Achter de schermen
Waterstof en getijde
“Kijk nou, daar hebben we een paar oude bekenden.” Het schoot me spontaan te binnen bij het lezen van een paar aanzetten van de vier Noordkopgemeenten (Den Helder, Hollands Kroon, Schagen en Texel) om vanaf 2021 met elkaar te blijven samenwerken. De vier willen de Noordkop een ‘proeftuin’ laten zijn wat duurzame energie betreft. Dan gaat het onder meer om ‘getijdenenergie’ en ‘waterstof’. Proeftuin, waterstof en getijdenenergie. Allemaal 'oude bekenden' op het eiland, dus je kan zomaar de indruk krijgen dat er een stukje Texel naar de vastewal wordt gekopieerd. Maar voordat hier nou meteen de 'Zr Ms De Loftrompet' van wal steekt en jubelend en toeterend naar de overkant vaart, is het misschien goed om even het geheugen op te frissen.
Zo was er - wat waterstof betreft - in 2005 (vijftien jaar geleden!) al eens sprake van de ontwikkeling van een ‘kleine waterstof economie’ op Texel. Daarvoor had destijds bij Ecomare een waterstofinstallatie gebouwd moeten worden. Diverse partijen verrichtten onder aanvoering van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten een haalbaarheidsstudie en de ontwikkeling van waterstof op Texel bleek mogelijk. Een waterstofinstallatie alleen zou €1, 3 miljoen kosten. Aangevuld met een waterstoftankstation voor voertuigen en een afvanginstallatie voor hergebruik van CO2 zou het €5 miljoen worden. Een flink bedrag, maar dan had je wel een ‘kleine waterstof economie’ om in de praktijk met deze vorm van brandstof te oefenen.
Het kwam er uiteindelijk niet van. De oorzaak was niet moeilijk te raden: geld. Een van de partners was Shell en daar gaven ze na de haalbaarheidsstudie aan dat het nooit de bedoeling was om verder mee te betalen aan het experiment, waarna Shell zich terugtrok. ECN wilde daar destijds niet op reageren, dus de waarheid zal vermoedelijk ergens in het midden hebben gelegen. Hoe dan ook, dit experiment liep meteen spaak nadat het de tekentafel had verlaten...
Dan de getijdenenergie. Klinkt prachtig, want getij is er altijd. Dat leidde dus in juni 2015 tot de komst van de opvallende gele getijdencentrale (de Blue TEC Texel) in het Marsdiep in de nabijheid van het NIOZ. Het zag er allemaal prachtig uit. Onder het 24 meter lange gevaarte werden verschillende propellers gehangen om het opwekken van elektriciteit uit getij in de praktijk te testen. De Blue TEC Texel was de eerste getijdencentrale van Nederland en het was natuurlijk een eer dat die bij Texel lag. Edoch, op een gegeven moment was de centrale opeens verdwenen. Navraag leerde aanvankelijk dat hij weg was voor onderhoud, maar op een gegeven moment was en blééf de getijdencentrale weg, zonder enige vorm van tekst en uitleg. Als je gaat zoeken op internet, kom je al snel in de wereld van de faillissementen en snap je ook waarom dit experiment van de aardbodem verdween: het draaide wederom om geld...
Kortom; het is veelbelovend om te lezen dat de gehele Noordkop in beeld is als proeftuin voor duurzame energie. Het zou echter ook mooi zijn als de spreekwoordelijke vergezichten straks niet alleen op standje ‘duurzaam’ staan, maar ook op standje ‘financieel’. Dergelijke innovatieve projecten heten vaak niet voor niets een pilot, want dan is er altijd wel ergens geld om de boel op te starten. Zorg bij voorbaat echter ook voor een stabiele financiering die voor de langere termijn gericht is op beheer, onderhoud en continuïteit. Een waarheid als een koe, maar zie bovenstaande beschrijvingen waar de praktijk financieel toch anders liep.
Nu staat Texel al een jaar of tien te boek als 'proeftuin' voor innovaties, dus zowel met succesverhalen als met zeperds is in de praktijk ervaring opgedaan. De zeperds zijn uiteraard minder leuk (verdwijnen meestal ook met stille trom), maar je leert er over het algemeen wel het meest van. Het zou dus niet misstaan als Texel binnen de regionale samenwerking de opgedane 'proeftuinervaringen' deelt met de buren, zeker nu de gehele Noordkop genoemd wordt als 'proeftuin'. Dan maken toekomstige nieuwe duurzame en innovatieve projecten in de regio vanaf 2021 wellicht meer kans van slagen en daar gaat het uiteindelijk toch om.
Jeroen van Hattum