De kant langs
BB-kelder
Wat als de bom valt? Geen idee. Voorheen hadden we op Texel een atoombomvrije schuilkelder. De Bescherming Burgerbevolking, kortweg BB-kelder. Hij zat onder het gemeentehuis dat in 1970 officieel werd geopend. De Koude Oorlog woedde in alle hevigheid en de atoomvrije kelder zou in geval van rampen of oorlog dienst doen als meldings- of commandopost.
Dat is gelukkig nooit nodig geweest. Een groot deel van de kelder werd gebruikt als gemeentearchief. Als ik iets wilde weten over de historie van Texel liep ik daar wel eens binnen. De gepantserde atoomvrije deur stond wagenwijd open. Beheerders Karel van Empel en Wil Braam wisten in die lange rijen met dossiers, gemeentebesluiten, kadasterkaarten, documenten, geschriften en andere archiefstukken wel te vinden wat ik zocht.
Na de eeuwwisseling besloot de raad dat er een nieuw gemeentehuis moest komen. Dat gaf een hoop gesodemieter. Niks nieuws onder de zon. Ook de komst van het oude raadhuis op de Groeneplaats gaf veel gedoe. “Monument van falende democratie”, stond er op het spandoek dat jongeren omhoog hielden bij de opening.
Minister Beernink van Binnenlandse Zaken was er ook bij. De excellentie kreeg van één van de jongeren een cadeau: een gevaarlijk uitziende bom. Met de boodschap dat de meeste Texelaars het maar een lelijk gebouw vonden. De bom, een symbolische, stelde Beernink in staat “om Texel van een blijvende ergernis te bevrijden”.
Zou die "bom" in de gemeentelijke kunstcollectie zijn beland? Die bewaarden ze in BB-kelder. Bij de verhuizing naar de Emmalaan zaten ze met de kunst in hun maag. Annie Hin kreeg als wethouder de kunstenaarswereld over zich heen met haar plan om de kunst bij opbod te verkopen. Na veel gesteggel besloot de raad de werken aan Texelse non-profit organisaties te schenken.
In 2010 verhuisden ambtenaren en bestuur naar het nieuwe gemeentehuis. Het ooit verguisde oude raadhuis verdween niet zonder slag of stoot. Er waren liefst 75 bezwaarschriften tegen. Er gingen ook stemmen op het als monument uit de Wederopbouw, de Koude Oorlog en als militair erfgoed te behouden. Bovendien: het slopen van Koude Oorlogbunkers elders in het land was menig aannemer opgebroken. De slopers hadden er destijds een stevige kluif aan. Maar ze kregen de kelder uiteindelijk wel klein.
Daarmee verloor Texel ook een tentoonstellingsruimte. Want een deel van BB-kelder was ingericht voor het exposeren van kunst. Menig Texelse kunstenmaker hing zijn of haar werken in het souterrain van het raadhuis. Als brugklassers werden wij er door onze leraar eens heen gestuurd. Het was begin jaren '70. Er hingen toen wel héél bijzondere werken. Aardkleurige verticale grondafdrukken van het Wad en assemblages van op het Wad gevonden plastic, touw, wol, etc. Zo maakt de kunstenaar milieuverontreiniging zichtbaar op een positieve manier.
Het was een expositie van Werend Nauta, de enige tentoonstelling die hij ooit heeft gehouden. Toen Jook Nauta me belde dat een gerenommeerd Belgisch museum voor moderne kunst nu een expositie aan zijn broer had gewijd en een boek over hem was verschenen, deed zijn naam niet meteen een belletje rinkelen. Maar toen ik me in Werend Nauta verdiepte, herinnerde ik me hoe wij ons als brugklassers verwonderden over al dat afval dat de kunstenaar op panelen had gelijmd. Een klasgenoot ontdekte er een briefje van vijf tussen en peuterde net zo lang tot hij het biljet er tussenuit had.
Gerard