Brug tussen publiek en acteurs
Met vallen en opstaan en hard werken realiseerde Cor van Heerwaarden zijn droom met Klif 12, een eigen Theater-Restaurant in Den Hoorn. In deze serie gaat de cultuurveteraan in gesprek met anderen over hún cultuurdroom. In deze tweede aflevering spreekt hij Sandy Pieterse.
De op Texel opgegroeide Sandy Pieterse (36 jaar), nu woonachtig in Amsterdam, is ervan overtuigd, "Kunst kan mensen anders laten denken en anders durven te laten zijn.”
"Laatst heb ik ‘De Geheime Club’, een minifilm gemaakt. Een geheime club van mensen die enigszins afwijken van de ‘gewone’ norm. Een ode aan het clubhuis waar iedereen mag zijn wie die is en zijn wie die wil zijn. Een soort Karseboom.”
In De Karseboom in Den Burg, het voormalige Café Chantant van haar, op het eiland als legendarisch beschouwde, markante ouders Frans en Lies Pieterse, stond haar box. "Van strandwachten tot marktmensen, van muzikanten tot gasten, alles liep door elkaar. Vanaf kind liep ik er rond. Het was er nooit onveilig, maar juist een en al liefde en muziek. Zo’n fijne jeugd. Ik kwam er ook met mijn schoolvriendjes.”
Later volgt Sandy Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, Kunstbeleid- en Management aan Universiteit Utrecht en haalde vervolgens haar lesbevoegdheid met een Master voor Kunstgeschiedenis en CKV weer in Amsterdam. Alle drie komen samen in haar werk bij Jeugdtheatergezelschap BonteHond. "Het is een jeugdtheatergezelschap, maar wel voor alle leeftijden”, legt Sandy uit. "Door de gelaagdheid kan ik verzekeren dat het voor een volwassene net zo interessant is. Die pakt er een andere laag uit dan een tweejarige. Ook voor volwassenen maken we voorstellingen.”
Aan mijn moeders kant zijn veel mensen vermoord
"Ik doe de verkoop van voorstellingen, werk aan educatie ontwikkeling en ben verantwoordelijk voor het educatieprogramma. Als wij een voorstelling spelen, over een bepaald - meestal maatschappelijk - thema, dan zorg ik voor nagesprekken, workshops en lesbrieven voor in de klas. Altijd maak ik een minidocumentaire over de thematiek van de voorstellingen zodat groepen zich kunnen voorbereiden op de voorstelling en deze daardoor beter bij hen landt. Ik ben de brug tussen publiek en acteurs.”
Als Cor met vragen het gesprek terugbrengt naar haar roots, schiet Sandy even vol. Het gemis van haar ouders is nog vers. "Wat heeft het met jou gedaan; je ouders die zo’n nadrukkelijke stempel op het eiland hebben gezet? Wie is Sandy Pieterse als kind van? Waar zit jouw droom?”
Sandy herpakt zich, kijkt ontwapenend Cor aan en antwoord met een lach, ‘Dat zijn veel vragen tegelijk’. "Op Texel ben ik heel erg de dochter van. Net als mijn zusje Samantha. Die wist vanaf dat ze kon praten al dat ze leerkracht wilde worden, ze doet dat nu en dat is ook een droom najagen. Mijn zusje en ik zijn in vergelijking tot onze ouders meer bescheiden in aanwezig zijn. Nu op mijn werk ook, ik doe alles in de achtergrond en niet op het podium.”
Ze vervolgt, "Mijn droom komt voort uit mijn opvoeding. Als gezin gingen we naar Klif 12, Carré en musea en veel muziek meegekregen van bigband tot Amsterdamse meezingers tot Small Buzz. Op school heb ik dat niet structureel gehad zoals ik dat nu zelf aan het organiseren ben. Daar komt mijn drive vandaan, dat ik dat elk kind gun. De huidige discussie of dit van belang is voor kinderen of niet vind ik erg; het is belangrijk. Ik vind dat het structureel en zo laagdrempelig mogelijk gebracht moet worden zodat we slimme autonome empathische mensen krijgen. Zonde als kunst en cultuur alleen in cirkels blijft hangen van mensen die het al interessant vinden.” De mini docu Magic8 die Sandy maakte over 8 kinderen in groep 8 die 8 jaar kunstles hebben gehad laat goed zien wat ze voor ogen heeft. „Het zijn heel mooie kinderen geworden”, is ze trots.
"Mooi dat je met je werk deze droom kunt najagen”, concludeert Cor vol lof.
"Zeker mooi als het integreert in de scholen”, reageert Sandy enthousiast. "Ook leiden we leerkrachtenteams op in hoe ze vanuit het kind het beste over kunst les kunnen geven zelfs als je er zelf minder affiniteit mee hebt. We helpen iedereen enthousiast te laten worden. We hebben daarvoor kunstenaars en uitvoerende kunstenaars als architecten, componisten en archeologen in dit project.”
Angst voor het onbekende
Bevlogen vertelt Sandy verder over haar werk. "We komen erachter dat in Nederland op alle gebieden angst is voor het onbekende. In kunst moet je dit thema daarom juist opzoeken om de verbeeldingskracht te stimuleren en taboes te doorbreken. Om dit over te brengen aan publiek hebben wij de voorstelling De Geheime Club gemaakt met onbekende makers. Van tevoren wist ik daardoor niet hoe zij de thematiek vorm zouden geven en dacht, ‘Maar hoe ik dan met mijn werk?'. Ook ik moest me op dat moment beziggehouden met de angst voor het onbekende. En daar komt de inspiratie uit de Karseboom om de hoek kijken. Ik heb toen een minidocumentaire voor 6-jarigen gemaakt over De Geheime Club, mensen die afwijken van de norm, en die je misschien minder snel zou benaderen. Daarvoor heb ik een dragqueen geïnterviewd en een lieve jongen die rapper is maar met veel piercings in zijn gezicht er spannend uitziet. Daarin ook een ode aan Texelaar Piet van de Wulp die het verkeer regelde. Elk dorp heeft wel iemand die iedereen kent en niet echt kent, maar die er wel bij hoort. De Karseboom was zo'n plek waar iedereen kwam en welkom was want mijn vader wilde juist iédereen helemaal kennen. Mijn lieve ouders met twee huiskamers, een voor het gezin en de ander voor iedereen.”
"De ‘tweede huiskamer’ van je vader heeft je dus geïnspireerd dat traject in te gaan”, benadrukt Cor. "Jouw hele droom komt dus daar vandaan?” "Zeker”, bevestigd Sandy. "Als ik dat niet had gehad was ik veel rechtlijniger in mijn denken geweest.”
Haar ouders waren beiden Joods. "Steeds meer krijgt dat betekenis voor me. Als kind zette ik me ertegen af als het over de holocaust ging, zoveel verdriet. Aan mijn moeders kant zijn veel mensen vermoord. Dat is de reden dat we met zo’n kleine familie zijn en is onze band zo sterk. Vanuit dat gegeven maak ik nu elk jaar bij BonteHond een educatietraject voor kinderen, ook om mijn eigen Joodse roots te onderzoeken. Dit jaar met twee vrienden, ik Joods, de een Surinaams en de ander Moluks, hebben we een drieluik over onze roots gemaakt dat te zien is op de verschillende herdenkingen; Nationale Herdenking 4 mei, 1 juli Keti Koti en 15 augustus Nationale Indië Herdenking. ”
Tijdens het gesprek geeft familiehond Tommie geen kik. Hij ging mee naar optredens van Frans en Lies en nu wijkt hij niet van Sandy’s zijde. "Die heeft twee baasjes verloren. Hij is mijn grootste troost op dit moment en het werk sleept me er doorheen. Ik mag mooie dingen maken die dicht bij mezelf zijn.”
Wie kennis wil nemen van Sandy haar werk? Op 28 mei tijdens de Texelse Uitmarkt zal een minidocumentaire van Sandy worden vertoond. Meer over BonteHond zoals de tourlijst met speellocaties is te vinden op www.bontehond.net.
Tekst en foto: Heleen Vink.