De kant langs
Koek
De deurbel ging. Op de stoep stond een meisje met een dienblad vol koek. Of ik ook een zakje wilden kopen. Voor een euro. “Waar is het voor?”, vroeg ik. “Om de tweehonderd euro die ik mijn moeder heb geleend terug te betalen.” Zó jong, en nu al in de schulden. Maar ze wilde schoon schip maken en had daar een creatieve manier voor gevonden. Die komt er wel, dacht ik.
Velen van ons komen op een punt dat we ons in de schulden moeten steken. Bijvoorbeeld om een huis te kopen of een bedrijf over te nemen. Van huis uit kreeg ik mee dat je die schuldenberg het beste maar zo klein mogelijk kunt houden. Om met boer Herman Barhorst van Oost te spreken: “’t boetje bij ’t skuurtje houden”.
Mijn vader zou het gezegd kunnen hebben. Als bollenteler hield hij “de bank” het liefst zo ver mogelijk op afstand. “Zet je stok niet te ver weg!” Waarmee hij bedoelde: zorg dat je niet zóveel investeert, dat je te afhankelijk wordt van de bank. Pa had het niet zo op die “stropdassen”. “Als het droog is geven ze je een paraplu, maar als het regent halen ze hem weg.”
Als iedereen zo dacht als mijn vader, hadden de bankiers een karig bestaan. Maar het tegendeel is waar. Ralph Hamers, die overstapte van ING naar het Zwitserse UBS, incasseerde ruim €3 miljoen. Niet in een jaar, maar in vier maanden! De kredietcrisis en corona hebben de stropdassen blijkbaar geen windeieren gelegd.
We lenen wat af met z’n allen. Niet alleen voor huizen en bedrijven, laatst sprak ik een Texelaar die in de Randstad een bedrijfswagen ging kopen. Toen hij vroeg hoe hij moest betalen, keek de verkoper hem met ongeloof aan. “Betalen? Auto’s worden hier alleen maar geleased.” Huurkoop noemde mijn leraar handelskennis dat. En rekende voor dat je die auto dan zo ongeveer twee keer betaalt.
De verleiding je in de schulden te steken is groot. Auto’s op de pof en andere spullen op afbetaling. Vergeet niet de studieleningen. Voor veel studenten noodzakelijk, maar ook verleidelijk om voor "fun" de kraan wat verder open te draaien. Met aan het eind een kolossale studieschuld.
Eerst de kredietcrisis en nu corona hebben er voor gezorgd dat onze gemeenschappelijke schuldenberg torenhoge omvang heeft aangenomen. Na jaren van krenterigheid in het Torentje, klotsen de miljarden nu tegen de plinten. Verklaarbaar, want je zult als ondernemer door de lockdown maar zonder inkomsten zitten, terwijl je kosten doorgaan. Maar we leven met z'n allen steeds meer op de pof.
Waar al dat geld vandaan komt? Er zal vast een econoom zijn die het kan uitleggen. Maar hoe moeten we al die schulden ooit weer terugbetalen? Daarover zijn de geleerden het niet eens. Ook politici niet, op wie we straks mogen stemmen. Zij schuiven de last door naar de toekomst, vertelde de directeur van het Centraal Planbureau, dat de partijprogramma’s had doorgerekend.
Terug naar het meisje dat met de verkoop van koekjes haar persoonlijke schuld wil aflossen. Zou ze een idee hebben van die enorme collectieve schuldenberg die haar en haar generatie boven het hoofd hangt? Is de koek straks op? Ach, de koek... eh de soep wordt nooit zo heet gegeten...
Ik pakte een zakje van het dienblad en gaf haar nog een extraatje. Of suste ik daarmee een wat knagend geweten? Hoe dan ook, de koekjes smaakten in ieder geval uitstekend.
Gerard