Puber(t)aal
Zien lezen doet lezen
Nederlandse kinderen lezen steeds minder. Minder goed en minder graag. Het ene na het andere onderzoek toont het weer aan. Het is natuurlijk een wisselwerking: als je graag leest, lees je meer en word je er beter in. Maar voor je er beter in wordt, moet je dus wel lezen en dat doe je pas als je lezen leuk vindt. Zaak om in te zetten op de leesmotivatie van kinderen dus.
Natuurlijk zijn er bij het schoolvak Nederlands, vooral in de bovenbouw, eisen aan wat leerlingen lezen. Die zijn landelijk vastgesteld en daaraan kan ik weinig veranderen. Toch probeer ik leerlingen zoveel mogelijk vrij te laten in wat zij lezen. Helemaal in de onderbouw. Als ze tijdens de les per ongeluk (of dat waar is of niet, laat ik maar even in het midden) alleen hun Engelstalige leesboek bij zich hebben, prima. Als de vijftienjarigen mij met kraalogen aankijken of ze even een Donald Duckje mogen halen in de mediatheek om daarin te lezen, prima. Als leerlingen het liefst een biografie van een hippe influencer lezen, prima. Zorg dat ze lézen, dat ze plezier krijgen in het lezen en daardoor beter gaan lezen. Dan pak je namelijk weer makkelijker en moeilijker boek.
Een goede leesvaardigheid is belangrijk voor de alledaagse dingen in het leven. Wat dacht je van het lezen van een bijsluiter? Een contract? De sites die je moet doorploegen om je aan te melden voor een opleiding? Lezen vergroot daarnaast nog de woordenschat, draagt bij aan de algemene ontwikkeling, prikkelt de fantasie en zorgt voor ontspanning.
“Maar leest u dan serieus wel eens een hele avond een boek?” Gelukkig kan ik die vraag instemmend beantwoorden. Kunt u dat ook? Soms wordt alle verantwoordelijkheid bij de docenten neergelegd, maar de thuissituatie speelt bij leesplezier en leesvaardigheid een grote rol. Betrapt uw kind u wel eens op het lezen van een boek? Lezen jullie wel eens samen? En praat je dan over wat je gelezen hebt? Het hoeft niet eens specifiek lezen in een boek te zijn, een tijdschrift of de krant is ook goed. Zeg een keer: “hee, wat ik hier nu toch lees. Wat vind jij daar eigenlijk van?” Zo lees je samen en ga je met elkaar in gesprek.
Helaas is de smartphone grote belemmering van het échte lezen. “Ik lees toch de hele dag reacties op TikTok en Instagram, mevrouw.” Inderdaad, maar dat is vluchtig. Hop, zo scroll je weer door naar de volgende. Snel, snel, snel. Lezen is een complexe vaardigheid, waar je de tijd voor moet nemen, waar je geen afleiding bij kunt gebruiken. Leg je telefoon dus eens een avond weg en kruip op de bank met een boek. Zonder voortdurend een oplichtend scherm te zien of een trilling in je broekzak te voelen.
Geef uw kind een boek voor zijn verjaardag, voor Sinterklaas, voor Kerst, omdat het vakantie is, omdat de Boekenweek is begonnen of gewoon zomaar. Als dat niet binnen de financiële mogelijkheden ligt, sluit dan in ieder geval een abonnement af bij de bibliotheek (gratis tot 18 jaar).
Tijdens een van de laatste leeslessen had ik een nieuw boek bij me, de bladwijzer ongeveer op bladzijde 200 van de 500. “Leuk boek, mevrouw?” vroeg een van de meiden. “Jawel,” antwoordde ik, “gisteren begonnen, dus ik moet er nog een beetje inkomen.” Verbaasde blikken. Ik zag ze denken: wie leest er nu tweehonderd bladzijden in een dag. Maar vervolgens wel het compliment: “Wow, ziek mevrouw. Respect.”
Marlieke Daals,
Docente Nederlands OSG de Hogeberg