"Het zouden je buren kunnen zijn"
Hij had een rustig weekend voor de televisie kunnen hebben, maar dat wilde Rob Hopster uit Den Burg allerminst. Met een bus vol hulpgoederen van Texel reisde hij afgelopen weekend samen met anderen naar de Oekraïense grens om vluchtelingen te helpen.
Hij kan het achteraf het beste omschrijven als een ‘vreemd festival’ waar hij terecht gekomen leek te zijn. Vlakbij de Oekraïense grens stond Rob – in het dagelijks leven werkzaam bij Paracentrum Texel – afgelopen weekend opeens in een Pools winkelcentrum waar circa negenduizend vluchtelingen uit Oekraïne waren opgevangen. ‘Het leek op een festival omdat je als hulpverlener een polsbandje om kreeg om door te mogen lopen en vervolgens zag je allemaal mensen rond kampvuurtjes staan.”
De praktijk was anders; het waren vooral vrouwen en kinderen die zich in de bittere kou (’s nachts tot min 13 graden) bij het winkelcentrum warm probeerden te houden. Gevlucht voor de oorlog in hun land en – met minimale bezittingen bij zich – hopend op een veilig onderkomen elders. “Je weet niet wat je ziet. Winkels waren omgebouwd tot ruimten waar producten lagen die ze nodig hadden. Een winkel lag bijvoorbeeld helemaal vol met luiers. Alleen maar luiers. Mensen lagen op matjes op de grond om te kunnen slapen en er hing een grimmige sfeer. Het was bijna onwerkelijk."
Ronde Tafel
De reis van Rob naar de Oekraïense grens begon donderdagochtend na een aantal dagen van intensieve voorbereidingen in Nederland. Via contacten kwam het tot een konvooi van tien mensen in drie busjes, een grote bus en een grote personenwagen die 's ochtends vol hulpgoederen richting Oekraïne vertrokken. Dat gebeurde met behulp van de Ronde Tafel, een landelijke serviceclub waar Rob in zijn vorige woonplaats Sneek lid van was en waarvoor hij momenteel een Texelse afdeling (Tafel 202) aan het opzetten is. Die Texelse afdeling in oprichting was een aantal dagen intensief in touw om alles te regelen. Het resultaat: aan boord van de busjes lag voor €30.000,- aan hulpgoederen en er was €40.000,- aan geld ingezameld om ter plekke in Polen goederen voor vluchtelingen te kunnen kopen.
Donderdagavond overnachtte de groep in Polen in een dorp op een paar honderd kilometer van de grens. Vrijdagochtend kwamen ze bij de grens in Przemysl, een stad waar vluchtelingen uit het 80 kilometer verderop gelegen Oekraïense Lviv arriveren. Via bevriende contacten in Polen en een commandante van de Poolse scouting waarmee ze in contact waren gekomen, werd vervolgens hulp geboden. “We werden gevraagd mee te komen naar een plek waar treinwagons stonden die vol hulpgoederen werden geladen en daarna Oekraïne in zouden rijden. Het was allemaal strak geregeld, per wagon stond aangegeven wat naar welke plaats moest worden vervoerd." Het afgeven van de spullen aan onbekenden was een risico en dat werd genomen. “Je leert daar dat je in een oorlogssituatie terecht bent gekomen. Je moet erop vertrouwen dat anderen doen wat ze beloven, maar je hebt geen enkele garantie. Voor hetzelfde geld wordt zo’n trein onderweg beschoten en dan is ook alles voor niets geweest.” Het vertrouwen pakte goed uit; via de bevriende Poolse contacten kreeg Rob hetzelfde weekend nog foto’s dat hulpgoederen van de Plus in De Cocksdorp in een schuilkelder in Lviv waren aangekomen.” Daarna was het met de busjes op pad om - met het in Nederland ingezamelde geld - boodschappen te doen en producten te kopen waar de vluchtelingen behoefte aan hadden. Dat liep onder meer via Izabella, de commandante van de Poolse scouting waar Rob contact mee had. “De scouting is daar een zeer goed georganiseerde organisatie. Ze houden zich momenteel volledig bezig met het regelen van opvang en alles wat daarbij komt kijken.” Genoemde Izabella had in het verleden in Nederland gestudeerd, waardoor er in het Nederlands met haar gesproken kon worden. De groep had 150 liter brandstof van Van der Linde bij zich in jerrycans, zodat de voertuigen ter plekke ook niet snel zonder brandstof zouden geraken.
Je moet vertrouwen dat een ander doet wat hij belooft, maar er is geen enkele garantie
Doel van de reis was heengaan met hulproducten en terugkeren naar Nederland met vluchtelingen. Daarvoor werd een bezoek gebracht aan het winkelcentrum dat dienst deed als opvang. Via de Ronde Tafel en via de gemeente waren brieven geregeld, waarmee Rob en zijn reisgenoten ter plekke konden aantonen dat zij er waren om hulp te bieden. Op basis van de brieven werden ze door de Poolse scouting geaccepteerd en vertrouwd als hulpverleners. “In de eerste paar dagen van de oorlog zijn vluchtelingen slachtoffer geworden van mensenhandelaren en daar zijn ze sindsdien in Polen zeer alert op. Iedereen wordt geregistreerd en ze zijn scherp op wie er hulp komt bieden om mensenhandel te voorkomen." Via de gemeente had Rob een brief van burgemeester Michiel Uitdehaag gekregen die in het Engels was opgesteld. Op basis van het vertrouwen kregen ze toegang tot de opvang.
Daar zaten al mensen te wachten met wie Rob in contact was gekomen via een flyer die vorige week was opgesteld en ook op Texel was rondgegaan. De flyer, voorzien van telefoonnummers, was rondgegaan op Facebook en had tot de contacten geleid. In de opvang werd Rob getroffen door de gedachte dat hij allemaal mensen zag die bij wijze van spreken zijn buren of familie hadden kunnen zijn. “Het zijn allemaal mensen zoals jij en ik. Wat alleen opvalt, is dat het allemaal moeders en kinderen zijn. Mannen zie je bijna niet, omdat zij in Oekraïne blijven om voor hun land op te komen.” Nadat alle registratie was geregeld, gingen er in totaal 31 mensen mee met het konvooi. Een deel begon zaterdagmiddag al aan de terugreis naar Nederland, Rob en zijn reisgenoot gingen eerst nog op pad om heaters en dieselgeneratoren te kopen voor de opvang. Zaterdagavond hadden ze een afspraak in een klooster waar ze Izabella van de scouting in het echt zouden ontmoeten.
Klooster
Het was een klooster op een idyllisch plekje waar de oorlog ver weg leek, maar ook dat bleek schijn. Rob: “We kwamen terecht in een oud leslokaal waar kinderen op de grond aan het spelen waren. Er was speelgoed genoeg en de kinderen hadden absoluut geen erg in de situatie waarin ze beland waren. Langs de muur zat een aantal moeders en één van de moeders kreeg telefoon. Je zag haar in een paar seconden tijd voor je ogen vanuit het niets stuk gaan, dus je wist dat zij iets vreselijks te horen moet hebben gekregen.” Wat is onbekend, maar het maakte hem ter plekke wel duidelijk hoe de gruwelen van de oorlog kunnen zijn. Na de ontmoeting met Izabella werd alsnog koers gezet naar Krakow waar de rest van de groep al was en een paar uur geslapen werd, voordat ze teruggingen naar Nederland. Rob: “Ik ben in die paar dagen diep onder de indruk geraakt van de Polen. Je hebt hier in Nederland het beeld van ‘de Poolse klusjesman’, maar dat is absoluut niet terecht. Het is daar allemaal zeer goed georganiseerd, de wegen liggen er goed bij en de mensen zijn zeer behulpzaam. Je ziet een hoop mensen hun eigen leven op pauze zetten, zodat ze de vluchtelingen kunnen helpen. Ik denk dat een hoop Polen onderschat worden, het is echt geweldig wat ik hen heb zien doen.”
Meegekomen
Via Rob zelf zijn een oma, twee dochters en hun dochters uit Oekraïne meegekomen naar Texel. Ze komen uit een plaats in de nabijheid van de omstreden Donbas en spreken Oekraïens en Russisch. Een van de kleinkinderen spreekt ook Engels, voor de rest was het onderweg vooral via een vertaalapp met elkaar communiceren. Eenmaal op de boot kwam er rust over de Oekraïners in de wetenschap dat ze op een veilige plek waren. Op het autodek ontstond volgens Rob nog wel een rare situatie toen een groep mensen van een ander busje opmerkingen maakte of ze ook gezellig een uitje hadden. “Totdat ze bij ons aan de zijkant van de bus een sticker zagen dat we actief waren voor vluchtelingen. Toen voelden de gemaakte opmerkingen opeens ongepast.” De meegekomen Oekraïners hebben inmiddels een onderkomen gevonden op een vakantiepark op het eiland. Rob: “Het was wel bijzonder dat ze vroegen of ze vrij waren om te gaan en staan waar ze willen. Natuurlijk zijn ze dat. En ik breng ze ook met alle liefde weer terug naar Oekraïne als het daar weer veilig is.” De opvang verloopt in samenspraak met de gemeente.
Nieuwe reizen
Rob is intussen met zijn contacten op Texel en in Polen aan het kijken of er de komende tijd per bus meer hulpgoederen naar de Poolse grens gebracht kunnen worden en of er vervolgens op de terugweg meer Oekraïners meegenomen kunnen worden. Hij is zelf blij dat hij iets heeft kunnen doen en dat Texel aan alle kanten paraat stond om mee te werken. "Je kan ook een weekend Netflix kijken, maar hier is echt hulp geboden."
Jeroen van Hattum
