"Aardverschuiving" bij het tuunwallen zetten
Een aardverschuiving bij het tuunwallenzetten. Bijna letterlijk, want de methode die Chris Otten heeft ontwikkeld bespaart veel arbeid, werkt snel en resulteert in een stevige en tuunwal die meteen begroeid is. Hij bouwt er tuunwallen mee op Texel en exporteert ze zelfs naar Wieringen.
Van techneut tot tuunwallenbouwer. Zo is het gegaan met Chris Otten, lasser van beroep. "Ik bouw in de winterperiode al een heel tijd tuunwallen. Ik help De Baron (Henk Witte) al een jaar of tien. Nu Henk ermee is gestopt, heb ik het zelf maar opgepakt."
Het bouwen van een tuunwal volgens de traditionele methode (met ruit-, platte- of steekzode) is bewerkelijk. "We hebben eens met drie man met de hand een tuunwal gezet. We hadden de hele dag gewerkt over één meter." Niet overdreven, er komt gewoon veel handwerk aan te pas. Niet alleen tijdrovend, maar ook zwaar.
Otten: "Ik ben niet zo van het handwerk. Maar van boeren heb ik ook geen verstand. Wat ik in de grond stop, zie je nooit meer terug. Om over tuunwallen te leren heb met mannen gesproken die ze vroeger zelf hebben gezet. De methode die ik nu heb ontwikkeld, lijkt veel op de tuunwallen die met ruitzoden werden gezet", tekent hij een voorbeeld. Een tuunwal met ruitzoden is opgebouwd uit een stuk of zes verschillende lagen. Ruitvormige zoden aan de buitenkant, de binnenkant volgespit met losse grond. Wat wij (zoon Giel, eigenlijk schilder van beroep, helpt sinds enige tijd mee) doen is eigenlijk volgens hetzelfde principe. Maar dan met twee zodenlagen en bovenop een groen 'deksel".
Voor het snijden van de zoden heeft hij een ruitvormig mes ontwikkeld dat, voortgetrokken door een rupsvoertuig, de zode los snijdt. Met de kraan pakt Otten sr. deze zode, waarbij hij in één handeling een zode met een lengte van 2,5 meter op zijn plek legt. Daarbij kantelt hij de zode, zodat het gras aan de buitenkant komt. Vervolgens zet hij de tweede zode er bovenop, waarna de andere kant volgt.
Dat verloopt razendsnel. "We zijn nu zover dat tachtig procent machinaal gaat. Alleen het vullen van het middenstuk met grond hebben we nog niet volledig weten te mechaniseren. We hopen dat volgend jaar wel voor elkaar te hebben. Maar op deze manier kunnen we per dag met z'n tweetjes toch vijftig meter tuinwal zetten." Een heel verschil met die meter per dag van vroeger.
De tuunwal op de foto langs de Hoornderweg op het land van Hin zetten ze in opdracht van natuur- en landschapsvereniging De Lieuw. De Lieuw heeft voor het herstel en opknappen van tuunwallen voor een periode van drie jaar een bijdrage van het Waddenfonds ontvangen. Voorzitter Marian Merkelbach: "We besteden het werk aan. Chris Otten doet een deel, net als aannemer Tatenhove, die op een andere manier te werk gaat. Beide methoden voldoen."
In totaal staat er op Texel zo'n 185 kilometer tuunwal, eigendom van boeren en particulieren. Daarnaast heeft Staatsbosbeheer nog zo'n 25 km tuunwal in beheer. "Voor beheer en onderhoud hebben de provincie en de gemeente een vergoeding. De provincie betaalt 80 procent, de gemeente 10 procent en de eigenaars zelf ook 10 procent. De oude beheersregeling is dit jaar vervangen door een nieuwe." Om de nieuwe afspraken met de eigenaars te regelen hield De Lieuw eerder dit jaar speciale "tuunwallendagen" in Stayokay.
Binnenkort gaat het bestuur op pad om de kwaliteit van de tuunwallen te inspecteren. "Dat wordt een stevige wandeling van meer dan honderd kilometer."
Wieringen
Tuunwallen staan overigens niet alleen op Texel. Chris en Giel Otten hebben er de afgelopen maanden ook een aantal gebouwd op Wieringen, waar ze van oudsher ook staan. Chris: "Naar het schijnt stonden ze ook op Gaasterland."