Grondwater na droogte nog niet op niveau
De naweeën van de kurkdroge zomer van 2018 zijn nog niet voorbij. Er is sindsdien wel wat regen gevallen, maar lang niet voldoende om het tekort van circa 400 mm eind vorig jaar weg te werken. De grondwaterstand staat beneden het niveau van normaal voor deze tijd van het jaar. Het Hoogheemraadschap, boeren en natuurbeheerders houden het angstvallig in de gaten.
De zoetwatervoorraad in de duinen is volgens Staatsbosbeheer wel wat omhoog gekomen, maar nog steeds een stuk lager dan normaal rond deze tijd van het jaar. "De schade is op dit moment nog moeilijk in te schatten, dat hangt vooral af van hoe het zich verder ontwikkelt en hoeveel neerslag er het komende seizoen valt", vertelt boswachter Anna Sprenkeling.
"Wij zien vooral risico's voor het agrarische gebied omdat minder water in de duinen natuurlijk ook leidt tot minder water in de poldergebieden. Het duinsysteem is op zich wel bestand tegen grote fluctuaties en de huidige situatie valt nog binnen de marges van wat het systeem aankan. Als we een extreem droog jaar met hoge temperaturen krijgen dan is de kans dat het tot problemen leidt groter. Twee keer per maand meten vrijwilligers voor Staatsbosbeheer de waterstand op verschillende punten. Op deze manier kunnen wij de situatie blijven monitoren."
Hoogheemraadschap
Om zoet water in de ondergrond te laten infiltreren houdt Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, beheerder van het oppervlaktewater, het slootwaterpeil op grote delen van Texel deze winter een stuk hoger dan normaal. In overleg met landbouworganisatie LTO gebeurt dat onder meer in Eierland, rond De Koog en Waalenburg. Niet in de Prins Hendrikpolder, waar veel slootwater brak is en de boeren bang zijn dat er anders teveel zout in de grond trekt.
Normaal houdt het Hoogheemraadschap het peil in de winter op -105 centimeter NAP, nu op -65 cm, dus 40 centimeter hoger dan gebruikelijk. Dat past binnen de bandbreedte die mag worden aangehouden, in waterschapstaal het zogeheten dynamisch peil. De hogere waterstand zorgt volgens peilbeheerder Jacob Keijzer voor meer tegendruk, om het water te laten infiltreren. In hoeverre dat lukt, is overigens niet exact te zeggen, want het Hoogheemraadschap meet de grondwaterstand niet. Maar Keijzer heeft de indruk dat de grond nog steeds aan de droge kant is. "Normaal komt het water van bovenaf, in feite hebben we gewoon regenwater nodig."
Aannemelijk is dat in het boerenland de basisvoorraad aan zoet water die normaal rond deze tijd in de grond zit, (nog)niet op peil is. In hoeverre dat komend seizoen voor schade aan cultuurgewassen zal zorgen, hangt af van de regen die nog gaat vallen, met name tijdens de groeitijd. Het kan nog alle kanten op dus.
In hoeverre het Hoogheemraadschap het hogere slootwaterpeil dit voorjaar kan handhaven, is onduidelijk. "Boeren gaan straks het land op om het land te bewerken. En dan willen ze natuurlijk droge grond."
Dankzij een netwerk van "slimme" (computergestuurde) stuwen, is het peil in sloten in de polders en op het ouwe land tegenwoordig veel beter in te stellen dan voorheen. Er staan meer maatregelen op het programma om de vochthuishouding te verbeteren. Zoals tientallen zoete stuwen, die het brakke water afvoeren en het zoete water stuwen, en een proef voor zoetwaterbuffering in de diepere ondergrond. Wellicht ook andere maatregelen. Daarover wordt binnenkort meer bekend.