Waalenburg bijna klaar voor de kemphanen
Terwijl graafmachines diep in Waalenburg de laatste hand leggen aan kreken en ander werk, kiest aan de andere kant van de Staart een koppel kolganzen het luchtruim. De winterrust wellicht voor even verstoord door een veelkleurig groepje bezoekers. Texelaars die met belangstelling kennis nemen van de veranderingen.
We zijn op uitnodiging van de provincie, opdrachtgever en financier van dit omvangrijke natuurontwikkelingsproject. Vanaf september is er gegraven en zijn allerlei andere werkzaamheden verricht om het op tijd af te krijgen. Vóór aanvang van het broedseizoen, dat volgens de kalender op 15 maart begint, moeten de machines het gebied uit. Alleen de Staart met halverwege de nieuwe uitkijkplatforms is dan nog niet klaar, maar met Pasen moet ook die weer open gaan.
Woensdag was er de mogelijkheid om het gebied in te gaan. Boswachters van Natuurmonumenten (NM) lopen mee om tekst en uitleg te geven. Voor de veiligheid allemaal met een helm op en hesje aan, bij elkaar een kleurig geheel in deze nog wat grauwe en nieuwe natuur.
Maar dat zal veranderen, vooral als gevolg van de verandering ("terug naar oorspronkelijke situatie") aan het watersysteem. Stapsgewijs zal het water worden opgestuwd, in de lagere delen zo'n 90 centimeter, in hogere een paar decimeter. Verspreid over meerdere jaren. Als we ineens zou worden opgezet, zou er bijvoorbeeld zóveel fosfaat vrijkomen dat orchideeën het niet zouden overleven. De nieuwe randsloot moet ervoor zorgen dat er alleen kwel- en regenwater door het gebied stroomt. Arme grond en de combinatie van zoet en brak water als bodem voor planten die hier oorspronkelijk voorkwamen (zoals orchideeën, schorrezoutgras, zeekraal, goudknopje, addertong, melkkruid, rode en stijve ogentroost). Tevens een passage voor stekelbaarsjes.
Daarnaast een broedplaats die rust en beschutting biedt aan weidevogels zoals de grutto, tureluur en de leeuwerik, waarvan er vorig jaar 200 paartjes in Waalenburg broedden. En een rustplaats voor wintervogels, zoals de kolganzen verderop. Zal ook de kemphaan er weer gaan broeden? Waarschijnlijk niet meteen, maar Eric Menkveld hoopt dat het binnen tien jaar zover is. In Waalenburg zal ook worden geboerd. Op de lagere delen grazen vooral schapen en op de hogere kant tussen Plassendaal en de Nieuwlanderweg rundvee. Gids Eckard Boot: "Boeren en NM hebben elkaar hard nodig."
We staan bij de plek waar de nieuw gegraven kreek (die daar oorspronkelijk ook liep) kruist met de kaarsrechte waterafvoer. Deze tocht wordt ondieper gemaakt en deels gedempt. Uiteindelijk stroomt het water via de kreek af richting Plassendaal, waar het peil door een stuw wordt gereguleerd. Boot wijst op boerderij De Voorzorg, waar een begin is gemaakt met de sloop. Daar komt het nieuwe Natuurcentrum en tevens thuisbasis van Natuurmonumenten. Ook startpunt voor de fiets- en wandelroute en er komt een "oerspeelruimte" met als thema "nest". De wandelroute door het noordwestelijk en minst kwetsbare deel gaat jaarrond open, net als de fietsroute door het gebied. Door het gesloten gedeelte worden periodiek excursies gehouden.
De nieuwe bewoners van de gesaneerde boerderij Kilstee langs de Nieuwlanderweg, zitten straks eerste rang. Door een combinatie van factoren zijn deze gebouwen volgens Boot buiten het natuurgebied gehouden. Het komt binnenkort te koop.
We komen bij de aanleg van het uitkijkpunt langs de Staart. Er wordt volop aan gewerkt, zoals ook aannemers en andere betrokkenen bij deze klus nog even stevig moeten aanpoten om het op tijd klaar te krijgen. Nu bij prachtig weer, maar het is afgelopen herfst en winter ook wel anders geweest. Wel droog, ook voor de natuur in Waalenburg zou een bui welkom zijn.
Gerard Timmerman