"Gitaar is
een fucking
spannend
instrument"
"Ik kom binnenkort langs met mijn nieuwe plaat", meldde Ewout Adriaans zich na zijn solo-optreden van de zomer op Strenderpop. Het vergde wat meer tijd, maar vorige week stond hij dan toch aan de balie. Niet met een CD, maar een heuse LP: "Unpaved road". Dus op weg naar het puntje van de NIOZ-polder, voor een gesprek met deze markante en eigenzinnige Texelaar voor wie muziek veel verder gaat dan een hobby: "De gitaar is een fucking spannend instrument. Je kunt er in je eentje een hele band mee neerzetten."
Zo'n grote ronde schijf van vinyl, dat maakt wat los. Jeugdsentiment. Alleen al de hoes, een kunstwerkje op zich. Met op de ene kant prominent de foto van Ewout, karakteristiek met baard, hoed, brilletje. Het gelaat getekend. Een treffend portret, gemaakt door Stefan Krofft, die ook de hoes heeft ontworpen. Ewout: "Zo'n grote hoes is een prachtig podium voor artwork. Ik zei tegen Stefan: 'Ik wil de beste foto die je ooit gemaakt hebt. Dat de foto iedere kras op mijn ziel laat zien en dat ik dwars door de camera heen kijk. Ik heb Stefan eerst de proefopnamen laten horen. Hij nam me mee naar de Bollekamer, waar het op dat moment koud was." Het resultaat is boven verwachting. "De foto sluit prachtig aan bij de muziek."
Jug Bros
Want in "Unpaved road" legt de muzikant, die na het uiteenspatten van Jug Bros solo ging, zijn ziel bloot. Dit interview gaat niet over de band waarmee hij 25 jaar lang optrad, maar het raakt wel een gevoelige snaar. "Het was een mooie tijd. In het begin speelden we bij Jan Koomen in De Slock op het biljart. Gewoon een bandje met Rikus (Kloosterhuis), Hans (Vlaming) en Nils (Lely). Ons doel was eigen repertoire schrijven en registreren. Dat is zeker gelukt. We hebben negen platen gemaakt, ik ben er nog hartstikke trots op. De eerste plaat namen we op in een ouwe textielfabriek in Twente, bij Harry Weijering. Later leerden we Willem Terhorst (Wimke van Diene) van Normaal kennen. Hij zong voor de Ezelvereniging op tekst van Theun de Winter geschreven Ezellied 'Peace en Vree", met ons als begeleiders. We zijn met een bus vol naar de Achterhoek gereden. Onze volgende CD namen we op in de studio van Normaal. Onze drankrekening was hoger dan het hotel waar we verbleven."
Discipline
Het hoge woord is er uit. Ze spuugden er niet in. "Als we kwamen, snelde onze reputatie ons al vooruit. En inderdaad, toen we eens naar België reden voor een optreden, ging na de Zeeburgertunnel het eerste lege krat er al uit. Maar het was niet alleen zuipen en blowen. Vergeet niet dat we gemiddeld een stuk of zeventig optredens per jaar hadden. Dat betekent elk keer om half zeven 's avonds vertrekken, opbouwen, een uur of wat spelen en weer afbreken. Om half vier 's nachts was ik weer thuis en om kwart over zes weer op te staan en aan het werk te gaan. Dan nog de financiële rimram rond zo'n band, nummers schrijven, repeteren, opnamen, etc. Het is bijna een bedrijf. Dat vergt ook discipline."
Het NIOZ
Want muziek mag dan zijn passie zijn, de schoorsteen rookt van zijn baan als beheerder van de NIOZ-haven. Hij werkt er sinds 1983, zijn huis staat als op de "Rots van Gibraltar" in het afgelegen poldertje. Met aan de ene kant uitzicht op de haven en daarachter de zandige dijk, aan de andere kant kijkt hij binnenkort aan tegen een meter of anderhalf hoge damwand, die het NIOZ tegen het water moet beschermen. "Ik heb altijd op en rond het water gewerkt. Ik heb gevaren op mooie schepen als de Navicula, de Aurelia, de Pelagia, de Griend en nu vaar ik op de Stern wetenschappers over het Wad. Bij het NIOZ heb ik alles wel zo'n beetje meegemaakt. Een stuk of dertien directeuren zien voorbijkomen." Hij steekt een verhandeling af over het belang van zeeonderzoek. "Tweederde van de wereld bestaat uit water. Wat weten we er van, als je al realiseert dat het op het land zo'n puinhoop is." Op de platenhoes het logo van het instituut. Ze betalen er niet voor. "Ik sponsor het NIOZ, ik heb per slot van rekening de mooiste baan die er is."
Gitaar gejat
Terug naar de muziek. "Bij ons thuis gingen we allemaal op jonge leeftijd op muziekles. Mijn oudere broers speelden gitaar, ik koos trompet. Maar ik kreeg een oorontsteking en moest stoppen. Toen ben ik gaan drummen. Maar daarmee kon ik geen melodie spelen. Toen heb ik als jochie van mijn broer Karel een gitaar gejat en wat akkoorden afgekeken. Laatst herkende hij hier zijn eigen gitaar. Ik zeg: 'Dan jat je hem toch terug.' Hij heeft hem meegenomen, maar bracht hem weer terug. Hij speelde voor geen meter."
Hij pakt zijn gitaar en speelt en zingt "As tears goes by". "Ik was gek van de Stones, nog steeds trouwens. Ik zocht de rifjes uit en speelde hun liedjes na. Maar op een gegeven moment merkte ik, dat het niet de juiste sfeer had. Toen zag ik dat Keith in de open G-stemming speelde. Ik ben hem niet gaan kopiëren, maar ben verder gegaan dan hij mij heeft geleerd. Op een gegeven moment had ik genoeg van het spelen van covers en ben zelf liedjes gaan schrijven." Weer pakt hij de gitaar en speelt "Big Brown Eyes". "Het eerste nummer dat ik schreef, het staat op het album "Yauze Yauze". Ik heb honderden liedjes geschreven", pakt hij er een kreukelig boekje bij. Vele daarvan staan op CD.
Als jochie van mijn broer Karel een gitaar gejat en wat akkoorden afgekeken.
R.L. Burnside
Weer de gitaar er bij. "Be ware of the dog" klinkt door de kamer, ook op CD. "Prachtig nummer, maar ik denk dat ik het solo nog beter kan spelen." Hij bespeelt zijn gitaar op onnavolgbare wijze. De beginselen die hij zich als drummer aanleerde, keren terug in zijn spel. De gitaar is voor Ewout in de eerste plaats een percussie-instrument. Het legt een ritmische basis in zijn akkoordspel, waarbij hij zijn slide veelvuldig over de snaren laat glijden. Beïnvloed door spelers als Robert Johnson en Keith Richards. Bepalend moment voor zijn wat "pompende" speelstijl was zijn ontmoeting met blueslegende R.L. Burnside op het Bluesfestival van 1995. "In een paar uur dat ik met hem op het podium stond heb ik meer over blues geleerd dan in een leven lang spelen." Tientallen jaren in een band, nu solo. Alleen met zijn gitaar. "Maar zes snaren, maar een fucking spannend instrument. Met deze gitaar kan ik een hele band neerzetten."
We komen te spreken over blues en de vele stijlen binnen het genre. Delta blues, funky blues, New Orleans. Noem het maar op. Weer de gitaar erbij klinkt Jimmy Reed's "Baby what you want me to do." "Wat is blues en wat niet? Waar begint en waar eindigt het. Er zit geen scheidslijn in."
Mama looked sad
Op zijn LP het lied "Mama looked sad" over zijn moeder. "Vorig jaar is ze overleden. Tien jaar heeft ze op Texel gewoond, maar vader kon hier niet wennen. Toen zijn ze teruggegaan naar Dordrecht. Elke keer als ik bij haar kwam, had ze het over Texel. Ze kwam hier elk jaar rond oud en nieuw. De laatste keer stond in het teken van afscheid. De mooiste verhalen op de rand van het bed. Daarna heb ik dat liedje geschreven. Een herinnering aan mijn moeder. Het lastige met liedjes is dat je in korte zinnetjes je gevoelens moet weergeven. Ze was absoluut geïnteresseerd in mijn muziek. 'Als ik dood ben', vertelde ze, 'speel dan "Shine a light". Dat heb ik gedaan." Een stilte. Dan speelt hij het nummer.
Keith
Hoe werkt dat toch met het schrijven van nummers? "Keith heeft ooit gezegd: 'Nummers komen uit de lucht, ik pluk ze er uit.' En dat klopt. Als je ervoor gaat zitten en wachten tot het komt, dan wordt het niks. Ze komen voorbij. Als je een zin uitspreekt, dan zit daar al ritme in. Dan is het zoeken naar een akkoordenschema vaak niet zo moeilijk. Soms begint het met een rifje. Maar ik heb ook ontzettend veel onzin geschreven. Zoals deze: (Ewout zet een vrolijk bluesje in) Ik kom graag in het café/neem dan vaak mijn vrienden mee/we drinken bier en niet zo weinig/dat vinden we bijzonder geinig."
Song for a friend
Inspiratie komt vaak vanuit emotie. Zoals die muziekvriend die tientallen jaren geleden plotseling overleed. "Song for a friend" hebben we met Jug Bros destijds opgenomen. We waren zo groen als gras. De opnames waren zo fucking emotioneel. Rikus ging met de strijker over de contrabas en de koortjes met Nils, Rikus en Hans. Van een heel kleine song tot een soort symphonie." Hij laat het met trots horen. "Dat is het mooie van zo'n CD. Anders was ik het kwijt geweest."
De melodie doet denken aan de tranentrekkende song "Sacrifice" van Anouk, die niet lang daarna uitkwam. Pleegde Anouk plagiaat? "Ik weet het niet. Feit is wel dat Anouk in die tijd een keer repeteerde bij Ben Bakker op de Korenschoof en ons gehoord kan hebben. In de credits van Sacrifice las ik dat ze toen met heel andere jongens speelde. Maar ook al zou Anouk door ons geïnspireerd zijn. So what? Ik word ook geïnspireerd. Een toonladder bestaat uit twaalf tonen. Het gaat er om dat je het verschil maakt!"
Genoeg gesproken, tijd voor muziek.
Gerard Timmerman
"Unpaved Road", het solo-album van Ewout Adriaans, omvat negen songs, waarvan hij er zelf acht schreef. Live opgenomen in de studio van Rikus Kloosterhuis. Hij zal het album binnenkort live presenteren in de Kastanjeboom. Datum volgt.
