“De natuur op Texel staat
ontzettend onder druk”
Al negen jaar lang vormen Hans Zuidema en Colinda Versteegh zowel privé als in hun werk een onafscheidelijk paar. Voor het beheer van natuurgebieden hebben ze een ‘heilige missie’: de flora en fauna zo min mogelijk belasten. Je mag ze best fanatiek noemen, want of het nu met de eigenaren van loslopende honden, boeren of hun opdrachtgevers is, een stevige discussie gaan ze niet uit de weg.
Harde kritiek schuwen ze daarbij niet. "Boeren en loonwerkers maaien met zware, snel draaiende machines, waarmee ze alles kapot maken. Airco en radio in de tractor aan, zonnebril op, telefoon aan het oor, maaibalk aan de grond en gaan. Verder interesseert het de meesten niks. Het zijn soms best aardige mensen, maar in het veld horen ze niet thuis”, vindt Hans.
Weidevogelbeheer
Ook van het alom geroemde weidevogelbeheer door De Lieuw laat hij geen spaan heel. "Stokjes bij nesten zetten en er dan omheen maaien, zodat er een stukje gras met een nest blijft staan. Daarmee maak je het de kraaien zo gemakkelijk, dat die broedsels gewoon kansloos zijn. Maar dat maakt agrarisch collectief De Lieuw niet uit. Die krijgen geld per geteld nest, niet per uitgevlogen jong.” Met subsidie van de provincie laat De Lieuw bloeiende akkerranden, tuunwallen en natuurvriendelijke oevers aanleggen. "Dat lijkt mooi, maar daarna gaat de klepelmaaier erover en is alles weer stuk. Het maaisel blijft liggen, waardoor er een naar soort begroeiing op gang komt, met weinig natuur- en belevingswaarden. Er zijn grote bedragen mee gemoeid. Dat geld kun je veel beter besteden aan flora- en faunaverantwoord beheer in de echte natuurgebieden. Dat is veel effectiever en duurzamer dan iets aanleggen en er vervolgens wanbeheer op toepassen.'
Vogels en windmolens
Bij de gemeenteraadsverkiezingen hebben ze blanco gestemd. "GroenLinks heeft nog wel goede standpunten, maar is ook voorstander van windmolens. Die horen hier niet. We liggen midden op de trekvogelroute. Bovendien ontsieren ze het Waddengebied. En waarom zouden we voor alle toeristen stroom opwekken? Laat ze het in hun eigen woonplaats maar regelen. De Texelaars kunnen toch niet in de energiebehoefte voorzien van al die energieslurpende toeristen? Wij hebben zelf zonnepanelen en een zonneboiler en weten wat er allemaal bij komt kijken voor slechts twee personen die maar weinig gebruiken.” We spreken Hans en Colinda in hun knusse arbeidershuisje in Eierland, dat ze samen hebben verbouwd. Je hebt er het idee dat je een halve eeuw terug in de tijd bent. Een tijdje geleden hebben ze ook de televisie de deur uitgedaan. "We keken toch al bijna niet meer. Zo af en toe gebruiken we de laptop om Max te zien racen. Misschien niet zo consequent als je de natuur wilt beschermen, maar de Formule 1 vinden we wel leuk.”
Vader Zuidema
Hans is een geboren en getogen Durper. "Mijn vader was Kees Zuidema, bekend van de Ronde van Zuidema voor wielrenners. Hij gaf jarenlang het startschot met zijn jachtgeweer en had een eigen transportbedrijf met één rode vrachtwagen. Alle Texelaars kenden hem wel.” Als kind al werd Hans in contact gebracht met de natuur. "Mijn ouders maakten zich zorgen om de vervuiling. In de tijd dat het rioolwater in Groningen nog zo de Waddenzee werd ingepompt, hadden ze een steunpunt voor de Waddenvereniging. Vanuit de garage verkochten ze truien en T-shirts van die vereniging. Ze waren tegenstander van een autorally die begin jaren zeventig door de duinen zou worden gehouden en later ook van de dubbeldeksveerboten. Ze waren niet tegen het toerisme, ze verhuurden zelf seumerhuussies aan vaste gasten. Maar ze waren wel bang dat ons eiland uiteindelijk zou worden overspoeld.” Vader Zuidema stond dichtbij de natuur, maar zag ook een taak voor de mens in het beheer. "Hij schoot op kraaien en eksters. Die werden als schadelijk gezien voor de vogelstand. Hij zocht ook kievitseieren. Na de raapdatum werd hij beschermer. Rond De Cocksdorp waren toen zulke mooie bloeiende landjes, vol weidevogels. Gevoelsmatig zeg ik dat er nu teveel predatoren zijn. Maar het is niet meer van deze tijd om op roofvogels te schieten. De tegenstanders hebben ook sterke argumenten.”
Helm planten en pierenspitten
In een tijd vol werkloosheid had Hans een indrukwekkend aantal baantjes. Hij plantte helm in de duinen, assisteerde vogelwachter Maarten Stoepker in De Slufter, monsterde aan op de garnalenkotter van Theo Eilander en was zeilinstructeur. Samen met twee collega's was hij badmeester bij de vuurtoren. "Met laagwater had ik vrij om het wad op te gaan om pieren te spitten.” Langere tijd was Hans vrachtwagenchauffeur en bevoorraadde hij de horeca voor de groothandel van Jan Spanjer. Als eerste had hij een eigen strandpaviljoen bij paal 33. "Sil was net zijn Vlielandlijn begonnen. Ik zag het wel zitten, maar midden in het seizoen werd een van de eerste strandsuppleties uitgevoerd. Het strand lag vol pijpen en op de mooiste dag van de zomer had ik precies één klant: de kraanmachinist van Boskalis. Ik heb het nog geen seizoen volgehouden.” Ten slotte begon Hans een klusbedrijf. Al snel richtte hij zich op het onderhoud van tuinen en het maken van schuttingen van duurzaam hout. Vakantiepark De Sluftervallei groeide uit tot zijn belangrijkste opdrachtgever. "Het streven was het park te laten aansluiten op de aangrenzende natuur. Uiteindelijk heb ik er jaren al het groenonderhoud gedaan. Toen er een nieuwe eigenaar met een andere visie kwam, ben ik gestopt. Ik wilde alleen nog natuurvriendelijk werken.”
Gemengde gevoelens
Ondertussen had hij Colinda Versteegh leren kennen, dochter van een loonwerker uit Kockengen. Voordat ze in 1997 met haar partner Christiaan Rodenburg en zijn ouders naar Texel verhuisde, zat ze op de landbouwschool en studeerde ze bij het Hippisch Centrum in Deurne. "Met gemengde gevoelens. Want toen al vond ik: als een paard niet over een hindernis van 1,40 meter wil, is het helemaal niet leuk om je zin door te drijven.” Ook was Colinda heftruckchauffeur bij een importeur van minerale grondstoffen. Nadat ze zo'n dertien jaar (ijs)boerin op hoeve Labora was geweest, strandde haar relatie in 2009. Ze raakte bevriend met Hans en ging voor hem werken. Niet lang daarna kregen ze een relatie. "Mijn auto startte niet en ik moest naar Den Burg om mijn paard te verzorgen. Ik heb in paniek Hans gebeld. Hij kreeg de auto aan de praat en ging daarna voor de gezelligheid mee naar mijn paard.” Hans lacht: "Had ik effe mazzel dat haar auto het niet deed.” Inmiddels doen ze al negen jaar alles samen. Hans: "Onze rolverdeling is eigenlijk best traditioneel. Co bestiert het huishouden, de boekhouding en de telefoon. Ook regelt ze het vervoer van caravans van de winterstalling naar de campings en terug. Ik doe onderhoud, aanpassingen en reparaties. Er is altijd wel wat. Waar nodig helpen we elkaar. We zijn vierentwintig uur per dag bij elkaar en doen en beleven alles samen. Dat is best bijzonder en we zijn er allebei erg gelukkig mee”.
“Dat is geen maaien, je moordt er alles mee uit”
Heilige missie
Met hun bedrijf beperken ze zich de laatste jaren steeds meer tot maaien, zagen en andere werkzaamheden voor Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. "We hebben een heilige missie: zo min mogelijk impact hebben op de flora en fauna. Daar zijn we heel intensief mee bezig. We onderzoeken en proberen van alles.” Een belangrijke rol in hun bewustwording speelde natuurfotograaf René Pop. Hans: "We waren aan het grasmaaien op De Sluftervallei, toen René een praatje kwam maken. Op deze manier overleeft er geen noordse woelmuis, zei hij. We zijn over zijn opmerking gaan nadenken. Met een klepelmaaier maak je negentig procent van alle insecten, kikkers, egels, woelmuizen en andere dieren dood. Dat is geen maaien, je moordt er alles mee uit.” Inmiddels hebben ze een balkmaaier die wél het leven spaart. Vorige maand kochten ze een lichtgewicht tractortje met rupsbanden, sterk genoeg om de maaier en de bandhooier te trekken, maar veel minder belastend voor de bodem. "Met dat zware materieel rijd je de grond helemaal dicht. Dat is erg nadelig voor het bodemleven en dus voor de vogels en andere dieren die ervan eten.” Hun manier van werken kost meer tijd en is daardoor wat duurder. "Maar vooral Staatsbosbeheer laat botanisch belangrijke plekjes langs fietspaden en bloem- en kruidenrijk weidevogelland graag flora- en faunaverantwoord maaien.”
Onwetendheid
Tot hun spijt zien Hans en Colinda toeristen maar ook Texelaars dingen doen die ze beter kunnen laten. Colinda: "Er is veel onwetendheid. Neem die sluippaadjes in het bos. Daardoor wordt veel verstoord. Je ziet naast die paadjes ook overal nieuwe paadjes ontstaan. Vaak sjezen er mountainbikers over. De natuur raakt er versnipperd. Ik begrijp wel dat Staatsbosbeheer ze op sommige plaatsen afsluit met prikkeldraad. Natuurlijk wil je dat liever niet. In een land als Zweden is het niet nodig, maar hier doen we alles nu eenmaal op postzegelformaat.” Hans: "De natuur op Texel staat ontzettend onder druk. We moeten oppassen dat we iets overhouden.”
Joop Rommets
