Erfgoed onder druk
De werelderfgoedstatus van de Waddenzee staat onder druk. De beoogde nieuwe gasboringen bij het Friese Ternaard staan op gespannen voet met de status. De Unesco heeft recent tekst en uitleg aan de Nederlandse regering gevraagd.
De Unesco is de VN-organisatie die de Waddenzee in 2009 het predikaat werelderfgoed verleende. De organisatie kan de titel ook weer intrekken als de voorgenomen nieuwe gasboringen onder de Waddenzee teveel op gespannen voet met de werelderfgoedstatus staan. Dat is nu nog niet het geval, maar het is in het verleden meerdere keren voorgekomen dat een gebied de werelderftitel verloor nadat nieuwe ontwikkelingen een gebied hadden aangetast.
De Unesco heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit eind november een brief gestuurd met vragen over de nieuwe gaswinning en het plan om een stroomkabel dwars over Schiermonnikoog te trekken. Dat laatste (voor een windpark op zee) staat sinds een aantal dagen in de ijskast.
Volgens minister Carola Schouten van Landbouw is in het verleden bij de inschrijving van de Waddenzee als werelderfgoed in het zogeheten nominatiedossier aangegeven dat nieuwe boringen binnen het Werelderfgoedgebied niet zijn toegestaan. “Wel daarbuiten, mits het UNESCO Werelderfgoed niet wordt aangetast.” Vrij vertaald: de nieuwe boringen zelf zijn niet op de Waddenzee, maar er gaat wel gas onder de Waddenzee gewonnen worden als de boringen doorgaan. Volgens de Unesco is de winning van gas en olie niet verenigbaar met de erfgoedstatus. Het werelderfgoedcentrum van de VN-organisatie wil uiterlijk 15 januari tekst en uitleg van de Nederlandse regering hebben over de plannen.
Voor de achtergrond: toen de Nederlandse regering de werelderfgoedstatus voor de Waddenzee aanvroeg werd er door toenmalige minister van Landbouw Cees Veerman tot herhalens toe gezegd dat de titel geen juridische status heeft en ontwikkelingen niet kan tegenhouden. De titel moest gezien worden als de bekroning van een unieke status. Dat betekent dat de erfgoedstatus formeel geen sta-in-de-weg kan zijn voor nieuwe ontwikkelingen. Andersom kan de Unesco wel zeggen dat een status niet meer verenigbaar is met nieuwe ontwikkelingen en dus de erfgoedstatus terugnemen als dergelijke nieuwe ontwikkelingen doorgaan.
Dat gebeurde in 2009 in Dresden. Daar verdween het Elbedal van de werelderfgoedlijst na de aanleg van een 635 meter lange brug met vier rijbanen. Het landschap van het Elbedal veranderde daardoor dusdanig dat de Unesco de werelderfgoedtitel voor het landschap introk.