'Liefst zoveel mogelijk zelf doen'
Het is veelal hulp voor een familielid of een naaste en het is hulp die verder gaat dan ‘de gebruikelijke hulp'. Het is onbetaald, vaak langdurig en meestal geen keuze, maar een vorm van hulp die doorlopend geboden moet worden. Oftewel ‘mantelzorg'.
Texel kent op het moment zo’n 750 bewoners die dusdanige zorg aan een ander verlenen dat het begrip 'mantelzorger' op hen van toepassing is. Voor degene die mantelzorg verleent, is het meestal niet meer dan vanzelfsprekend dat die zorg wordt verleend en wordt het met toewijding gedaan.
Punt van aandacht is dat 'mantelzorg' een vorm van zorg is die niet zomaar een paar dagen overgeslagen kan worden, waardoor het risico van overbelasting op een gegeven moment wel de kop kan opsteken. Op deze pagina drie verhalen uit de praktijk van Texelaars, die elk op hun manier mantelzorg aan een naaste verlenen.
Parkinson
Anneke, Carla en Sjaak Schrama uit Den Burg verlenen sinds een jaar of drie mantelzorg aan hun broer Johan. Hij kreeg vlak na zijn pensionering te horen dat hij Parkinson heeft waardoor hij steeds meer zorg nodig heeft. Johan is inmiddels verhuisd van De Waal naar een gelijkvloerse woning in de Lijsterhof in Den Burg waar Anneke, Carla en Sjaak geregeld bij hem zijn. Carla heeft zich ontfermd over zijn administratie, Anneke en Sjaak proberen er binnen de mogelijkheden zoveel mogelijk te zijn.
Volgens Anneke gaat het nog goed met Johan en maakt hij nog grapjes, maar is er wel sprake van een glijdende schaal waardoor de zorg voor hem zwaarder wordt. Bewegen wordt lastiger, waardoor ze hem regelmatig moeten helpen met bijvoorbeeld eten en drinken. “Het is je eigen broer, maar je moet geen gêne hebben om het eten met een vork aan te geven of om een rietje in zijn mond te stoppen zodat hij kan drinken.”
Het is een hele andere wereld waar je als mantelzorger opeens in terecht komt
Op het moment wordt bekeken welke opties er zijn voor de toekomst. Daarbij staat één ding voor de familie voorop: ze willen Johan op Texel houden en niet in een verpleeghuis aan de overkant terecht laten komen. “Hier zijn we als familie dicht bij hem en hier heeft hij een paar mensen van de thuiszorg die hij kent en die voor hem vertrouwd zijn. We hebben ook een fijne samenwerking met huisarts De Witte en met Geriant waar hij wordt begeleid.”
Om de zorg voor hun broer goed te laten verlopen, hebben Anneke, Carla en Sjaak een groepsapp waarin ze met elkaar afstemmen wie wat doet voor Johan, zodat ze elkaar niet voorbijlopen. “En we overleggen met hemzelf, zodat er niet over zijn hoofd heen van alles gebeurt.”
Volgens Anneke is het prettig dat ze met zijn drieën de zorg voor Johan op zich kunnen nemen. “Maar ik vraag me wel af hoe mensen die er alleen voor staan dit doen. Er komen tijdens de zorg heel veel keuzes op je af en het is prettig als je daar met elkaar over kunt praten. Je komt als mantelzorger in een wereld terecht die je niet kent als je geen mantelzorger bent en ook eigenlijk niemand zou toewensen. Maar je hebt er wel mee te maken en je hebt geen keuze; de zorg moet verleend worden. Daarbij is het van belang om je eigen energie in de gaten te houden. Je weet niet hoe lang je nog bezig bent om de zorg te verlenen en het is wel de bedoeling dat je langere tijd in staat bent om de zorg te kunnen verlenen.”
De vraag op het moment is hoe lang het redelijk blijft gaan met Johan. “Het wordt helaas minder. Tot een tijdje geleden kon hij nog zelf puzzelen, maar dat gaat inmiddels niet meer. Carla heeft laatst met hem zitten Rummikuppen, dat ging gelukkig nog wel.”
Hoge leeftijd
Sandra Kalf uit Den Burg zou zichzelf niet direct als mantelzorger omschrijven, ook al zorgt ze geregeld voor haar broer en een oom en tante. Die zijn op leeftijd, maar wonen nog zelfstandig. Het voelt als gewoon en ze doet het samen met andere familieleden. De broer is Dick Witte (‘Status Dick’) voor wie ze met name met haar schoonzus Corina Witte-Van Tunen zorgt. Dat is vooral meekijken naar de administratie en het huishouden, soms even opletten dat Dick geen afspraken over het hoofd ziet en dat de boodschappen worden gedaan.
Daarnaast zorgt Sandra – samen met anderen – voor haar tante Annie Bakker in Oudeschild. Het is allemaal goed te doen volgens Sandra. In het dagelijks leven werkt ze bij T-zorg waardoor zorgen automatisch in het systeem zit. Diverse familieleden zoals haar man en kinderen springen ook regelmatig bij als dat nodig is. “Dat gaat gelukkig allemaal heel natuurlijk.”
Belangrijk aandeel
Bij Hans en Miek Jimmink aan de Kogerweg in Den Burg levert Hans een belangrijk aandeel in de zorg voor Miek. Als gevolg van de ziekte van Kahler was zij een paar jaar geleden ernstig ziek. Inmiddels gaat het beter, maar moet ze elke dag heel goed doseren wat ze doet en voldoende haar rust nemen.
Hans zorgt grotendeels voor het huishouden door in huis schoon te maken, te stofzuigen en boodschappen te doen. Dat laatste doen ze inmiddels weer samen, dat lukte een tijdje niet als gevolg van corona. Ook de was doen ze samen. Miek zorgt ervoor dat het wasgoed in de wasmachine komt en Hans hangt het op. Het schoonmaken is voor hem bijna routinewerk; toen hij het Kampeer- en Caravancentrum aan de Spinbaan in Den Burg nog had was hij ook al geregeld bezig met de schoonmaak van caravans.
Bij Miek staat één ding heel duidelijk voorop: wat ze zelf kan doen, wil ze ook zelf graag doen. Dat betekent onder meer elke dag zelf het eten voorbereiden en dat gaat zo nodig in etappes, maar ze doet het. Zittend op haar rollator kon ze goed bij het werkblad in de keuken, zodat ze daar groente kan snijden en aardappels kan schillen. “Soms ben ik in de ochtend al even bezig en doe ik de rest in de middag, zodat ik in 's avonds voldoende energie heb om te eten." Hans helpt om alles in de hogedruk stoomoven (“dat is echt een uitkomst”) te zetten en hij maakt na afloop de keuken schoon, zodat ze elke nieuwe dag in een brandschone keuken beginnen. Mieke: “Ik probeer zo gezond mogelijk te eten, zodat mijn lichaam goede voeding krijgt. Volgens mijn oncoloog is dat het enige wat ik kan doen.”
De tijd dat ze energie heeft, wordt onder meer besteed aan samen op pad gaan. Hans op de fiets en Miek in een scootmobiel die Melle Zegel een aantal jaren geleden voor haar regelde. “Een Rolls-Royce onder de scootmobielen”, zoals Miek de wagen omschrijft. Langere afstanden over het eiland zijn goed te doen, zolang ze maar rekening houden met haar rug die door de ziekte van Kahler ernstig is aangetast. Ritjes alleen maakt ze ook. De twee hebben allebei een mobiele telefoon zodat Miek naar Hans kan bellen als ze onderweg in de problemen zou komen. Het geven van zorg is volgens Hans prima te doen, zolang dat gedoseerd verloopt. “Een paar jaar geleden werd het me wel even teveel toen er veel visite over de vloer kwam. Dat was hartstikke lief en daar waren we ook blij mee, maar als de visite was vertrokken, moest ik soms nog van alles in het huishouden doen en dat kon dan soms net even iets teveel zijn.”
Tegenwoordig is alle zorg keurig in dagen opgedeeld en dat is vol te houden. Allebei lachend: “Op dinsdag hebben we onze vrije dag, dan gaan we allebei onze eigen kant uit.” Ze zijn blij dat ze een paar jaar geleden bij een verbouwing van hun huis aan de Kogerweg al gedacht hebben aan later, waardoor Miek nu kan slapen in een slaapkamer op de begane grond. In de woonkamer is ruimte voor een bed waar Mieke overdag kan rusten. Dat bed staat bewust in de woonkamer, zodat ze contact houdt met buiten en mensen voorbij ziet komen. Wat volgens Hans en Miek zeer dankbaar is, is dat Dirk en Atty Westerlaken in de buurt wonen. Zij hebben ook ervaringen met mantelzorg. “We hebben tips over en weer voor elkaar en we helpen elkaar. Samen staan we sterk."
Jeroen van Hattum
