"Hoge Berg moet je onderhouden"

Een vernieuwd Doolhof, veldnamen op hekken, ruimte voor insecten en een nieuw bezoekerscentrum voor de Hoge Berg. Een aantal werkzaamheden die de afgelopen tijd zijn uitgevoerd om de Hoge Berg er weer opgeknapt en verzorgd uit te laten zien.

De werkzaamheden - waar ook nog zaken onder vallen als het upgraden van de informatieve bebording in het gebied - komen voort uit de projecten ‘Boeren Vissers en Buitenlui’ en de ‘Toeristische Parel’ die beiden de afgelopen jaren voor de Hoge Berg in het leven werden geroepen. Een van de inmiddels zichtbare resultaten van beide projecten is een opgeknapt Doolhof. De voormalige houten balken van de ‘Zeven Pannenkoeken’ hebben plaatsgemaakt voor ringen van cortenstaal (gemaakt door Rob Bakker uit Oudeschild) die nu naar de zetel leiden. Het slingerpad op ’het Doolhof is eveneens opgeknapt, waardoor het goed te doen is om daar een wandeling te maken. “Het is knap hoe ze dit vroeger al gemaakt hebben”, zegt teamleider Paul Rutten van Staatsbosbeheer Texel, kartrekker van het project Boeren, Vissers en Buitenlui. “Je kan een behoorlijk stuk over dit doolhof lopen zonder andere paden te kruisen.” Het Doolhof, de plek waar in vroegere eeuwen de elite van Texel verpoosde, is tevens wat gedund waardoor de zichtlijnen naar de Waddenzee en Brakestein hersteld zijn. “We hebben ook de stinsenplanten als oorspronkelijke begroeiing teruggebracht, zodat boshyacinten en bosanemonen hier weer volop kunnen gaan bloeien.”

Veldnamen

Ander zichtbaar resultaat van de werkzaamheden in het gebied - dat sinds 1968 te boek staat als ‘landschapsreservaat’ - zijn 132 houten bordjes met veldnamen die sinds enige tijd op veel hekken in het Hogeberggebied zitten. De bordjes werden gemaakt door Willem Stolk uit Oudeschild en gemonteerd door Mathé Hoep uit Oudeschild. Voor de namen werd dankbaar gebruik gemaakt van het veldnamenboek van Sjaak Schraak, die enkele weken geleden overleed. Op elk bordje zit een qr-code waarmee belangstellenden via hun telefoon op een website kunnen komen waarop uitleg van de namen staat. “Daar zijn we de afgelopen tijd behoorlijk mee bezig geweest”, vertelt voorzitter Herman Ridderinkhof van Stichting Hoge Berg waar het project Toeristische Parel (en het veldnamenproject) onder valt.

Het opknappen van de tuin bij Brakestein (officieel een ‘Hollandse renaissancetuin’ is een ander project van Boeren, Vissers en Buitenlui. De tuin is nog in ontwikkeling, maar voorbijgangers kunnen er al omheen wandelen. De gracht om de tuin is in ere hersteld en er zijn oude bomen gekapt en gesnoeid om ruimte te maken voor jonge fruitbomen. Opmerkelijk; bij een rondje om de tuin zijn de rechte lijnen die vroeger kenmerkend waren voor renaissancetuinen al zichtbaar. De mens probeerde vroeger met de rechtlijnigheid aan te tonen de baas over de natuur te zijn. Aan de andere kant van Brakestein wordt de stolp in oude luister hersteld met realisatie van recreatieappartementen aan de binnenzijde om het behoud van de stolp in de toekomst betaalbaar te houden. Het realiseren van toeristische accommodatie is onderdeel van Toeristische Parel. Ridderinkhof: “We vinden het allemaal prachtig dat een gebied als de Hoge Berg er is, maar dan moeten er ook wel mogelijkheden zijn voor eigenaren van objecten in het gebied om alles betaalbaar te houden.”

Insecten

Om insecten in het gebied meer kans te geven (de Hogeberg kent het enige insectenreservaat van Nederland) zijn een paar boeren begonnen met stroken gras (circa zeven meter breed) die één keer per jaar gemaaid worden en de rest van het jaar onaangeroerd blijven liggen. Gedachte is dat een toename van insecten tot een betere beschikbaarheid van voedsel voor weidevogels leidt. Nog een concreet resultaat is het nieuwe wandelpad tussen Zuid-Haffel en Westergeest dat grotendeels over land van Natuurmonumenten (beheerd door Jan Willem Bakker van De Waddel) leidt. De nieuwe  tuunwallen langs het nieuwe pad werden gemaakt door Chris Otten en Jan Heijne en aan het begin van het nieuwe pad staat ook een bankje (gemaakt door Casper de Graaf) ter ere van wijlen Nel Eelman – van ’t Veer die zich als bestuurder jarenlang inspande om de problematieken van de Hoge Berg tot het verleden te laten behoren. Overigens is niet alles wat onder de projecten valt, bij voorbaat een succes of voor herhaling vatbaar. Of een in 2019 gestarte proef om schapen op de ‘holle weggetjes’ (ook wel buurtweggetjes) op de Hoge Berg te laten grazen een vervolg krijgt, is nog de vraag. 

Bezoekerscentrum

Via ‘Toeristische Parel’ is in 2020 bij Schapenboerderij Texel aan de Pontweg een bezoekerscentrum voor bezoekers van de Hoge Berg gerealiseerd. Bedoeling was dat het centrum in het voorjaar van 2020 officieel geopend zou worden, maar dat verviel als gevolg van de lockdown die er toen was. Het bezoekerscentrum zit in de boet aan de voorzijde van de schapenboerderij en is vrij toegankelijk. Binnen bevindt zich onder meer een panorama waar de gehele Hoge Berg in ogenschouw is te nemen. Diverse verhalen en wetenswaardigheden over de Hoge Berg zijn er te zien en te horen. Het bezoekerscentrum werd gerealiseerd door Expotise van Marc Roeper en Lucas Tijssen in samenwerking met Ecomare en ziet er professioneel uit. Net als bij Ecomare is in het bezoekerscentrum op een scherm ook te zien hoe Texel zich na de laatste IJstijd ontwikkelde en wat er tijdens de IJstijden gebeurde op de plek waar nu het eiland ligt.

Volgens Rutten en Ridderinkhof wordt er de komende tijd verder gewerkt aan ontwikkelingen zoals drie fiets/ voetgangersvertrekpunten bij het gemeentehuis, Museum Kaap Skil en het bezoekerscentrum om mensen die de Hoge Berg bezoeken te verleiden met de fiets te gaan. “Mensen kunnen zelf aan de hand van knooppunten hun route kiezen. We willen ook stimuleren om hier wandelend of met de fiets te komen, dan kun je het gebied het beste beleven.” Bedoeling van de projecten is onder meer om de Hoge Berg aantrekkelijk te laten blijven en om mensen die op de Hoge Berg wonen en werken de kans te geven rond te blijven komen. Dat is al jaren een lastig punt vanwege de  complexe verwevenheid van natuurdoelen en veeteelt (schapen en paarden) in het bijzondere gebied. “Het is met zo’n gebied ook dat je regelmatig wat moet opknappen of vernieuwen om het allemaal op orde te houden.”

Waddenfonds

Met het project 'Boeren, vissers en buitenlui' is een investering van circa zeven ton gemoeid waarvan zeventig procent uit het Waddenfonds komt. Er wordt ook bijgedragen door STIFT, Leader en de provincie Noord-Holland. In dit project werkt Staatsbosbeheer samen met Stichting Buitenplaats Brakestein (van Vibeke Roeper en Diederick Wildeman), Museum Kaap Skil, De Waddel, agrarische natuurvereniging De Lieuw en de Stichting Marien Texel van Marjan Boersen en Ineke Vonk. Zij gaan binnenkort foto's van de visserij plaatsen op blinde muren in de haven van Oudeschild. Via het project 'Toeristische Parel' stelde het Waddenfonds in 2018 vier ton beschikbaar voor de Hoge Berg. Dat geld wordt onder meer gebruikt om de realisatie van toeristische accommodaties mogelijk te maken en om streek- en merkproducten van de Hoge Berg meer tot hun recht te laten komen.

Jeroen van Hattum