Zanddijk en Ceres: Might makes right!
Met belangstelling las ik het uitgebreide ingezonden stuk over Ceres in de TC van vrijdag jl. van de heren Dijt en Goemans. In hun stuk gaan ze vooral in op de bestuurlijke kant van de zaak. Als oud-natuurbeheerder heb ik ook met een wat ander oog gekeken naar de hele gang van zaken rond dit project en vergelijkbare projecten die zich afspelen in officiële natuurgebieden. De bekende pijnpunten in dit dossier, de afsluiting van het strandje van Ceres en die 400 meter buitendijks fietspad, zouden namelijk voortkomen uit ‘natuurbelangen’. En de betrokken instanties blijven er maar op hameren dat dit onvermijdelijk is en automatisch voortvloeit uit Natura 2000. Ik geloof daar helemaal niets van.
Daarvoor baseer ik mij op allerlei aspecten van ingrepen in Natura 2000-gebieden, waarin volgens diezelfde overheden ineens wél van alles en nog wat geoorloofd is dat zéker strijdig is met het belang van de natuur. Laat ik dat met enkele voorbeelden toelichten. Zo is daar het plan om op Terschelling een golfbaan aan te leggen in de beboste duinen, een beschermd Natura 2000-gebied. Daarvoor moet bos gekapt en gerooid worden, waarna er ‘grijze duinen’ moeten ontstaan, waarin wandelaars, ruiters, fietser én golfers zich kunnen vermaken. Allemaal uiteraard in het belang van de natuur en met goedkeuring van de directeur van SBB. De Provincie Friesland, die trouwens ook de vereiste vergunningen moet afgeven, heeft al een subsidie van een halve ton toegekend voor een plan voor de golfbaan, en de gemeente Terschelling eveneens, dus dat is een gelopen race.
Dan is er hier op Texel de fameuze binnendijkse kokkelkwekerij, het project “Brakke Parel”, in het poldertje Wassenaar. Dat is een officieel natuurgebied, waar met goedvinden van - alweer - SBB doodleuk 2,8 ha van het gebied volkomen is vergraven om kweekbassins aan te leggen. Een experiment, waarin SBB, HHNK, NIOZ en het bedrijf Seafoods deelnemers zijn. Subsidie van het Waddenfonds: 1,7 miljoen. De benodigde vergunningen werden door de overheid afgegeven. Kennelijk zag die ook geen probleem in dit volstrekt oneigenlijk gebruik, zeg maar rustig misbruik, van een natuurgebied. Recent is zelfs door LNV voor vijf jaar weer een nieuwe vergunning verleend! Dat had allemaal natuurlijk nooit mogen gebeuren. Het spijt me werkelijk dit te moeten zeggen van mijn oude werkgever, maar een natuurbeheerder die zó met zijn terrein omgaat is het spoor gewoon bijster.
Wat we in polder Wassenaar in het klein zien, doen Natuurmonumenten en ‘partners’ in het groot op de Marker Wadden. Dat zijn overigens helemaal geen wadden, maar opgespoten eilanden in het Markermeer, aangelegd in naam van het ‘natuurherstel’, al is niet duidelijk wat hier in vredesnaam ‘hersteld’ wordt. Ook hier weer een groep van ‘partners’, waarin behalve NM o.a. ook Rijkswaterstaat, provincies en LNV meedoen. Er is al een jachthaven op één van die eilanden aangelegd en nu kun je ook dagtochtjes per boot naar de eilanden maken. Ja, je kunt er bij Landal Greenparks zelfs bungalows huren, want die staan er ook al! Wat dáárvan allemaal het voordeel voor de natuur is, Joost mag het weten. Ook het Markermeer is Natura 2000-gebied, maar dat is kennelijk geen enkel beletsel voor al deze capriolen
Ziedaar, drie natuurgebieden waarin een kongsi van grote landelijke natuurbeheerders, in goede samenwerking met gemeenten, provincies, subsidieverleners, wetenschappelijke onderzoekers, recreatieondernemers, baggeraars en lobbyisten bezig is om met bakken overheidsgeld die natuurgebieden te ontbossen, af te graven dan wel op te hogen. En ‘en passant’ experimenten uit te voeren en onderzoek te doen. Tevens worden allerlei recreatieve bezigheden ontwikkeld. Allemaal in naam van de natuurbescherming, uiteraard. En vreselijk duurzaam, groen, innovatief, baanbrekend en bovendien goed voor het klimaat, als je de ronkende reclamepraatjes die er door de plannenmakers bij afgestoken worden mag geloven. De PH-Zanddijk past vrij goed in dit plaatje, al ontbreekt, geloof ik, de ‘onderzoekspoot’. Dijt en Goemans vragen zich in hun stuk af waarom HHNK aanvankelijk tegen het plan van een zandige dijk was en later vóór. Ik heb zo’n vermoeden dat men het eigenlijk best interessant vond, die zandige dijk. Grootschalig in de weer gaan met het opspuiten van zand, innovatief en experimenteel bezig zijn, dat is tegenwoordig erg ‘hot’. Zie bijv. ook vergelijkbare werken bij de hondsbossche Zeewering en de Zandmotor bij Den Haag.
Bizar vond ik dat er in de berichtgeving gemeld werd dat men het fietspad niet open durfde te stellen uit vrees voor ‘claims van het Waddenfonds’, dat met 12,2 miljoen een grote subsidieverstrekker van de PH-Zanddijk is. Wat is het Waddenfonds? Dat is een enorme grabbelton vol subsidiegeld, 800 miljoen om precies te zijn, waarvan er inmiddels 500 verstookt zijn. In november 2019 besteedden onderzoeksjournalisten van het platform Investico uitvoerig aandacht aan de handel en wandel van het Waddenfonds en het blijkt dat het Waddenfonds wel de állerlaatste is om moeilijk te mogen doen over een stukje fietspad van een paar honderd meter dat opengesteld wordt, laat staan dat ze iets zouden kunnen ‘claimen’. Bovendien valt het regelen van de toegang in Natura 2000-gebieden volledig buiten de competentie van het Waddenfonds.
Ze hebben buiten inboorlingen van Oudeschild gerekend
Terug naar Ceres; ik geloof geen fluit van de harde noodzaak om dat fietspad af te sluiten en evenmin om het strandje van Ceres voor zwemmers verboden gebied te verklaren. Niet zelden is datgene dat volgens een ambtelijke instantie absoluut moet, dan wel beslist niet mag, in werkelijkheid niet gebaseerd op wetten of voorschriften, maar op persoonlijke voorkeur van betrokken ambtenaren, bestuurders of politici. Men zegt dan wel dat iets zus of zo zit, maar in feite bluft men maar wat, onder verwijzing naar de wet. Daarvoor bestaat een prachtig, kernachtig Engels gezegde; "Might makes right". Ofwel; wie de macht heeft, bepaalt zelf wel wat goed of toelaatbaar is, ongeacht de wet of de regelgeving. Dat is wat we in werking zien bij de voorbeelden die ik hierboven gaf, en waarschijnlijk ook bij de kwestie Ceres. Laten de betrokken instanties eerst maar eens gaan uitleggen welke natuurbelangen er concreet en aantoonbaar geschaad worden door kleinschalig recreatief gebruik van dat fietspad en het strandje. En laten ze dan meteen ook even uitleggen waarom de drie voorbeelden die ik hierboven gaf kennelijk niet schadelijk zouden zijn voor de natuur.
De betrokken overheden hebben geprobeerd de Texelse bevolking af te poeieren met een verhaal over de zogenaamd onvermijdelijke gevolgen van het werken in een Natura 2000-gebied. Ze dachten er met een paar publieksbijeenkomsten vanaf te zijn, maar dan hadden ze toch buiten de wederspannige inboorlingen van Oudeschild gerekend! Die namen geen genoegen met de afsluiting, en dat hebben ze laten merken ook. Nu zit men in een onnodige, geheel zelf veroorzaakte, impasse. Via deze weg wil ik onze overheden graag met een goed advies de helpende hand bieden: gebruik de macht die u hebt in dit geval eens in het voordeel van de bevolking. Stel dat stuk fietspad open en geef het strandje van Ceres (met een duidelijke begrenzing en onder voorwaarden) terug aan de Oudeschilders. Ik verzeker u: de natuur in de PH-Zanddijk zal er echt niet door in elkaar storten. En voor ‘imagoschade’ hoeft u dit keer al helemaal niet bang te zijn. Integendeel, u zult een goede beurt maken bij de Texelaars, dankzij het gebaar van verzoening dat u maakt. Eind goed, al goed!