Eerst besparen, dan van het gas af
"Neem geen overhaaste stappen. Kijk eerst hoe je op het huidige gas- en elektragebruik kunt besparen. Als je zover bent dat de verwarming van je huis een acceptabel vermogen vraagt, kijk dán naar een alternatief voor gas."
Dat adviseert Peter Jan Kuip van Bouwservice buro Kuip. Als onafhankelijk (niet gebonden aan bedrijven, leveranciers of subsidies) bouwkundig adviseur berekent hij het vermogen van installaties, geeft energieprestatieadviezen en adviseert over te gebruiken installaties. In de praktijk is hij de tussenschakel tussen klant, architect, aannemer en installateur en gespecialiseerd in nieuwbouw.
Van het gas af?
"De overheid heeft gezegd dat we van het gas af moeten. Maar als we voor onze energievraag overstappen op elektriciteit, dan moet die eerst worden opgewekt. Een moderne CV-ketel heeft bijvoorbeeld een rendement van 107 procent. Elektriciteit opgewekt met een centrale komt ongeveer met een rendement van 55 procent bij de verbruiker aan dat is een getal waar de overheid ons mee laat rekenen. Als gasgestookte centrales de overige benodigde stroom gaan opwekken, naast de zon, wind en biomassa energie, dan betekent het dat we niet minder maar in de huidige situatie eerst veertig procent méér gas gaan gebruiken. Bovendien is de infrastructuur in Nederland er nog niet op berekend om volledig op elektrisch over te schakelen. In de komende jaren gaat ook duidelijk worden of waterstof bijvoorbeeld een serieuze energiebron gaat worden. Ook groen gas zal opgang maken en op wat voor manier kan het huidige gasnet een rol spelen bij de overgang van aardgas naar bijvoorbeeld groen gas of waterstof?
Dus moeten we eerst proberen om het energiegebruik te beperken om zo de overgang naar volledig elektrisch haalbaar te maken. Hiermee bespaar je zelf ook kosten voor energiebelasting en extra afschrijvingskosten van een (te) dure installatie.
Als je kijkt naar de huidige woningvoorraad, dan zijn veel huizen minder goed of niet geïsoleerd. Daarom zeg ik: neem geen overhaaste stappen op installatie gebied. Kijk eerst wat je in je huis of bedrijf kunt doen om gas en elektriciteit te besparen. Bijvoorbeeld door de watertemperatuur van je cv lager in te stellen, zoals bij vloerverwarming. Daardoor geeft je CV-ketel een beter rendement. Of vervang je oude verwarmingspomp. Een oude gebruikt al snel 75 Watt, een nieuwe 5-10 Watt, dat geeft een flinke besparing. In veel bestaande woningen kan de isolatie worden verbeterd.
Waardevast
Ventileer op de juiste manier. Dat scheelt ook. Denk je aan isolatie, doe het dan serieus. Niet de spouw vol laten spuiten met een geringe isolatiewaarde maar haal bijvoorbeeld de buitenmuur weg en breng een isolatie aan die hoger is dan de huidige nieuwbouweisen. Het dak na-isoleren en denk ook aan de vloer en kozijnen en beglazing. Doe je het nu goed dan hoef je de eerste dertig tot vijftig jaar niets meer aan de isolatiewaarde van je pand te doen. Het grote voordeel is dat je deze kosten over een langere periode kan afschrijven en hij blijft waardevast. Voordeel is natuurlijk ook een veel lager energiegebruik. Een verwarmingsinstallatie schrijf je in een veel kortere periode af, dus is het verstandig de installatietechnische kosten eerst te beperken op vermogen. Dus je installatie all electric maken, zonder je vermogen te beperken - bijvoorbeeld met pv-panelen en warmtepomp - en denken over 12 tot 15 jaar ben ik uit de kosten, is niet helemaal de juiste weg. Want na die 12 tot 15 jaar moet je weer een groot deel van de installatie vernieuwen.
Alternatieven voor gas
Als je het gas duurder maakt, dan gaan mensen op zoek naar alternatieven. Houtstook is één van de eerste alternatieven waar mensen naar kijken. Dat zie je ook in Duitsland en Oostenrijk daar stoken ze veel meer hout. Of we daar nu zo blij mee moeten zijn… Bijvoorbeeld pellets voor de pelletkachels worden allang niet meer alleen van resthout gemaakt. Maar hout wordt gezien als een hernieuwbaar materiaal waardoor het in de berekeningen goed scoort. En het is op het moment een serieuze oplossing voor projecten waar geen gas aansluiting zit of waar een hoge watertemperatuur gevraagd wordt. Als je de kosten vergelijkt tussen gas en pellets, dan is het stoken met pellets op het moment goedkoper dan stoken op gas. Maar dan moet je wel een behoorlijke opslagmogelijkheid hebben om de pellets op voorraad te hebben; stortsilo of zakken.
Kijk eerst wat je in je huis of bedrijf kunt doen om gas en elektriciteit te besparen
Warmtepompen
Warmtepompen worden vaak als alternatief voor de CV genoemd. Je hebt luchtwarmtepompen, die de warmte uit de buitenlucht halen, en bodem warmtepompen, die het uit de bodem halen. Voor een bestaand huis heb je al snel 15 tot 20 kW verwarmingsvermogen nodig. Een warmtepomp van die capaciteit is kostbaar. Een "kale" CV-ketel koop je voor bijvoorbeeld €1200,-. gedeeld door zeg maar 30 kW is € 40,- per kW. Als je een luchtwarmtepomp neemt, dan kost kwaliteit al snel €800,- per kW. Als je warmte uit de bodem wilt, zit je zelfs zomaar op €1500,- per kW. Het boren van de bronnen moet bijvoorbeeld door een gecertificeerd bedrijf gebeuren. Genoemde richtprijzen zijn zonder de installatiekosten (weghalen ketel bijv.) en binneninstallatie, maar nemen wel af naar gelang het toestel groter wordt dan bijvoorbeeld 8-10 kW. Op het moment zijn er nog aantrekkelijke subsidies voor warmtepompen.
Andere besparingsmogelijkheden
Kortom: als je dit soort dingen wilt, dan moet je eerst zorgen dat je huis echt goed geïsoleerd is. Zodat je de energievraag met vijftig tot zestig procent verminderd. Dat is met een wat ouder huis zonder ingrijpende maatregelen niet haalbaar, hooguit tien tot twintig procent. Ander nadeel is ook dat het rendement van een warmtepomp terugloopt als je tapwater gaat verwarmen. Dus een combinatie met zonnecollector en buffervat heeft de voorkeur. Luchtwarmtepompen veroorzaken ook lawaai. De goedkoopste het meest, de duurste het minst. Die werken ook het beste. Bij te weinig vermogen zit je bij -10 graden en onze "Texelse" wind mooi in de kou. Dus kijk ook wat voor vermogen ze nog afgeven bij -10 graden, in plaats van merken die het vermogen opgeven bij +7 graden. Als het echt koud wordt, gaan ze ook veel stroom gebruiken. Als je verwarmt met energie uit de bodem heb je dat nadeel veel minder die hebben een hoger rendement. Naast isolatie zijn er andere besparingsmogelijkheden. "Tapwater, onder meer voor de douche, vraag 20-30 procent van de energie. Dus kijk ook voor mogelijkheden opwarmen tapwater, zonnecollector of verminderen gebruik warm water bijvoorbeeld door een recirculatie douche.
Optimaal geïsoleerd
Voor wie een nieuw huis of bedrijf bouwt dat optimaal geïsoleerd is, is er eigenlijk geen discussie, dan is alles elektrisch uitvoeren een logische oplossing. Bij een energievraag van 6 tot 10 kW zijn warmtepompen, lucht of bodemwarmte, wél betaalbaar. En je kunt er mee koelen. Je kunt ook verwarmen met een kleine houtpelletkachel met hoog rendement. Of met infrarood stralingswarmte, verwerkt onder de vloer, achter de wand of panelen tegen het plafond. In goed geïsoleerde (zoals de huidige nieuwbouw) huizen is het ook niet vreemd om op de slaapkamers elektrische radiatoren te plaatsen. Het verwarmen van de slaapkamers is dan nauwelijks nog nodig.
Opslag van energie
Opslag van energie; Dit is nog vol in ontwikkeling buffervaten met warm water, ijs buffers, zout accu's, lithium Ion accu's voor opslag stroom van je eigen panelen op dak enz. Bij toepassen van een warmtepomp kan je ook de massa van je gebouw mee laten werken, deze kan je ook kunstmatig vergroten door het toevoegen van PCM materiaal. PCM staat voor "Phase Change Materials" de overgang van een vloeistof van vast naar vloeibaar. Als je van ijs van 0 graden water van 0 graden wilt maken dan moet daar een hoeveelheid energie in, die als je de zelfde hoeveelheid energie weer in het water van 0 graden stopt, het water tot 80 graden opwarmt. Ze kunnen bijvoorbeeld de stollings temperatuur met zout oplossingen manipuleren in een groot temperatuur gebied waardoor je heel veel mogelijkheden meer hebt om energie op te slaan.
Natuurlijke principes
Voor verwarming maar ook voor het koel houden van een ruimte dus ook besparen op koel energie behoort tot de mogelijkheden. Bij deze toepassing heb ik zelf een goed gevoel ik denk dat dit materiaal meer toegepast gaat worden. Dus meer gebruik maken van natuurlijke principes om energie te besparen. Tegenwoordig zijn er zóveel mogelijkheden, het is bijna niet meer bij te houden. Maar wel héél interessant want we leren iedere dag."
Gerard Timmerman
