Wees integer, erken fouten en excuses
Onrechtmatige overheidsdaden, valse zuinigheid en angst voor schadeclaims zijn de belangrijkste oorzaken van het eindeloze gedoe rond de vuilstort aan het Molwerk waarover in de TC van 14 augustus een uitgebreid artikel stond.
In 2014 was ik bij het Droevenement over de vuilstort en vroeg ik mij af hoe het tot zoiets droevigs voor Texelaars kon komen. Sinds die tijd heb ik mij in alle ins en outs hiervan verdiept en ben ik betrokken geweest bij 6 jaar overleg hierover. Als niet betrokkene of belanghebbende kom ik maar tot één conclusie: de Gemeente Texel is vanaf de eerste dag niet goed bezig geweest en de omwonenden zijn daar 50 jaar later nog steeds de dupe van.
Dat begint al bij de aanleg van de stort waarbij de eigenaar (gemeente Texel) het gat dieper uitgraaft dan in de vergunning staat waardoor de omwonende al vanaf het begin zoutwater in zijn sloten krijgt in plaats van het zoete water van hoge kwaliteit dat hij voor die tijd had. In de vergunning staat ook dat de eigenaar de omliggende sloten moet afschermen van invloeden vanaf de stort. Dat er nu zoveel ammonium vanuit de stort naar de omgeving lekt, toont aan dat de gemeente zich ook niet aan dat voorschrift heeft gehouden. Verder was het verboden dierlijk afval te storten en moest de stort afgedekt worden met gelijksoortig duinzand als de omgeving. Maar de gemeente moest botten van de oude noodslachterij kwijt en had nog goedkope landbouwgrond liggen en heeft beide op de stort gegooid. En dat alles omdat zich houden aan de vergunningsvoorwaarden duurder zou zijn. Valse zuinigheid.
Waarschijnlijk drie of vier onrechtmatige overheidsdaden
De omwonenden en een aantal andere Texelaars hebben de aanleg van de stort nog via de Raad van State proberen tegen te houden, maar dat lukte niet waarbij de RvS wel oordeelde dat de gemeente zich aan de vergunningsvoorwaarden moest houden. Dat hebben ze dus niet gedaan en ik heb dit aan een officier van het Openbaar Ministerie voorgelegd die oordeelde dat hier waarschijnlijk sprake was van 3 of 4 onrechtmatige overheidsdaden. Maar omdat het op dat moment al meer dan 25 jaar geleden was en dus waarschijnlijk verjaard, zou het OM dit niet verder oppakken. Maar dat neemt de verantwoordelijkheid van de gemeente niet weg.
De afgelopen jaren ben ik bij veel overleggen geweest tussen omwonenden, gemeente, provincie en hoogheemraadschap waarbij de laatste twee zich in mijn ogen heel lang zeer begripsvol hebben opgesteld en serieus naar een oplossing wilden, maar de gemeente feiten bleef ontkennen, verantwoording afschoof en het proces traineerde. Als voorbeeld de schadevergoeding.
In het overleg was afgesproken dat de omwonenden een schadevergoeding zouden formuleren en deze bij het bevoegd gezag zouden indienen, daarbij in het midden latend of dat de gemeente of de provincie was. Dit is gebeurd en leidde na ruim 7 maanden tot een afwijzing door de gemeente nadat de Nationale Ombudsman was ingeschakeld omdat een reactie/antwoord uitbleef.
Ruim een jaar later kwam de gemeente met een zogenaamd Coulance aanbod. Maar volgens mij was dat een SoS aanbod; Slikken of Stikken. Het bedrag was nauwelijks de helft van de door de gemeente aangeven vermindering van de WOZ ten gevolge van de aanwezigheid van de vuilstort. Bovendien eiste de gemeente dat de omwonenden af zouden zien van alle andere claims als oplossing van het ammoniumprobleem tot additionele schade zou leiden. Er kon niet over gepraat worden: Slikken of Stikken.
De provincie heeft toen voorgesteld om op haar kosten een mediation traject over de schadeclaim te volgen. De omwonenden hebben daarmee ingestemd maar de gemeente heeft dit richting provincie afgewezen. De omwonenden hebben uit de krant moeten vernemen dat hun claim te hoog was en de gemeente bang was teveel te moeten betalen. Alle contacten werden door de gemeente afgewezen en de omwonenden moesten weer de Ombudsman inschakelen om nog een keer een gesprek te krijgen.
En dan het ammonium uit de vuilstort. In de TC werd al beschreven dat dit uit ooit op de stort gebracht organisch afval komt. In het overleg tussen alle betrokkenen is dit probleem onderkend waarbij ook naar voren is gebracht dat niet de veel te hoge concentraties in de sloten het juridische probleem is, maar het feit dat dit uiteindelijk leidt tot te hoge lozingen richting Waddenzee, een Kaderrichtlijn Water en Natura 2000 gebied. Alle redenen om dit snel en goed aan te pakken. In een rapport zijn de verschillende scenario’s uitgewerkt van compleet afgraven tot niets doen en de omwonenden adequaat compenseren. De optie om het water weg te pompen en in Everstekoog te zuiveren werd door bevoegd gezag als ideaal gezien maar zou leiden tot onttrekking van zoet water aan het gebied, wat kon leiden tot additionele planschade voor de omwonenden. Die waren niet direct voor deze optie en wilden dan op z’n minst over vergoeding voor die additionele schade praten.
De gemeente heeft dit onterecht uitgelegd als zouden zij geheel tegen deze optie zijn, en het met de tekst in het coulance aanbod meteen onderuitgehaald. Afdekking van de stort met een ondoordringbare laag in combinatie met schraal duinzand wat wel voldoet aan de oorspronkelijke eisen uit de gemeentelijke vergunning, had de voorkeur van de omwonenden maar werd als te duur door de gemeente aan de kant geschoven.
Er zijn wel vraagtekens te plaatsen bij de berekening en verdeling van de kosten. Inmiddels zijn zonder enig overleg met de omwonenden nieuwe argumenten naar voren gebracht als zou een waterzuivering de ammoniak niet aankunnen. Dat geldt zeker niet voor alle zuiveringen, waarschijnlijk wel voor Everstekoog. En ook het mogelijk uitlogen van zware metalen die sowieso niet op de stort hadden mogen liggen, is een nieuw argument waar vraagtekens bij te plaatsen zijn. Extra beluchting van het uit de stort tredende verontreinigde water is een nieuwe door het Hoogheemraadschap genoemde optie. Het ammonium wordt dan nitraat wat minder schadelijk zou kunnen zijn en in de verontreinigde sloten mogelijk tot onschadelijk stikstofgas kan worden omgezet. Er zijn wel degelijk mogelijkheden als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt en goed naar elkaar luistert.
En nu? Gemeente wees integer, erken dat er in het verleden fouten zijn gemaakt en biedt je excuses aan. Daarna valt er met de omwonenden over alles te praten, inclusief een kleinere schadevergoeding en een goede oplossing voor een vervuilingsprobleem dat wij op Texel niet moeten willen. Het gestorte huisvuil is van iedereen die in de periode 1970-1991 op Texel woonde, we laten toch niet een paar mensen daar meer dan 50 jaar de dupe van zijn?
Han Lindeboom,
Den Burg