Liander houdt groei economie niet bij
Een vakantiepark dat geen laadpalen voor auto’s kan neerzetten, een hotel kan niet van het gas, een restaurant niet uitbreiden en een landbouwer geen zonnedak realiseren. Steeds meer ondernemers met plannen voor investeringen die extra elektriciteit vragen, krijgen nul op het rekest van Liander.
Toename van woningen, bedrijvigheid, toeristische accommodatie, elektrische auto’s en andere apparatuur en de energietransitie. Ze veroorzaken een (explosieve) toename van de vraag naar stroom. Anderzijds wordt ook meer energie opgewekt. Kortom: het is spitsuur op het elektriciteitsnetwerk.
Het netwerk kan de groei van bedrijven niet bijhouden. Met name rond De Koog en het noorden van het eiland heerst “transportschaarste”. Ondernemers uit de noordkop kregen onlangs een brief van de netwerkbeheerder dat voorlopig geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk zijn. Zij worden belemmerd in de uitvoering van hun bedrijf. Reacties van “een nijpend probleem” en “zeer zorgelijk” tot “onbegrijpelijk”, “schandalig” en “frustrerend”. Overigens speelt dit probleem veel minder of niet bij huishoudens.
Knudde
“Als de koeling aanslaat, begint de verlichting te knipperen. Het is al jaren knudde”, vertelt landbouwer Johannes van Heerwaarden van de Vuurtorenweg. Een praktijkvoorbeeld dat zowel de kwetsbaarheid als de afhankelijkheid van het elektriciteitsnetwerk illustreert.
Iwan Groothuis van De Krim: “Er komen steeds meer Tesla’s. Daarvoor wil ik graag een oplaadstation. Dat kan dus niet. Als eigenaren hun bungalow willen verbeteren, dat kan niet. Als iemand in De Cocksdorp wil bouwen of een ander plan heeft, dan kan dat niet.”
Het is spitsuur op het elektriciteitsnetwerk
Kan het wel?
Esther Krijnen van Innofund Texel, die ondernemers ter zijde staat bij het realiseren van duurzame investeringen, zoals zonnedaken, komt het vaak tegen. Veel plannen voor investeringen kunnen niet doorgaan. Het eerste waar ze tegenwoordig naar informeert is: “Kan het wel?” Vaak niet dus. Transportschade speelt vooral in het noorden van het eiland, maar ook andere delen zijn niet gevrijwaard.
Boven de Ruigendijk komt dat volgens Liander met name door de afstand tot het verdeelstation bij Den Burg. Kabels lopen niet in een rechte lijn, waardoor spannings- en/of capaciteitsproblemen ontstaan. Met als gevolg dat bedrijven die meer energie willen afnemen, een zogeheten “transportbeperking” krijgen opgelegd.
Spin in het netwerk is het verdeelstation in Den Burg. Een tekening van Liander toont dat het netwerk in een cirkel rond dit station goed functioneert, waarbij ook nieuwe aansluitingen kunnen worden gerealiseerd. Maar zuidelijk van de lijn Den Hoorn en ruwweg boven de lijn De Koog en Oosterend zijn de kabels niet meer tegen de groei bestand.
Nieuw verdeelstation
Het plaatsen van een extra (midden) station midden in Eierland is volgens Liander een belangrijke stap in de oplossing. De kortere afstand tot het station, dikkere kabels en andere investeringen moeten er voor zorgen dat het noorden van het eiland weer tientallen jaren vooruit kan. Zoals Liander ook elders op het eiland werkt aan verbeteringen.
Pas in 2024-2025
Maar dit is niet van vandaag op morgen gerealiseerd. De vraag naar elektriciteit nu en in de toekomst moet in kaart gebracht en er moet ander onderzoek worden gedaan, er moet een plek voor het verdeelstation worden gevonden en verworven, er moeten vergunningen worden aangevraagd, aanbestedingen gedaan, materialen besteld, etc. Dergelijke processen nemen jaren in beslag en uitbreiding van het netwerk valt niet voor 2024-2025 te verwachten. “Het kan niet sneller.”
Nieuwlanderweg
De Nieuwlanderweg op Texel heeft het afgelopen jaar open gelegen. Liggen hier al voldoende kabels van Liander of loopt de ontwikkeling van het regelstation langs de werkzaamheden aan de Nieuwlanderweg?
Liander: “Het afgelopen jaar heeft Liander werkzaamheden aan het elektriciteitsnet aan de Nieuwlanderweg gecombineerd met door de gemeente geplande werkzaamheden aan het riool. Echter, deze werkzaamheden zijn niet geweest in het kader van het nieuwe regelstation, omdat deze plannen zeer recent zijn. Bovendien is de berm langs de Nieuwlanderwegte smal voor de benodigde kabels waardoor Liander een ander tracé kiest voor dit regelstation.”
Daar komt bij dat Texel niet het enige gebied is waar Liander actief is. Ook elders in de Kop van Noord-Holland wordt volop gewerkt. Daar zijn technici voor nodig. Liander: “We hebben handen nodig en zijn volop bezig om mensen aan te trekken en op te leiden.” Maar het duurt zomaar drie tot vijf jaar voor een monteur voldoende gekwalificeerd is.
Zolang de grote aanpassingen nog niet zijn gedaan, grijpt Liander waar mogelijk terug op tijdelijke oplossingen. Zoals incidenteel afschakelen bij hoge pieken en afspraken met groepen afnemers om het verbruik te spreiden. Er zijn ook klantspecifieke oplossingen.
Eerder moeten anticiperen?
Had men niet veel eerder moeten anticiperen op de ontwikkelingen? Liander: “De elektrificatie van de samenleving, de snelle opkomst groei van duurzame opwek zagen wij zeker aankomen. Echter het is voor de netbeheerder lastig te voorzien waar, welke ontwikkelingen feitelijk gaan plaatsvinden. Helaas is het onmogelijk om overal tegelijkertijd het net uit te breiden. De netbeheerder moet daarom vroegtijdig weten welke ontwikkelingen waar plaats gaan vinden. De oproep is dan ook aan gemeenten en ontwikkelaars ambities zo snel als mogelijk kenbaar te maken bij Liander.”
Regionale Energietransitie
Bij investeringen die Liander doet in het netwerk, wordt nadrukkelijk gekeken naar de toekomst. Zoals de ontwikkeling van het toerisme, de energietransitie, andere ontwikkelingen en plannen. Denk aan de Regionale Energie Transitie, waarbij Texel in samenwerking met gemeenten uit de Noordkop aan het Rijk een “bod” moet uitbrengen over het duurzaam opwekken van energie. Windmolenparken en zonneparken op Texel zijn nog niet in beeld, Texel zet wel in op zonnedaken. Om daarop te kunnen anticiperen maakt Liander plannen voor netwerkverbeteringen in samenwerking met de gemeente.
Los daarvan krijgt Liander veel vragen van gebruikers, zowel over afname van stroom als over het opwekken daarvan. Zoals over zonnepanelen op de parkeerplaatsen. Er ontstaan veel ideeën, ook die nieuw zijn voor Liander. De netwerkbeheerder heeft dan ook niet op elke vraag een antwoord.
Politiek
De zorgen bereikten ook de gemeenteraad. Cees Hooyschuur (TB) bracht de problemen vorige week ter sprake, de raad dringt aan op snelle verbetering. Maar vanuit ondernemerskringen toch vooral verbijstering dat politici wat verrast reageerden op deze problematiek, die immers al jaren aan de orde is.
Gerard Timmerman