Oesterzwammen van Texelse koffieprut
Het is een concreet voorbeeld van hergebruik; koffieprut van de Texelse horeca wordt sinds vorig jaar bij de Novalishoeve in Den Hoorn hergebruikt om oesterzwammen mee te kweken.
Een paar rijen grote witte zakken hangen er in twee containers op het terrein van de zorgboerderij aan de Hoornderweg. In de witte zakken de koffieprut en via diverse gaten in het plastic groeien de oesterzwammen naar buiten. Warmte en luchtvochtigheid in beide containers zijn gereguleerd, zodat de oesterzwammen onder gunstige omstandigheden kunnen groeien.
De zwammen groeien op koffieprut die afkomstig is van TESO, Texelse Branding in Den Burg en de strandpaviljoens bij paal 9 en paal 12. Bij de eerste twee leefden vorig jaar ideeën om het koffiedik niet zomaar weg te doen, maar te hergebruiken waarna het tot samenwerking kwam met de Novalishoeve. Onder leiding van werkbegeleider Edwin van Straten wordt de koffieprut bewerkt door bewoners van de zorgboerderij, nadat het is opgehaald bij de deelnemende horeca. “Je kan er niet zomaar wat op laten groeien. We voegen eerst een afgewogen substraat toe met kalk, water en oesterzwammenbroed.” Edwin volgde een opleiding bij Rotterzwam in Rotterdam, een organisatie die zich inzet voor de teelt van oesterzwammen op koffieprut, om kennis op te doen van alle procedés.
Donker
De zakken hangen eerst vier weken in de eerste container waar het donker en warm is, zodat het broed zich kan ontwikkelen. Daarna gaan de zakken naar de tweede container waar een hoge luchtvochtigheid heerst en de temperatuur laag is. “We bootsen hier in feite de herfst na”, vertelt Edwin als de deur van de container even open staat. “We creëren hier ook een soort dag- en nachtritme voor de groei.” De benodigde energie voor de verwarming, koeling en verlichting komt van de zonnepanelen op het dak van de stal van de Novalishoeve.
Na circa drie weken in de tweede container komen de eerste oesterzwammen tevoorschijn uit de bewerkte koffieprut en kan er geoogst worden. Dat gebeurt in de container zelf met behulp van bakjes waarin de zwammen worden verzameld. De zakken blijven daarna nog een paar weken voor een tweede oogst. Een kilo koffieprut levert volgens Edwin gemiddeld 200 gram aan oesterzwammen op. De resterende koffieprut gaat daarna nog één derde en laatste traject in; een medewerker van TESO maakt van de prut briketten voor de open haard. “Op deze manier wordt de koffieprut wel ten volle benut.”
Bitterballen
De oesterzwammen worden verkocht in de winkel van de Novalishoeve en op andere plekken op het eiland, onder meer bij de horeca die de koffieprut leveren. "We gebruiken de zwammen ook om bitterballen en kroketten van te maken, ze gaan op de pizza en ze worden in soep en ragout worden verwerkt.” Voor de toekomst wordt nagedacht om de plastic zakken te gaan vervangen door emmers met gaten aan de zijkant waar de oesterzwammen doorheen kunnen groeien. "Dat is weer duurzamer dan het gebruik van zakken." Novalishoeve is ook al begonnen met de verkoop van zogeheten ‘growkits'; kartonnen dozen waarin mensen thuis zelf oesterzwammen kunnen kweken. "Leuk om te doen en je leert ermee hoe je producten praktisch kan hergebruiken.”