Beeld van de vrijdagmiddagborrel in de kantine van RAB.
Beeld van de vrijdagmiddagborrel in de kantine van RAB. Foto: Collectie RAB

Vanuit traditie met de blik vooruit

Hout- en bouwmaterialenhandel RAB bestaat precies 100 jaar. De geschiedenis is een verhaal over koopmansgeest en visie, successen en nederlagen en ondernemerszin en durf. Maar ook over traditie en vooral over de mensen, het grootste kapitaal.

In de werkkamer van directeur Jan Jacob Rab staat deels uitgepakt het geschilderde portret van hem. Het krijgt een plaatsje in de galerij waar ook de portretten van zijn voorgangers hangen: zijn vader Ben en grootvader Jacob Cornelis (J.C.) Rab.

J.C. Rab geldt als grondlegger van de huidige onderneming. Met de inmiddels legendarische woorden “Je bent me te lastig, je betaalt me te weinig. Ik wil het hele bedrijf of ik ga weg…” stelde hij zijn vader Jan Jaczn. Rab honderd jaar geleden voor de keus. Op 1 mei 1921 kocht J.C., toen 28 jaar oud, de onderneming van zijn vader. Die datum geldt nog steeds als de officiële oprichtingsdatum van RAB.

Maar eigenlijk gaat de geschiedenis veel verder terug. Zelfs naar 1791, toen Jacob Corneliszoon Rab zich “komende van Vlieland” op Texel vestigde. RAB is gegrondvest op een traditie van beurtschippers. Ze vervoerden goederen en materialen die ze zelf verhandelden. In landbouwproducten, maar de kracht lag vooral in brandstoffen en bouwmaterialen. J.C. Rab vestigde zich in 1921 officieel als leverancier van antraciet en andere brandstoffen “tegen concurrerende prijzen”. En werd officieel erkend als handel in bouwmaterialen.

Hij kocht ruim tien hectare moerasland onder de dijk bij Oudeschild en bouwde daarop een pakhuis, wat uitgroeide tot een complex van loodsen, aan- en bijgebouwen en kantoren. J.C. Rab werkte hard en beschikte over koopmansgeest. Tijdens de ruilverkaveling in de jaren vijftig en zestig explodeerde de vraag naar bouwmaterialen, betonwaren, etc. Om aan de enorme vraag te voldoen werd in 1961 een betonmortelcentrale gebouwd.

De Betoncentrale was een idee van Ben (Bernhard Pieter) Rab, de zoon van J.C. Ben kwam in 1952 in het bedrijf, werd in 1966 directeur en kreeg in 1977 de volledige zeggenschap over het bedrijf. Ben ontpopte zich als een vooruitziende ondernemer. Als één van de eerste in het land werd hij franchisenemer van bouwmarkt Gamma. Hij bouwde RAB uit met een transport- en installatiebedrijf. Toen de vraag naar huisbrandolie steeg bouwde hij het oliedepot.

Jan Jacob, de derde generatie, werkt er bijna 40 jaar. “Eigenlijk weet ik niet beter. Als jochie scharrelde ik hier al rond. Zodra ik met mijn armen bij het stuur kon, zat ik op de heftruck. Ik ben er in gegroeid. Het mooie van dit bedrijf vind ik vooral het contact met de mensen. ’s Morgens om half acht ben ik op de zaak. Dan loop ik beneden lekker te struinen en maak hier en daar een praatje. Er komt van alles. Van grote bedrijven tot ZZP’ers. Ook veel jonge jongens. Zo leer ik ze kennen. Als we tijdens de bouwvakborrel voor alle klanten op Texel een barbecue houden, sta ik de hamburgers te bakken. Lekker tussen de mensen. Ik ben 62 jaar, maar zo lang ik er plezier in heb, ga ik lekker door.”

Jan Jacob Rab over toekomst: De naam RAB staat hier voorlopig nog wel op de gevel

De directie voert hij samen met Sandra van der Ploeg, die algemeen directeur is. Jan Jacob: “We zijn een hecht team samen met de MT's van de verschillende sectoren en vertellen alles aan elkaar.” Sandra is een voorbeeld van een medewerker die op jonge leeftijd bij RAB is komen werken en is doorgegroeid in het bedrijf. Zoals de onlangs na 43 jaar afgezwaaide Huug Snoek zichzelf ooit als “de krantenjongen van RAB” omschreef. En zo heeft RAB veel medewerkers met een lange staat van dienst in het bedrijf. Arjan Witte (Marketing & Communicatie), 15 jaar in dienst, spreekt over het “RAB-gevoel”. “Dat leeft bij veel collega’s.” Jan Jacob: “Het werkt voor iedereen prettig als mensen vanuit een bepaalde functie doorgroeien in het bedrijf. Ze kennen het bedrijf door en door.”

Sandra: “Ik vind het belangrijk dat mensen een stem hebben. Dat is gelukkig ook de cultuur van RAB. Een bedrijf waar geluisterd wordt naar de medewerkers. Waar ruimte is voor ideeën en verbeteringen. We hebben met z’n allen een gezond-kritisch opbouwende houding; in combinatie met plezier zorgt deze werkmentaliteit voor een prettige sfeer.” Die instelling vertaalt zich onder meer in een goede werksfeer. Jan Jacob: "Mensen willen graag bij ons werken en dat is best bijzonder in deze branche, waar vakmensen niet dik zijn gezaaid.

RAB kende hoogte en dieptepunten. 2015 was een “kanteljaar”. Jan Jacob: “De financiële crisis, de economische neergang, de malaise in de bouw en interne problemen die volgden, hakten er diep in bij het bedrijf. De dekbeddenfabriek werd afgestoten, de oliehandel verkocht en we namen afscheid van veel bouwmarkten, vooral in het zuiden van het land."

"De crisis heeft het bedrijf veranderd. Van groter en meer gaan we nu voor beter. We willen dat onze huidige vestigingen perfect zijn. De vestiging in Eemnes is in 2018 nieuw gebouwd, die in Alkmaar is in 2020 volledig nieuw gebouwd en volgend jaar is Utrecht aan de beurt.”

Het aantal vestigingen is indrukwekkend. Bouwcenter RAB heeft acht filialen. Op Texel, in Wassenaar, Alkmaar, Sassenheim, Amsterdam, Utrecht, Zwaag en Eemnes. En, naast het bedrijf aan de Abbewaal, heeft RAB vestigingen van Gamma in Schagen en Harlingen en van Karwei in Purmerend en Huizen. Er werken totaal 380 mensen. "Elke vestiging werkt autonoom, maar wordt vanuit Oudeschild aangestuurd. We doen dat met een klein team." Verantwoordelijkheden zitten laag in de organisatie, medewerkers die vertrouwen verdienen, krijgen dat en genieten een grote mate van vrijheid.

Alle Bouwcenters beschikken over een magazijn met hout en bouwmaterialen en shops. “De shops doen het fantastisch. Daarmee spelen we in op de vraag. Want daar draait het om: goed luisteren naar je klant. Wij kunnen vanaf Texel wel zeggen wat ze moeten verkopen, maar zij staan in direct contact met de klant en zitten dicht op de markt. Zij bepalen wat er wordt verkocht, maar wel in overleg en goede samenwerking. De filiaalmanagers zitten regelmatig met elkaar om tafel en bespreken daar het assortiment dat we voeren. De cultuur is overal anders, maar de verbinding met RAB is sterk. Daarom gaan we ook een keer per jaar, natuurlijk zodra het weer kan, met elkaar op bedrijfsbezoek.”

De markt staat niet stil. “De vraag verandert. Tot tien jaar geleden handelden wij vooral in bouwmaterialen, nu ook heel veel in hout, gereedschap en ijzerwaren. Vroeger hielden aannemers zelf voorraden aan, nu zijn wij hun magazijn. De doe-het-zelf markt staat wat onder druk. Onder meer doordat jongeren niet meer zoveel zelf klussen. Zij besteden het uit, met name aan ZZP’ers. Die groep is de laatste tien jaar hard gegroeid. Eénpitters die zelf hun inkopen doen bij het Bouwcenter.”

Ondanks de coronacrisis heeft Rab geen reden tot klagen. "2020 was voor ons een mooi jaar. Dat de bouwmarkten dit jaar vier maanden praktisch stil hebben gelegen, is pech. Maar we hebben de tijd goed benut. In drie bouwmarkten hebben we zelf de vloer gecoat, werk dat anders zou worden uitbesteed. Medewerkers uit de Gamma hebben we tijdelijk gestationeerd in Bouwcenters, waar het wel druk was. Enkele mensen beviel het zó goed, dat ze zijn blijven plakken.”

RAB, al een eeuw lang familiebedrijf. Met een lange traditie, een solide financiële basis, trouwe klanten en betrokken medewerkers. En, als grootste kapitaal, de mensen. Jan Jacob: "We maken gebruik van de kracht van onze medewerkers. Hun kennis, inzet en vermogen om zelf problemen op te lossen. We staan dicht bij onze mensen. Hier in Oudeschild en aan de overkant. Met een klein team doen we bijzondere dingen.”

Jan Jacob over de toekomst van het bedrijf: "Daarover maak ik me geen zorgen. Zolang ik het hier leuk vind ga ik lekker door. We hebben een goed team, met de juiste mensen op de juiste plek. De naam RAB staat hier voorlopig nog wel op de gevel."


Het eeuwfeest kan door corona nu niet groots worden gevierd. 170 medewerkers logden vorige week in bij het online feest, gepresenteerd door Joep van Deudekom. De twee directeuren waren daarvoor naar de studio in Egmond aan Zee afgereisd. Met voor de thuisblijvers een quiz, een lekker pakket, waarmee men onder meer zelf thuis een Rabian strawberry-cocktail kon maken.


Gerard Timmerman

Het scheppen van kolen.
De vestiging van RAB aan het Schilderend in Den Burg.
Drie generaties RAB: oprichter Jacob Cornelis Rab, Ben Rab en de huidige directeur Jan Jacob Rab.
De eerste foto van RAB.
Bouwcenter RAB in Eemnes, één van de vestigingen van RAB aan de overkant.