtenis vermoedelijk in de tijd na de Reformatie. In een rapport van 1663 aan de gecommitteerde Raden te Hoorn werd over de klok in de Westertoren gezegd dat die alleen gebruikt werd ‘tot het beluyden der doden en wel specialick die van de roomsche religie’. De oude tufstenen kerk was toen allang in verval.”

“Pas in 1829-30 werd de Roomse begraafplaats bij Den Burg aangelegd. Tot die tijd was het Westerkerkhof het enige gewijde kerkhof van Texel.” 

Met dank aan Irene Maas.

Dooiemanskuul

En dan is er de Dooiemanskuul. Dit was volgens de legende enkele eeuwen geleden een massagraf op het Engelse Kerkhof in het Eierlandse Duin nabij paal 33. In de Zeeslag van Texel (1672) gesneuvelde Britten vonden er een roemloos einde. Texelse verhalenvertellers mogen hun publiek graag de stuipen op het lijf jagen met de huiveringwekkende ervaring van een postloper, die in 1879 op die plek twee ijskoude handen op zijn voorhoofd voelde. Iedere Eierlander wist dat je daar niet moest wezen.

Roemloos eind

Tegenwoordig zijn het golfers die er roemloos hun einde kunnen vinden. Dooie-manskuul is de naam van de bunker op hole 18 op golfbaan De Texelse. Gebouwd naar voorbeeld van Royal St. George's in Engeland. Deze bunker is een plek die je als golfer beter kunt vermijden. De achterkant is vier meter hoog. Daar kom je niet makkelijk uit. De Dooiemanskuul doet zijn naam eer aan.

Gerard Timmerman