Bij de groote op Texel
Suster Leijs Kikkert verkeert bij de groote,.. De schout loopt bij haar uijt en in en sijn groote vrinden... Dit schreef de Texelse zeemansvrouw Aagje Kikkert-Luijtsen in 1780 aan haar man Harmen Kikkert, die als stuurman naar Indië voer.
Haar opmerking is best merkwaardig want zowel haar eigen als haar mans familie behoorden tot de regenten en dus tot de bovenlaag van het eiland Texel. Zij ervoer dus een statusverschil tussen de inheemse burgemeesters en schepenen en de uitheemse schout en andere prominenten 'van de overkant'.
Over deze verschillende groepen binnen de achttiende-eeuwse Texelse elite en hun onderlinge verhoudingen gaat het binnenkort te verschijnen boek "Bij de groote op Texel. De elite van het eiland Texel in de lange achttiende eeuw (1700-1810)", door dr. Jochem Kroes.
Hoe zag deze elite er uit?
"Naast de vroedschap van inheemse burgemeesters en schepenen waren er bestuurders en andere vooraanstaande burgers die merendeels van het vasteland kwamen. Dit betrof notabelen als de schout, de secretaris, de gereformeerde predikanten, de notarissen, de artsen, maar vooral ook de ambtenaren van de Stad Amsterdam, de Staten van Holland, de Admiraliteiten en de VOC. De Stad Amsterdam had er grote commerciële belangen en had dus een sterke invloed op de gang van zaken op het eiland."
Naast de politiek-bestuurlijke elite van schouten, secretarissen, burgemeesters, schepenen, wees- en armvoogden is er aandacht voor de sociale elite van predikanten, notarissen en chirurgijns/artsen. En ten slotte is er de zakelijk-ambtelijke elite van Texel met de ambtenaren van de verschillende Amsterdamse en Hollandse instanties.
Hierin is aandacht voor onder meer de beroepen, het huwelijksbeleid, de familierelaties, het voortbestaan van de families, de kindersterfte en de migratie evenals de welstand en de materiële cultuur met speciale aandacht voor het Chinese wapenporselein dat voor een aantal Texelse families is gemaakt. En dan zijn ook de sociale relaties tussen de Texelaars en hun elite interessant, het onderling gedrag, de reputatie en het standsbesef.
Auteur
De auteur, Dr. Jochem Kroes (1951) heeft eerder gepubliceerd over genealogische en heraldische onderwerpen, waaronder Chinese Armorial Porcelain for the Dutch Market (2007) en Nederland's Patriciaat 1972-2009 (2016). Sinds 2015 houdt hij zich bezig met sociaal-historisch en genealogisch onderzoek naar de elite van het platteland en van de kleine niet-stemhebbende steden in het gewest Holland gedurende de achttiende eeuw. In vervolg op dit boek over Texel is hij momenteel bezig met een onderzoek naar de achttiende-eeuwse regentenfamilies van Broek in Waterland.
Het boek, een uitgave van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, omvat 444 pagina's en 146 kleurenafbeeldingen. Het boek kost €25,- en is te bestellen via de website van de Stichting Leoliber (www.leoliber.nl) of via www.knggw.nl.