Whisky: puur of mix?
Over whisky is veel, heel veel te vertellen. Vanuit verschillende kanten kunnen we het onderwerp benaderen. We kunnen een onderscheid maken op grond van land van herkomst. Dat is tegenwoordig niet alleen meer Schotland, Ierland, Canada en de Verenigde Staten.
Er komen ook mooie whisky’s uit Japan, Taiwan en India. Nederland heeft ook heel mooie producten, zelfs van ons eigen Texel kennen we de whisky van distilleerderij “De Lepelaar”, onderdeel van de Bonte Belevenis.
Ik wil het deze keer echter hebben over de verschillen tussen blended whisky, (single) malt en single cask. Veruit de meeste whisky die verkocht wordt is blended whisky. Ongeveer 9 van de 10 verkochte flessen zijn blends.
Wat is nu een blend? Een blend is een mengsel of mix bestaande uit diverse soorten single malts en graanwhisky’s. Waarom wordt dit gedaan? In een heel ver verleden werden er allerlei trucs uitgehaald met de drank met in het achterhoofd de opbrengst van een glas of fles te vergroten, dus om er beter van te worden. Vanaf 1853 werd er pas geblend volgens een officiële formule. Deze formule is ontwikkeld door Andrew Usher, destijds agent voor The Glenlivet in Edinburgh. Hij combineerde een aantal Glenlivet Malts van verschillende leeftijden en noemde ze “Old Vatted Glenlivet”.
De zoon ontwikkelde de methode van zijn vader verder en voegde graanwhisky aan het mengsel toe. De nu ontstane drank was lichter dan de ouderwetse rokerige malt whisky. Hij bleek veel toegankelijker te zijn voor consumenten buiten Schotland.
Een bijkomend voordeel van het blenden was dat de distilleerderijen nu een constante smaak en kwaliteit konden leveren waardoor ze het aandurfden hun naam op de fles te zetten. Dit was het begin van de opmars van grote merken, zoals Johnnie Walker, Ballantine’s, Chivas Regal en vele anderen.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is een Single Malt vaak een blend. Het woord “single” duidt erop dat alle whisky van één distilleerderij afkomstig is en niet zoals bij blended whisky’s van diverse producenten. Bij een Single Malt worden diverse distillaten van diverse leeftijden met elkaar gemixed. Dit wordt gedaan om een constante smaak, kleur en geur te kunnen garanderen. Immers ieder vat waarop de whisky gelagerd wordt heeft zijn eigen unieke smaak.
Vaak staat er een leeftijdsaanduiding op single malt whisky’s, zoals 12, 15 of 18 years. Dit duidt erop dat het jongste bestanddeel van deze whisky tenminste deze tijd gelagerd is geweest. De overige bestanddelen kunnen dus (veel) ouder zijn. Eenmaal geblend en gebotteld behoudt het product zijn karakter en ontwikkelt zich niet verder op fles. Zo zal een 12 jaar oude whisky, nadat die ergens 10 jaar in de kast heeft gestaan, altijd 12 jaar oud blijven.
Naast de uitdrukking single malt komen we ook single cask tegen. Hoe zit dat? Heel eenvoudig: dit is een whisky afkomstig uit één vat en dus van één distilleerderij. Hier zullen nooit echt grote aantallen flessen van voorkomen. Bij veel single casks zien we dat er op de fles wordt aangegeven hoeveel flessen er uit de betreffende barrel zijn gekomen en vaak ook nog de hoeveelste fles van de serie het is.