Wat ik zeggen wou
Bevrijdingsdagen
Nu het weer bijna als vanouds druk is op Texel en we tijdens onze dagelijkse wandelingen nergens kunnen uitrusten doordat de bankjes telkens bezet zijn, lijkt het me beter om, i.v.m. het corona virus, ook thuis eens wat dingen te doen die al lang zijn blijven liggen. In 1975 kreeg ik namelijk het oorlogsdagboek van mijn in 1986 overleden zwager Siem de Waal, dat nu nodig eens moest worden uitgetikt. Siem was voor veel Texelaars toen een zeer bekend en geliefd persoon en heeft de oorlog meegemaakt als militair in de Prinses Irene Brigade. Zijn oorlogsaantekeningen werden vanaf 6 augustus 1944 tot 9 mei 1945 gemaakt tijdens de veldtocht die liep van Normandië via België naar Nederland. In de brigade zaten veel Nederlanders die tijdens en voor de oorlog in het buitenland woonden, maar ook bijvoorbeeld Engelandvaarders. De commandant van de brigade Jan Beelaerts van Blokland, had daarom aan zijn manschappen beloofd: “als de plaats waar jullie ouders wonen bevrijd is, krijgen jullie verlof om die te bezoeken”. Op 9 mei vroeg Siem daarom aan zijn commandant: “Nederland is bevrijd, dus Texel ook, u zal mij dus verlof moeten geven om naar mijn ouders en broer Jan te gaan”. En natuurlijk kreeg hij dat verlof, alleen onder de voorwaarde dat er geen wapens in het militaire voertuig mochten worden meegenomen. Want in een groot deel van de kop van Noord-Holland waren nog Duitse militairen die hun belangen daar behartigden. Geallieerde militairen waren daar (ook) nog niet. Na diverse controles door Duitse militairen, vooral rond Den Helder, kwam Siem met zijn militaire voertuig in de veerhaven van Den Helder aan. Tot zijn opluchting herkende hij daar al enkele Texelaars. Het bleken echter eilandgenoten te zijn die in de oorlog fout waren geweest en daar te werk waren gesteld. In ieder geval konden die hem vertellen, dat zijn ouders en broer Jan nog leefden. Wat een opluchting. Daarna ging het al gauw naar Texel, want er waren geen bijzondere restricties meer om van- en naar het eiland te gaan. Texel was vrij! Op 11 mei werd Siem, sigaretten uitdelend, als eerste geallieerde militair met grote belangstelling en vlagvertoon in Den Burg binnengehaald. Hij werd gehuldigd voor het gemeentehuis, een ware feestvreugde heerste daar. Veel Texelaars waren ontroerd om hun in 1936 naar Zuid-Afrika vertrokken eilandgenoot als bevrijder terug te zien. Zelf (van 1942) was ik op die dag nog een broekie, te jong om me alles goed te kunnen herinneren, te beseffen of voelen wat de volwassenen voelden. Ik was ongeveer net zo oud als degenen die een poos geleden bedacht hadden om van 20 mei een Texelse Bevrijdingsdag te maken!
Ja, het is zo, er waren volgens de geschiedschrijving tussen 5 en 20 mei nog overlevende gewapende Duitse- en Georgische militairen die nog afgevoerd moesten worden. En er gebeurden tussen hen nog wel enkele incidenten en er is een groot ongeluk gebeurd met een ontplofte munitie auto, maar de Texelaars konden in principe weer gaan en staan waar ze wilden. Het was niet zoals de huis aan huis krant “Texel Dit Weekend” van 21 mei j.l. doet suggereren. Daar staat: “terwijl Nederland al ruim twee weken is bevrijd, is op Texel nog een bloedige veldslag gaande”. Nonsens, er kon dus feest gevierd worden in die dagen. Zulke fantasieberichten zorgen voor geschiedvervalsing en zetten mensen op het verkeerde been. Niet 20, ook niet 11 mei hoor, maar 5 mei blijft voor ons nog steeds de enige Bevrijdingsdag met een hoofdletter. Op die dag hangen wij zoals elk jaar de Nederlandse driekleur weer uit.
Mart Zijm,
Den Burg