Wat ik zeggen wou
Beloning
Echt winter is het dit jaar niet geweest. In de vorige jaren was het niet veel anders. Het weer op Texel wordt sterk beïnvloed door de Waddenzee en Noordzee en de temperatuur van deze wateren is de afgelopen decennia met maar liefst 2 graden toegenomen. Met uitzondering van een enkele ‘uitschieter’ is de kans dus ook klein dat er nog geschaatst kan worden op de ‘ijsbaan’ in Den Burg. Gelukkig heeft deze plek nog een andere functie. Het is nog een van de weinige groene plekken in Den Burg waar kinderen (en volwassenen) kunnen spelen en omgeven zijn door natuur.
Het is ironisch dat dit stukje historisch groen nu plaats moet maken voor auto’s, die deels de oorzaak van klimaatverandering zijn en daarmee deels de oorzaak van het feit dat we er niet meer kunnen schaatsen. Het plan is om alle auto’s tijdens piekdagen een plaats te bieden in de buurt van het centrum. We kiezen er immers allemaal voor om zo dicht mogelijk bij onze bestemming te parkeren. Maar waarom doen we dat eigenlijk? De reden is dat we proberen te streven naar efficiëntie, iets wat door duizenden jaren evolutie in ons is getimmerd. Lange tijd geleden kon dat namelijk het verschil maken tussen leven en dood. Maar nu is dat is niet meer nodig. Sterker nog, we bewegen zo weinig dat elk beetje extra beweging onze levensverwachting juist verhoogt.
Maar goed, je kunt je nog steeds de vraag stellen of het wat uitmaakt dat dit stuk groen bij de dorpskern als speelplek voor kinderen verdwijnt, ten behoeve van parkeerplaatsen. Sommige mensen hebben misschien het gevoel dat op het strijdtoneel van landgebruik op Texel, de natuur de grote winnaar is, mede door een aantal natuurontwikkelingsprojecten. Kijk je naar het grote plaatje, buiten ons gezichtsveld, dan is dat zeker niet het geval. Open Google maps, en het is snel duidelijk dat ongerepte natuur in Europa bijna niet meer te vinden is. Elders in de wereld, bijvoorbeeld in Zuid-Amerika, verdwijnen de laatste ongerepte oerwouden in rap tempo ten behoeve van ons veevoer en palmolie. Maar ook op Texel kun je je afvragen of de natuur wel echt de winnaar is. Door de druk op het land verdwijnen beetje bij beetje stukjes groen. Ongebruikt land wordt in gebruik genomen of bomen worden gekapt. Vaak leveren die individuele acties een bepaalde winst op. Een boom voor brandhout, wat meer licht in de tuin, of toch weer wat extra productie van voedsel.
We zijn nu echter op een punt beland dat al die kleine ogenschijnlijk onbelangrijke keuzes, van invloed zijn op grote veranderingen in de wereld. De natuur heeft namelijk een belangrijke stabiliserende rol. Bomen en ander groen vangen CO2 weg, stabiliseren de waterhuishouding en moduleren de temperatuur. Het zijn de stabiele omstandigheden die er de afgelopen duizenden jaren voor hebben gezorgd dat het aantal mensen enorm heeft kunnen toenemen. Het is twijfelachtig of de overgebleven natuur in staat is om ons deze diensten ook nog te verlenen in de toekomst. Sterker nog, nu al zijn de effecten van overstromingen, hittegolven en stormen duidelijk zichtbaar.
Toch lijkt de wil om er wat aan te doen niet heel groot. Sommige landelijke politieke partijen spiegelen ons zelfs voor dat het allemaal niet zo erg is, ondanks feiten die het tegendeel bewijzen. Het is fantastisch dat, als de MSC Zoe containers verliest, er direct een groot leger aan vrijwilligers klaarstaat om het afval van het strand te halen. Hier krijg je meteen je beloning: je ziet een schoner strand. Maar voor acties die oproepen tot behoud van een stabiliserende groene wereld en biodiversiteit, lijkt het anders te liggen.
Het probleem met oplossingen voor natuur en klimaat is dat we vaak niet direct zichtbaar beloond worden, sterker nog, het kost ons vaak moeite en geld. En wij mensen zijn simpelweg gebouwd om op zoek te gaan naar beloningen, het liefst op een zo kort mogelijke termijn. Wederom die evolutie die ons gemaakt heeft zoals we zijn. Dus als er winst te behalen is, dan delft zo’n plek als de groene ijsbaan snel het onderspit.
Is er dan toch echt geen beloning op de korte termijn? Misschien wel. De kinderen spelen een sleutelrol in de oplossing. Wanneer we moeilijke keuzes moeten maken waarin tegenstrijdige belangen spelen, moeten we onszelf misschien vaker de vraag stellen wat het uiteindelijk oplevert voor onze kinderen. En misschien is die gedachte - dat we niet hebben liggen slapen, maar een steentje hebben bijgedragen aan de toekomst van die jongere generatie - de korte termijnbeloning waar we met z’n allen naar op zoek moeten gaan.
Judith van Bleijswijk, Allert Bijleveld, Pierre Bonnet en Geert Aarts