“Het verhaal is nu compleet”
“Dag, u spreekt met mevrouw Ran-Bakker uit Velserbroek. Ik lees altijd nog de Texelse Courant. Die Narda van de schriftjes uit het artikel Tijdreizen door het Onderwijs, dat is mijn oud-tante.” Dat vertelt Niek Welboren en hij kijkt er opgetogen bij. Misschien herinnert u het zich nog: we vonden op de zolder van de Jozefschool een kistje vol rekenschriften uit 1914 van ene Narda de Graaf. Nu kreeg Niek eerder al, in 1988, acht schriftjes van dezelfde leerling. Hij heeft nu 50 schriftjes in zijn bezit en zei: “Hier zit volgens mij een bijzonder verhaal achter”. Dus plaatsten we een oproepje in het onderwijskatern van februari. En zodoende mailde mevrouw Bakker-Ran naar Nieks Eiland Galerij aan de Postweg.
Onverbeterlijke verzamelaarsclub
Het vreemde was: Narda’s schriftjes lagen op de Jozefschool, maar ze woonde in Eierland. Niek wist nog maar weinig van haar, maar hij wist wel dat haar vader agrariër was op Hoeve Holland. Vervoer was destijds niet zo gemakkelijk als dat nu is en zo rees de vraag: waarom ging een meisje uit Eierland in Den Burg naar school en hoe kwam ze daar dan elke dag? Mevrouw helderde het raadsel op, vertelt Niek: “Ze heeft helemaal niet in Den Burg op school gezeten, want er zijn foto’s waarop te zien is dat ze in De Cocksdorp naar school ging. Het zit zo: de moeder van mevrouw Ran, mevrouw Bakker- De Grave, was het nichtje van Narda, François was haar opa. In de jaren 70 en 80 werkte ze als onderwijzeres op de Jozefschool. Wat blijkt nou: die familie de Grave was een onverbeterlijke verzamelaarsclub. Ze verzamelden alles: oude treinkaartjes, alle bootkaartjes en dus ook de oude schriftjes van Narda. Mevrouw Ran- Bakker werd er gek van, zei ze, altijd maar die spullen overal. Haar moeder heeft de schriftjes meegenomen naar haar werk, vermoedelijk om ze als voorbeeld te gebruiken”.
Een mooi meisje met zwart haar
“Narda woonde op Hoeve Holland. Ze heette eigenlijk Leonarda en haar broer, Frans genoemd, heette eigenlijk François. Daarna heeft ze heeft op Modestia gewoond met haar man Cornelis Smit en hun pleegkind, de boerderij die nu een jeugdherberg is in Eierland. De boerderij werd in de jaren 60 verkocht en ze verhuisden naar Den Burg, daar bouwden ze een leuk klein huisje van gele steen aan het Schilderend. Het heet Vitae. Ze overleed in 1988. En toen kreeg ik die eerste schriftjes. Ik heb een fotootje van haar gekregen: het is een mooi meisje met donker, zwart haar en vlechtjes. Het verhaal is nu compleet, maar op een totaal andere manier dan we gedacht hadden: het had niks met de Jozefschool te maken”. Mevrouw Ran-Bakker zocht Niek na de mailuitwisseling op, samen met haar man. “Ik had de schriftjes netjes gesorteerd, ze heeft ze allemaal door zitten kijken. Ze heeft genoten”.
Overwacht archiefmateriaal
Onze tijdreis door het onderwijs eindigt op de Jac. P. Thijsseschool, de school waar Niek als kind naartoe ging. In stoffige dozen op de hoogste plank van het magazijn vinden we paperassen en wat foto’s. Een foto van juffrouw Brouwer bijvoorbeeld, volgens Niek kent iedere oude Texelaar haar. We vinden een uitnodiging voor de opening van de school na de verhuizing vanaf de Burgwal, in 1950. En dan ineens ligt daar, in die doos met archiefmaterialen, een brief die Niek zelf schreef in 2004:
Beste oud-klasgenoten,
Ik ben niet van de partij, maar in gedachten wel aanwezig. De jaren op en rond de Thijsseschool zijn me altijd bijgebleven, zoals dat vermoedelijk voor veel van ons het geval is.
..
“Die familie de Grave was een onverbeterlijke verzamelaarsclub”
Wat me ook is bijgebleven, is het feit dat ik met nog een paar andere dromers bij het groepje hoorde dat altijd de laatste keus was bij de slagbalverdeling.
De laatste dag
Het is geschreven met een vulpen in Nieks keurige blokschrift. “Wat is dít leuk”, zegt hij. We vinden foto’s van de reünie waarover de brief gaat en een foto waarop hij als schoolkind staat tijdens een excursie in Den Haag. Op de laatste schooldag in het oude gebouw, op vrijdag 22 april, kreeg Niek ceremonieel de schoolbel overgedragen. Het is de schoolbel waarmee dit verhaal begon. Toen Niek van de verhuizing hoorde, schreef hij Nick Slijderink, het schoolhoofd, een brief. Hij vroeg of hij de bel mocht hebben, dat zou een aanwinst zijn voor zijn Historisch Lokaal in de Eiland Galerij, waar permanent een onderwijstentoonstelling is. Hij schreef een aan elke directeur met het verzoek te mogen grasduinen op de zolders. Dat mocht en daarom gaan de scholen gaan nu een nieuwe fase, maar de geschiedenis van toen Den Burg vijf scholen had, die blijft bewaard.
