Mediation biedt vaak uitweg conflict
Wat houdt mediation precies in? We vroegen het aan Casper Schouten uit Oosterend, van beroep mediator in zakelijke- en arbeidsconflicten. Werkzaam in de Randstad en omgeving, geen zakelijk belang dus.
“Mediation kun je toepassen in alle fasen van een conflict. Vóór advocaten de messen slijpen, als ze er zijn, vóór en ook tijdens een procedure.
Gesprek weer op gang
De kern van mediation is: probeer het gesprek (weer) op gang te krijgen. Praat dan niet over de standpunten, maar over de belangen die onder die standpunten zitten. Bijvoorbeeld: twee bedrijven maken ruzie over de koop van sinaasappelen. Ze claimen beiden dat ze dezelfde partij hebben gekocht. Ze gaan procederen. De rechter overziet het geheel, doet geen uitspraak, maar adviseert een mediator in te schakelen. Die vraagt aan de ene partij: “Wat gaat u ermee doen?” Antwoord: “Ik pers ze uit en exporteer het sap.” Dezelfde vraag aan de ander, die zegt: “Wij verpulveren de schillen en gebruiken het extract voor smaakstoffen.”
Uitkomst: eigenlijk is er geen conflict. De ene partij krijgt de sinaasappelen eerst, perst ze uit, en daarna de ander de schillen, iedereen tevreden.
In conflicten proberen partijen vaak hun gelijk te halen. Als mediator probeer je te achterhalen wat ze proberen te bereiken en waarom. Kan dat ook op een andere manier? Wanneer partijen alles op tafel leggen, dan kun je vaak een mooie puzzel leggen.
Geen armpje drukken
Kern van mediation is ook dat partijen bewegen. Je komt dan in een onderhandelingssituatie. Dat is geen armpje drukken, wie is de sterkste? Nee, het is rekening houden met de ander. Ík wil iets bereiken, wat heeft de ánder nodig?
Kern mediation: Ík wil iets bereiken, wat heeft de ánder nodig?
De krant lezende kom ik veel conflicten tegen, die al dan niet tot een procedure leiden. De IJsboerin, het bijenconflict, de Emmalaan, de Kogerstraat, noem maar op. Ze kosten veel negatieve energie, tijd en geld. Het leidt vaak niet tot een bevredigende oplossing, zeker niet voor beide partijen. Je wint of verliest. Daar komt bij: in 30 tot 35 procent van de gevallen houden betrokkenen zich niet aan een rechterlijk vonnis. Bij mediation kom je in acht van de tien gevallen tot een oplossing. En houdt bijna 100 procent zich aan de afspraken.”
IJsboerin
Kan mediation een uitweg bieden in de kwestie rond IJsboerin Ans? Schouten: “Ik denk het wel. Nu is de gemeente als vergunningverlener en beslisser op bezwaar partij in dit conflict, omdat dit bij wet zo is geregeld. Maar de kans op een oplossing zou groter zijn als de gemeente zich onafhankelijk zou opstellen en dat strijdende partijen met elkaar om tafel gaan en het probleem in alle openheid bespreken. Voorwaarde is dat zo’n gesprek in strikt vertrouwelijke sfeer verloopt, zodat iedereen het achterste van z’n tong kan laten zien.”
Waarom is het toch niet tot mediation gekomen? De gemeente: “Er is besproken of mediation mogelijk zou zijn. Niet alle partijen waren daartoe bereid. Ook bij de rechtbank is dat aan de orde geweest, met hetzelfde resultaat.”
Water bij de wijn
Ans Kikkert: “Eerst wilde ik wel. Maar toen las ik dat de buren vonden dat ik maar bij de omgevallen boom aan de Rozendijk moest gaan staan. Maar daar komt amper verkeer langs. Of richting Bollenkamer verhuizen, vol in de wind. Da’s ook geen plek. Mediation werkt alleen als je alletwee water bij de wijn doet. Een klein stukje opschuiven gaat nog. Maar zij kunnen niet gaan bepalen waar ik moet gaan staan. Dit speelde in november, volop coronatijd. Toen kon je niet met elkaar om de tafel. Ook mijn jurist vond dat mediation weinig zin had. Ook op haar advies heb ik het niet gedaan.”
Gestrekt been
De familie Pluis (de bezwaarmakers): "Wij hebben vanaf het begin aangestuurd op overleg. Maar de gemeente ging er met gestrekt been in en was niet bereid tot enig overleg. En heeft het conflict alleen maar laten escaleren. Een kopje koffie drinken en begrip tonen - zonder ons gelijk te geven - had de gang naar de rechter al voorkomen. Ik heb dit ook verteld tijdens de zitting. Ook toen wilde de gemeente niet praten toen de rechter daarom vroeg. De gemeente, overtuigd van zijn gelijk, vroeg aan de rechter om een uitspraak. Ook Ans was niet bereid om met ons te praten. Met als gevolg alleen maar verliezers.”
Werkwijze gemeente
Wat is de werkwijze als bezwaar wordt ingediend tegen een besluit van de gemeente?
Het college van b en w: “De gemeente/bezwaarschriftencommissie kijkt (eerst) of de kwestie via bemiddeling kan worden opgelost? Zo ja, dan wordt eerst gekeken of een gesprek oplossing kan bieden. Soms staan partijen daarvoor open. Het hangt af van de casus en van de partijen.”
De gemeente heeft sinds enige tijd het team “informele aanpak”. Deze ploeg is samengesteld uit diverse disciplines, die in een zo vroeg mogelijk stadium de bezwaarmaker benadert en de kansen op een informele oplossing beoordeelt. Dit jaar wordt dit verder ontwikkeld en ingezet, meldde het college eerder dit jaar.
Bezwaarschriften
In hoeveel gevallen (evt. percentage) lukt het om er via bemiddeling uit te komen? “In 2021 zijn er 92 bezwaren ingediend. Bij 40 zaken zijn gesprekken gevoerd om te kijken of er via de informele weg een oplossing te vinden was. Dat heeft geleid tot 27 intrekkingen van bezwaarschriften.”
B en w: “Soms bestaat onduidelijkheid over wat mediation kan bieden aan oplossingsmogelijkheden. Een gemeente is gehouden aan wet- en regelgeving en kan niet anders dan oplossingen zoeken die daarbinnen passen.”
Een bezwaarschriftenprocedure is vorig jaar in twee gevallen gevolgd door een beroepsprocedure bij de rechter.
Gerard Timmerman