"Thomassen motor hoort in Waalenburg"
Een tastbaar en uniek stuk geschiedenis over polder Waalenburg en de Nederlandse motorenbouw. "De Thomassen motor uit het voormalige gemaal Waalenburg verdient een permanente plek in deze polder."
In 1436 verleende Margaretha van Bourgondië octrooi voor het inpolderen van het met kreken doorsneden kweldergebied Waalenburg. Het zou nog bijna 50 jaar duren voor het gebied echt polder werd. Bij dijkdoorbraken liep de polder nadien meerdere malen onder, "walen" in het landschap herinneren er aan.
Het duurde tot 1927 voordat werd begonnen met de voorbereidingen voor de bouw van een gemaal. Dat ging niet vanzelf. Zo was er gesteggel over de plek van het gemaal en de vraag of het een elektrisch- of dieselgemaal moest worden. Het bestuur van waterschap Waalenburg houdt er in 1927 een stemming over en besluit over te gaan tot de aanschaf van twee Thomassen oliemotoren met Stork pompen. Hoe omstreden die keus is blijkt als Gedeputeerde Staten dit besluit twee jaar later ongedaan maakt. Het polderbestuur pikt dat niet en gaat bij de Kroon in beroep. Die vernietigt in 1930 het verbod van GS, zodat het werk alsnog kan beginnen. Op 10 februari 1931 worden de twee diesels van Thomassen met bijbehorende pompen in gebruik genomen.
Het gemaal dat een gebied van 2000 hectare bemaalt, voldoet aan de verwachtingen. Na 42 jaar trouwe dienst raakt één van de motoren in 1973 onherstelbaar beschadigd en wordt vervangen door een elektrische motor. In november 1974 is het uitzonderlijk nat en krijgen beide pompen het water niet op tijd weg en worden de polders steeds natter. Belangrijke oorzaak is dat het kanaal door Het Noorden alleen bij eb via een sluis op zee kan lozen, waardoor de capaciteit van het gemaal niet optimaal kan worden benut.
Bij de dijkverhoging in de jaren '70 valt het besluit dat het nieuwe gemaal De Krassekeet de functie van de gemalen Waalenburg en Het Noorden overneemt. Jan Uitgeest, bestuurder van het waterschap en voorzitter van de Oude Trekker en Motoren Vereniging (OTMV), spant zich in om het gebouw en de installaties voor het nageslacht te bewaren.
Het mocht niet baten, het gebouw wordt gesloopt en de motoren gedemonteerd. Door een misverstand raken de Thomassen motoren van het eiland. Daarover worden vragen gesteld in de gemeenteraad. De gemeente stelt geld beschikbaar, waarna de motoren terugkeren op het eiland. De gemeente wordt eigenaar en geeft de motoren in beheer bij de OTMV. Een groep vrijwilligers restaureert de Thomassen P30 motor die nog intact was en plaatst deze op een rijdend onderstel, zodat deze tijdens evenementen kan worden tentoongesteld.
In 2018 nemen OMTV-leden Frits Koorn, Martin Laan en Theo Hillebrand de motor onder hun beheer. "Niet alleen wegens het unieke historische karakter van de motor, maar ook vanuit het besef dat dit product van Nederlandse bodem aandacht verdient en behouden moet blijven."
Hillebrand: "Thomassen was destijds een bekende Nederlandse motorenbouwer. Bijzonder is dat deze dateert uit de periode van de overgang van stoom naar verbrandingsmotoren. Hij ziet er uit als een stoommachine, maar draait op diesel. Zes ton zwaar en 53 pk. Tegenwoordig weegt een motor van 150 pk een fractie daarvan. Dit is de laatste van dit type die nog draait. Een uniek stukje industriële én poldergeschiedenis. Het zou mooi zijn als de motor een vaste plek krijgt bij natuurinformatiecentrum De Marel in Waalenburg. In combinatie met een bescheiden tentoonstelling over de geschiedenis van Waalenburg. Zodat dit voor het nageslacht bewaard blijft."