De buizentelefoon van speeltuin Mars
Aanleiding voor dit artikel is het bezoek van André Balk aan de redactie. André, die tegenwoordig in Enkhuizen woont, werkte destijds bij het NIOZ en woonde met echtgenote Pauline in De Mars. Hij stond aan de basis van de oprichting van buurtvereniging De Marskramer. Die ijverde onder meer voor de komst van de speelweide.
Het was de tijd dat de nieuwe wijk in hoog tempo uit de grond werd gestampt. Ook op het beoogde speelterrein zouden woningen komen. André: “Die speelweide en hoe die tot stand is gekomen is best een bijzonder verhaal”, houdt hij een groen boekje omhoog. “Hier heb ik het toen allemaal in opgeschreven”, wijst hij op de aantekeningen.
Uit de notities blijkt dat de buurtvereniging, met destijds in het bestuur André, voor de speeltuin stevig heeft gelobbyd bij de Texelse politiek:
20 augustus 1985: Gesprek gehad met H. Beumkes (raadslid voor PvdA/PAKT). Enquêtelijst opgesteld.
24 augustus 1985: Lijsten opgehaald en alles uitgezocht. Grootste wens van de buurt: Algemene Speelplaats voor Jong en Oud.
Kort daarna overhandigde het bestuur een lijst met 54 handtekeningen en een brief aan wethouder Zegers van Ruimtelijke Ordening (RO). De buurt besprak de plannen met meerdere ambtenaren, onder meer van RO, het Grondbedrijf en Culturele Zaken. Raadslid Ate Rienstra (CDA) reageert positief op het plan en wethouder Zegers belooft zelfs “100 procent medewerking”.
Het project is uniek te noemen, nergens is het zó uitgevoerd
Het aantekeningenboekje maakt melding van opeenvolgende gesprekken en bezoeken. Met de gemeente en vele andere instanties. Ook de lokale media werden er bij betrokken, het bestuur spreekt met meerdere journalisten. Dat gaat zelfs zover dat een journalist wordt gevraagd een bepaald citaat van raadslid Daan Welboren (PAKT) kennelijk niet erg positief over het plan, uit de krant te houden. De zinsnede is niet terug te vinden in het krantenarchief.
Artistiek speelobject
Uiteindelijk gaan raad en college akkoord met de plannen en kan het tot een uitvoering komen. Bijzonder element op de speelweide is de buizentelefoon. Het was Ben Witte die op het idee kwam voor dit artistieke speelobject. Het bestaat uit meerdere buizen die onder het veld door lopen. Boven de grond komen ze uit in betonnen elementen in verschillende kleuren. Het komt er op neer dat het kind dat aan de ene kant iets in de buis roept, kan worden gehoord door een kind dat aan het andere eind van het veld staat en dat zijn oor bij de uitgang van de buis houdt.
Drainagebuizen
De Texelse kunstenaar kwam op het idee toen hij zag hoe kinderen bij de aanleg van de speelweide speelden met kunststof drainagebuizen die daar lagen. “Het project is uniek te noemen, nergens is het zó uitgevoerd”, vertelde Witte in deze krant. Het systeem bestaat uit communicatiebuizen van verschillende kleuren, op met elkaar zijn verbonden. Een efficiënt systeem, het was volgens de bedenker niet nodig in de buizen te schreeuwen. Witte stak er 500 uur in, de betonnen elementen werden bij RAB gegoten. “Een oerdegelijke constructie”, luidde de conclusie.
Voor het allemaal zover was, moest door de buurtvereniging veel worden gepraat, teleurstellingen worden verwerkt, vrije tijd worden opgeofferd en doorzettingsvermogen getoond. Bij de buurtvereniging dreigde zelfs een bestuurscrisis toen een ambtenaar van de gemeente in de buurt signalen had opgevangen dat voorzitter André Balk aan hoogmoedswaanzin leed en “dat ik dit niet voor de buurt doe, maar alleen voor mezelf, dus een prestigekwestie”. Er kwamen nieuwe bestuursverkiezingen, waarbij Balk zich weer beschikbaar stelde. Waarschijnlijk veranderde er niet veel, getuige de aantekeningen die Balk bleef maken.
Jantje Beton
Er moest ook geld bij elkaar worden gesprokkeld. André Balk herinnert zich dat met de aanleg een flink bedrag was gemoeid. Het Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton leverde een flinke bijdrage.
De feestelijke opening van de speelweide op zaterdag 9 mei 1987 (foto onder) werd verricht door toenmalig burgemeester Schipper. Geholpen door kinderen uit de buurt plantte hij een notenboom op de weide. Hij roemde het resultaat van alle inspanningen die waren geleverd. “Werkelijk fantastisch. Vooral door de combinatie van een zogenaamd communicatieproject en de spelmaterialen.”
Ook was er de constatering dat speeltuinen op Texel tot dusver de sluitposten van de bestemmingsplannen waren geweest. In dit geval zat er gedeeltelijk al een bouwbestemming op het terrein. Het advies aan de politiek was om bestemmingsplannen kritisch te volgen, zodat er voldoende ruimte is voor spelvoorzieningen en groen.
Burgemeester Schipper sprak de hoop uit dat speeltuin intensief en op de juiste manier zou worden gebruikt. En hij benadrukte de noodzaak van goed onderhoud.
In hoeverre dat met de buizentelefoon al die jaren is gebeurd, is de vraag. Toen de krant er vorige week met André en Pauline Balk een kijkje nam en de spreekbuis aan een test onderwierp, bleek dat de ondergrondse "telefoon” er wat haveloos bij staat en niet meer werkt. De oorzaak is zichtbaar: de buizen zitten vol afval.
Gerard Timmerman
