Oude foto met de oude grafheuvel te midden van de vakantiewoningen.
Oude foto met de oude grafheuvel te midden van de vakantiewoningen. Foto: Aangeleverd

Voormalig Koger kerkhof in jaren tachtig gered van bebouwing

Het ziet er bijzonder uit; een grafheuvel midden op een park tussen de vakantievilla's met daarop één grafsteen uit 1681.

Het is de bestaande situatie op Villapark De Vogelmient in De Koog waar een deel van de vakantiehuizen gebouwd is rond de voormalige begraafplaats van De Koog die formeel tot 1829 in gebruik was. De situatie is momenteel in het nieuws omdat er archeologisch onderzoek komt in verband met de herinrichting van het gebied. De Vogelmient wil daarbij de historische structuren van de kerk - die vroeger bij de begraafplaats stond - gebruiken als onderlegger voor de herinrichting. 


De bijzondere situatie vindt zijn herkomst in de jaren vijftig toen de hervormde kerk in De Koog terrein verkocht aan de gemeente om noodwoningen te bouwen. De kerk had er vertrouwen in dat het oude kerkhof op het terrein niet zou worden bebouwd en die voorwaarde stond ook niet hard op papier. De gemeente verkocht het terrein in 1963 aan verzekeringsmaatschappij Nillmij (later Ennia) en begin jaren tachtig ontstonden er plannen om ook de grafheuvel te bebouwen met vakantiehuisjes. De gemeenteraad vond het aanvankelijk een goed idee, totdat in De Koog diverse geledingen in opstand kwamen. Daar wilden ze niet dat het kerkhof verloren zou gaan. Daarvan is boven de grond alleen nog de ene grafzuil zichtbaar (van Hendrick Dircks en Machtelt van Voorthusen, de vroegere kastelein en zijn vrouw van het Eierlandsche Huis die in 1681 overleden), maar onder de grond is meer. In totaal zijn er - bij onderzoek van Arie Wuis - 245 mensen achterhaald die op het kerkhof begraven zijn. Naar verwachting moeten er onder de grond nog diverse grafzerken zitten. De gemeenteraad kwam tot inkeer en het kerkhof bleef bespaard. Sinds 2004 is de grafheuvel een gemeentelijke monument.


De vroegere kerk bij de Koger begraafplaats werd in de vijftiende eeuw gebouwd. Volgens een artikel van Jan van der Pijl in het blad van Historische Vereniging uit september 1997 gaf hertog Willem van Beieren daar in 1415 toestemming voor. Eerst ging het om een kapel voor Koger vissers en hun familie, vanaf 1559 was er sprake van een kerk zonder toren met een losstaande klokkenstoel waar de klok hing. Dat duurde allemaal niet lang; in 1719 kwam de huidige kerk van De Koog (aan het dorpsplein) tot stand en in 1789 werd de oude kerk afgebroken. Het kerkhof geraakte na 1829 in verval, al werden er daarna ook nog meerdere keren mensen begraven.