De kant langs
Bestuurscultuur
“De geregelde samenkomsten ten huize van wethouder Keijser doen de onderlinge verstandhoudingen geen goed”, sprak raadslid D.C. Dros in 1923 over de werkwijze van Reijer Pieter Keijser, wethouder van 1923 tot 1932.
R.P. Keijser Czn, naar wie de straat is vernoemd, ook bekend als “C Rre” en met de bijnaam “Hulder” (=horzel, wesp), had twee petten op. Hij was ondernemer en politicus. Koopman en firmant van handelsbedrijf Keijser & Co. Keijser werd voor de Vrijzinnig Democratische Bond in 1923 in de raad gekozen. Hij werd wethouder en was vaak dominant aanwezig. Een stuwende kracht achter de elektrificatie van het eiland en ook verbetering van de wegen had zijn bijzondere aandacht.
Het kwam geregeld voor dat Keijser bij hem thuis een aantal raadsleden uitnodigde met het doel de besluitvorming van door hem gewenste zaken te beïnvloeden. Niet alle raadsleden konden dat waarderen, zoals de hierboven aangehaalde D.C. Dros. Het voorkoken van te nemen besluiten bezorgde sommigen ergernis, maar het leidde ook tot voortvarende besluitvorming. Besluiten van het college werden vaak zonder hoofdelijke stemming door de raad aangenomen.
Het leidde wel tot spanningen en in 1931 kwam het tot een vertrouwenscrisis. Wethouders Keijser en (Klaas) Vlaming wilden alleen blijven als de raad voldoende vertrouwen uitsprak. De raad kon het duo blijkbaar niet missen, ze kregen beiden negen stemmen, een overtuigde meerderheid. Velen hadden dan wel weinig sympathie voor zijn optreden, toch was er ook waardering voor het realiseren van veel zaken die zonder hem stellig minder vlug tot stand waren gekomen.
Een voorbeeld uit de historie van de Texelse politiek dat illustreert hoe de raad toen al worstelde met de bestuurscultuur. Zoals de Tweede Kamer nu naar aanleiding van Rutte bij de formatie. Natuurlijk is er in bijna een eeuw tijd het nodige veranderd, ook lokaal. Maar in voldoende mate? Een aantal ontwikkeling op een rij:
In 2002 kwam het duale stelsel. Sindsdien zijn de rollen, taken en posities van de raad en het college gescheiden. Maar waar het college een grote ambtelijke organisatie ter beschikking heeft, heeft de raad alleen de griffier. De raad is afhankelijk van de informatie die het college beschikbaar stelt. Een ongelijke (duale) strijd, als het op informatie aankomt. Daar kun je vraagtekens bij zetten, de raad hoort als hoogste orgaan in de gemeente wel alle ins en outs te kennen.
Hoe zit het met de transparantie? Maandelijkse raads- en commissievergadering zijn (in principe) openbaar, de wekelijkse collegevergaderingen zijn besloten. B en w maken de besluiten een week later bekend, zodat er tijd is eerst de betrokkenen te informeren. Of dan ook alle besluiten en afwegingen worden gepubliceerd weten we niet. De agenda van het college is niet openbaar. Ook kennen we niet alle argumenten die in de collegekamer over tafel gaan en weten we niet wie er aanschuiven als adviseur of vraagbaak.
Als we een jaar verder zijn, hebben we de raadsverkiezingen achter de rug. Hoe zou hier de formatie gaan verlopen? De vorige onderhandelingen waren niet openbaar, de (in)formateur deed zijn werk achter de schermen. Ben benieuwd hoe het hier straks gaat.
Gerard