"Is het naïviteit van de Texelaars?"
Met interesse lees ik altijd de interviews met Texelaars in deze krant. Het typisch Texelse karakter van de deelnemers is daarbij één van de dingen die me blij stemmen. Hun nuchterheid, humor, gemeenschapszin en openstaan voor nieuwe gezichtspunten en voor nieuwe mensen die op het eiland komen wonen of hun vakantie doorbrengen is sympathiek.
Wat me wel in de meeste interviews opvalt is dat hun houding ten opzichte van het toerisme er bijna altijd één is in de trant van: toeristen zijn welkom, de meeste Texelaars leven ervan en we moeten vooral op deze weg voortgaan. Daarnaast wordt nog wel gewezen op het feit dat het er niet al te veel moeten worden, dat er rust moet blijven, veel natuur en dat de huizen niet te duur moeten worden, omdat ze nu al bijna onbetaalbaar worden voor de eigen bevolking.
In de interviews met jonge Texelaars klinkt zelfs nog meer enthousiasme over de toeristen, ook al wordt ook daar gerept van de onbetaalbare huizenprijzen.
Hoe meer toeristen des te meer drukte en minder rust
Het verbaast mij elke keer wanneer ik dit lees weer dat er zo weinig besef is van de verbondenheid van al de feiten die genoemd worden in samenhang met het toerisme op Texel. Het lijkt alsof de deelnemers aan deze interviews niet zien dat alles met elkaar in verband staat en invloed heeft op elkaar. Net als kinderen in een snoepwinkel: alles willen hebben, maar geen idee dat daar een prijs voor moet worden betaald. Hoe meer toeristen, des te meer huizenbouw, maar niet voor de bewoners. Hoe meer toeristen des te meer mensen die nodig zijn om te werken in de toeristensector. Die hebben ook onderdak nodig en dus minder woonruimte voor iedereen.
Hoe meer toeristen des te meer drukte en minder rust, des te minder natuur en groen en des te meer regels in de bestaande natuurgebieden. Om maar een klein voorbeeld te noemen: de steeds kleiner geworden toegankelijkheid van De Slufter vanaf de jaren zeventig. Hoe meer toeristen des te meer belangstelling van grote partijen om een graantje mee te pikken van het bloeiende toerisme op Texel. Zie de komst van Van der Valk naar het eiland en De Krim, die zijn territorium steeds verder uitbreidt. Zo gauw dat de grote bedrijven zich gaan manifesteren in de toeristenindustrie des te groter is de kans dat zij veel meer invloed krijgen en veel meer gedaan krijgen bij de gemeente dan de losse burgers, die ook een huisje in de verhuur hebben. Partijen die nog meer voorzieningen en pretindustrie in hun territorium wensen en meer en andere mensen trekken dan alleen degenen die willen genieten van wat het eiland zelf te bieden heeft. Grote bedrijven die een luisterender oor krijgen bij de gemeentelijke overheid dan losse particuliere burgers. Het is een illusie te denken dat dat niet werkt. Net als bedrijven als Shell een grote invloed hebben op de landelijke overheid, zo zijn ook lagere overheden meer geneigd om voorstellen van deze grote ondernemingen welwillender te bekijken dan die van de gewone Texelaar. Niet uit kwade wil misschien, maar doordat ze toch enigszins geïmponeerd worden door de macht die zo’n onderneming uitstraalt en door de veel grotere ervaring van deze partijen om bij de overheid van alles voor elkaar te krijgen. Wanneer eenmaal de aandacht voor grote toeristische ondernemingen voor dit eiland zijn gewekt zullen er ongetwijfeld meer volgen. Probeer dan nog maar eens de bovengrens van het aantal toeristen te bewaken. Dat lukt nu al niet, laat staan wanneer machtige organisaties hun wensen willen gaan doorvoeren.
Is het naïviteit van de Texelaars? Is het struisvogelpolitiek? Durven ze, met naam en toenaam meedoend aan een interview, niet openlijk te zeggen, dat het wel een beetje te druk wordt op Texel?
Hebben ze geen idee meer hoe Texel ooit is geweest, omdat ze langzaam zijn gewend aan een overvol eiland of niet beter weten, omdat ze toen nog niet geboren waren? Hebben ze er geen idee van dat in de enquête die de VVV in de jaren zestig hield onder de vakantiegangers destijds al naar voren kwam als een veel geuite mening: “het moet hier niet voller worden, want dan wordt het te veel een kermis en we komen hier voor de schoonheid en weidsheid van het eiland.” Ook toen al was er een grote toeloop, zes uur wachten bij de boot in het hoogseizoen was geen uitzondering en verdienden veel Texelaars een goede boterham aan het toerisme.
Texelaars, let op uw zaak! Al uw wensen tegelijk laten uitkomen is geen optie. Elke beslissing heeft gevolgen en die zouden op den duur wel eens zeer onaangenaam kunnen zijn, voor het Texelse landschap, voor de rust en voor het leven van de Texelaars zelf. Niets beslissen en de zaak maar op zijn beloop laten, omdat niemand de knoop durft door te hakken, heeft ook gevolgen. 45.000 toeristen lijkt mij persoonlijk al veel te veel van het goede. Vindt de bevolking dat geen probleem of willen ze nog meer? Prima, ga gerust zo verder, maar weet wat je doet. U betaalt zelf de rekening.
Jan van Dijk
Leeuwarden