Lasten voor toerist blijven stijgen
Toeristenbelasting, parkeerbelasting en Onroerend Zaak Belasting (OZB). Drie middelen waarmee de gemeente inkomsten kan heffen bij toerist en Texelaar. Volgens dekkingsvoorstellen van B en W gaan met name de toeristenbelasting en de parkeerbelasting in 2020 fors omhoog. De vraag is waar dat heen leidt, zowel de toeristenbelasting als de parkeerbelasting hebben de afgelopen tien jaar al een stevige groei gekend. Een historisch overzicht.
Een toerist betaalt dit jaar op Texel een toeristenbelasting van €1,85 per nacht voor maximaal zeven aaneengesloten nachten oftewel €12,95 per persoon in totaal. Een gezin met drie kinderen dat een week lang op Texel verblijft, betaalt €64,75. Vanaf de achtste nacht wordt geen toeristenbelasting meer in rekening gebracht. Op het moment ligt er een voorstel van B en W op tafel om het tarief van €1,85 in 2020 te verhogen naar €2,25 (een verhoging van €0,40) en om het maximum van zeven nachten los te laten.
Dat is de grootste verhoging van de toeristenbelasting sinds 2009 toen het huidige stelsel werd ingevoerd. In 2009 ging de toeristenbelasting omhoog van €0,85 per persoon per nacht naar €1,50 per persoon met een maximum van vijf aaneengesloten nachten. Die verandering was destijds een compromis tussen de toeristische sector en de gemeente, nadat er forse onenigheid was geweest over plannen van B en W om een eerstedagsheffing in te voeren en daarmee ook dagjesmensen te belasten met toeristenbelasting.
Besloten werd dat van elke €1,50 een bedrag van €0,154 in een toeristisch fonds zou worden gestopt. Er werd tevens een maximum van vijf nachten ingesteld om te voorkomen dat de verhoging wel erg nadelig zou uitpakken voor gasten die lang zouden blijven. Het fonds werd het de Stichting Toeristisch Investeringsfonds Texel dat via de toeristenbelasting sinds 2010 miljoenen aan toeristische ontwikkelingen op Texel heeft toegekend en daarmee ook andere financiers over de streep trok om geld in toeristisch Texel te investeren. De veranderingen in 2009 werden breed gesteund door de toeristische sector.
Tarief Texelvignet in 2020 mogelijk meer dan verdubbeld sinds komst parkeerkaart in 2012
Na 2009 bleef de toeristenbelasting een paar jaar onveranderd op €1,50 staan met de kanttekening dat in 2011 het maximum aantal aaneengesloten nachten werd verhoogd van vijf naar zeven. Dat was destijds met de argumentatie dat er een onverwacht gat van twee ton aan de inkomstenkant moest worden gedicht. In 2012 volgde een verhoging naar €1,53 en in 2013 een verhoging naar €1,60.
Naar aanleiding van de trendmatige verhoging naar €1,53 besloot de raad op 23 mei 2012 alleen nog veelvouden van €0,05 te hanteren, zodat de toeristenbelasting altijd op een rond bedrag uitkomt, waardoor het in 2013 een bedrag van €1,60 werd. Van die stijging was €0,01 bedoeld om geld te hebben voor een heropening van de Medische Post voor toeristen, maar dat is er niet van gekomen.
De volgende verhoging was in 2015 toen de toeristenbelasting met €0,10 steeg naar €1,70. Van die €0,10 was destijds €0,05 bestemd voor de renovatie van zwembad Molenkoog in Den Burg. In 2016 bleef de toeristenbelasting onveranderd en in 2017 volgde een nieuwe verhoging naar €1,75 die voor twee jaar vaststond. In 2018 werd besloten om de toeristenbelasting opnieuw met €0,10 te laten stijgen naar €1,85 in 2019, nu met het oog op de onzekere financiële situatie van de gemeentelijke begroting.
Dat was tevens een stijging die niet voor twee maar slechts voor één jaar werd vastgelegd, zodat de gemeente in 2019 de handen vrij zou hebben om de toeristenbelasting nogmaals te verhogen. Zoals het er nu naar uitziet, gaat dat de grootste verhoging worden sinds 2009: een verhoging met maar liefst €0,40 naar €2,25 en het loslaten van het maximum aantal van zeven nachten. Groot verschil met 2009: toen was het in uitgebreid overleg met de toeristische sector en stond de toeristische sector ook achter de verhoging van €0,85 naar €1,50. Er is vooralsnog weinig draagvlak voor de nieuwe verhoging.
Er leeft meer een gevoel dat de toeristenbelasting met een vlucht naar boven bezig is en het eiland er niet aantrekkelijker op maakt voor gasten. Ter vergelijking. Een gezin met drie kinderen dat in 2009 twee weekjes op Texel kampeerde bij de boer (à €19,00 per nacht) betaalde destijds maximaal €37,50 oftewel €7,50 per persoon aan toeristenbelasting. Datzelfde gezin betaalt dit jaar €64,75 en volgend jaar mogelijk €157,50 aan toeristenbelasting op een reissom van €266,00 (d.i.59 procent).
Parkeervignet
Het Texelse parkeervignet deed op 1 januari 2012 zijn intrede op Texel. Het vignet kostte destijds €15,- voor een heel jaar en was geldig op alle plekken voor betaald parkeren op Texel met uitzondering van de omgeving Thijsselaan in Den Burg. Daar mochten destijds alleen Texelaars parkeren en geen toeristen, zodat er geen overlast voor de bewoners zou ontstaan.
De invoering van de kaart ging niet zonder slag of stoot en stond destijds vooral in het teken van het dekken van een structureel tekort in de gemeentelijke begroting. Tussen de bedrijven door werd het betaald parkeren in Den Burg uitgebreid van 'binnen de ring' naar 'buiten de ring' waardoor voor de parkeerterreinen langs de ring Emmalaan, Bernhardlaan en Beatrixlaan ook een Texelvignet nodig was.
Het tarief van de kaart bleef tot en met 2016 ongewijzigd. Een deel van de inkomsten ging naar een mobiliteitsfonds, zodat de opbrengsten van de parkeerkaart ten goede zouden komen aan het verkeer op Texel. Concreet voorbeeld was het opknappen van de Gasthuisstraat in Den Burg al bleef het daarna eigenlijk bij dat ene voorbeeld. Op 10 november 2016 was er de veelbesproken begrotingsraadsvergadering waarin de raad het besluit nam om van de €2,3 miljoen die het parkeervignet had opgebracht een bedrag van circa acht ton aan te wenden om de gemeentelijke begroting dekkend te krijgen.
Het betekende destijds dat er dekking was voor de nieuwe sporthal in Den Burg, de verwarmings- en koelingsinstallatie op het gemeentehuis (de WKO) die veel extra kosten vergde en de realisatie van het nieuwe Onderwijscentrum. De handelswijze lag verre van lekker bij ondernemers, omdat het geld daardoor niet ten goede zou komen aan verkeerszaken. De acht ton bleef sindsdien altijd een heet hangijzer tussen de ondernemers en de gemeente.
Vanaf 2017 gingen de kosten van de parkeerkaart in de lift. De prijs ging in 2017 omhoog van €15,- naar €20,- en er werden een weekkaart (€15,-) en een dagkaart (€7,50) ingevoerd. Daarnaast werd het betaald parkeren uitgebreid naar heel Texel inclusief de strandslagen. Met name dat laatste riep veel weerstand op, omdat betalen voor parkeren bij het strand allerminst als gastvrij wordt gezien. In het coalitieakkoord dat Texels Belang, VVD en GroenLinks in 2018 met elkaar sloten, staat beschreven dat het betaald parkeren op het strand weer moet worden afgeschaft, maar dat is er vooralsnog niet van gekomen. In 2017 werd bij de gemeente met een te hoog aantal unieke auto's gerekend in de begroting van de parkeerkaart, waardoor de opbrengsten lager uitvielen dan begroot: €2,7 miljoen in plaats van de begrote €3,5 miljoen.
Daardoor ging er geen €1,5 miljoen, maar €500.000,- in de pot van het mobiliteitsfonds. In hetzelfde jaar was de gemeente ook de nodige kosten kwijt aan de vervanging van 18 oude parkeerautomaten voor 45 nieuwe gedigitaliseerde exemplaren in verband met de komst van het Texel-e-vignet.
Het jaar 2018 kende geen tariefswijzigingen, maar het college bleek wel de parkeertijden te hebben opgerekt. Het betaald parkeren gold aanvankelijk van 9:00 tot 17:00 uur van maandag tot en met zaterdag en dat werd van 8:00 tot 20:00 op alle dagen van de week. Het college wist begin november al dat de aanpassing eraan zat te komen, maar meldde het pas nadat de uitbreiding een feit was. Het leidde tot veel onvrede bij betrokken partijen en ook de politiek baalde ervan niet in het proces betrokken te zijn geweest.
In 2018 wordt ook duidelijk dat het systeem om de opbrengsten van het parkeervignet in een Mobiliteitsfonds te stoppen niet de juiste weg is. De gemeente steekt jaarlijks €1,5 miljoen uit de opbrengsten in dat fonds, maar dat geld mag volgens het zogeheten Besluit Begroting en Verantwoording niet voor structurele (meerjarige) investeringen worden aangewend en daarmee niet voor investeringen in bijvoorbeeld fietspaden, wegen of parkeerplaatsen. Het geld in dat fonds mag alleen voor incidentele uitgaven worden gebruikt, dus dat moet anders worden geregeld.
Tijdens de begrotingsraadsvergadering in november 2018 wordt het tarief van de parkeerkaart opnieuw verhoogd. Meer dan aanvankelijk bedoeld, waardoor een jaarkaart dit jaar €30,- kost (inmiddels het dubbele van 2012 toen het vignet werd ingevoerd), een weekkaart €20,- (vijf euro hoger dan in 2018) en een dagkaart €10,- (€2,50 hoger dan in 2018). Volgens de gemeentelijke begroting moet het de gemeente dit jaar €4,3 miljoen aan inkomsten opleveren.
Volgens laatste gegevens komen de inkomsten uit de parkeerbelasting inmiddels voor zo'n tachtig procent uit het Texelvignet en voor 20 procent uit de verkoop van losse kaartjes bij de parkeerautomaat. Volgens de laatste dekkingsvoorstellen van het college zou het Texelvignet in 2020 met €5,- verhoogd moeten worden, waardoor een jaarkaart in 2020 €35,- zou moeten gaan kosten. Dat is dan twee tientjes (+ 233%) meer dan het tarief waar de kaart in 2012 mee begon.
OZB
Wat de Onroerend Zaak Belasting betreft, kan het historisch overzicht kort zijn. Die is sinds 2009 telkens trendmatig verhoogd oftewel, de opbrengst werd aangepast aan de inflatie. Dat betekende dat het bedrag op de gemeentelijke aanslag meestal wel iets hoger was dan het jaar ervoor, maar dat kwam voort uit de trendmatige verhoging. Er zijn de afgelopen jaren vanuit B en W meerdere pogingen ondernomen om de OZB extra te verhogen om extra inkomsten voor de gemeente te genereren, maar dat stuitte telkens op weerstand van de politieke partijen.
Daar is van oudsher het gebruik om de OZB op Texel laag te houden, omdat veel Texelaars geen al te hoog inkomen hebben. Bovendien brengt, zo is de redenering, de eilandpositie vaak ook al extra kosten met zich mee voor de bewoners van het eiland.
De vraag is in hoeverre dit reëel is: een mega-ambitieniveau qua investeringen (nieuwbouw onderwijscentrum, sporthal, nieuw cultuurcentrum) waarvan de rekening (met de verhoging van het parkeervignet en de toeristenbelasting) aan de toerist gepresenteerd wordt. Het betekent dat dergelijke inkomsten ook niet ten goede kunnen komen aan bijvoorbeeld de mobiliteit of betere fietspaden op het eiland. Zie ook pagina 1.