Onderkaak lynx historische vondst
Een opmerkelijke vondst op het strand bij paal 15, waar oud-Texelaar Hidde Bakker een stuk van een onderkaak van een lynx vond. Een fossiel van duizenden jaren oud. Hij schreef er een artikel over in het blad Cranium van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren.
Hidde trof het botstuk van deze middelgrote kat aan kort nadat er bij paal 15 een vooroeversuppletie was uitgevoerd. Het zand van die suppletie kwam van de Noordzeebodem, zo'n tien kilometer uit de kust. Mogelijk is de kaak met het opgespoten zand op het strand terechtgekomen.
Een fossiel bot van een lynx was nooit eerder op Texel gevonden. Hier zijn verschillende redenen voor te bedenken. Lynxen hebben een groot leefgebied en zijn daardoor overal schaars. Bovendien kwam de soort hier mogelijk maar korte tijd voor.
De ouderdom van de onderkaak is niet goed bekend. Misschien komt hij uit de laatste ijstijd, 100.000 tot 10.000 jaar geleden, maar hij kan ook best uit het vroege Holoceen komen, vanaf 10.000 jaar geleden. De kaak is extra bijzonder omdat er afwijkingen aan het bot en de kiezen te zien zijn, die wijzen op een tandvleesontsteking.
Botten van roofdieren uit de laatste ijstijd zijn veel zeldzamer dan die van planteneters. Ecomare heeft van de vleeseters uit de laatste ijstijd botten van wolf, beer, grottenleeuw en grottenhyena in de collectie.
Hidde (26, woonachtig in Amersfoort), raakte als kind geïnteresseerd in paleonte zoogdieren. "Ik was een jaar of acht toen ik op het strand een tand van een steppewinsent vond, een kies van een soort bison uit de IJstijd. Arthur Oosterbaan (conservator van Ecomare), een vriend van mijn vader (Peter, de oud-wethouder van GL) kwam geregeld bij ons om over politiek te praten. Ik liet hem de tand zien en hij vertelde wat het was. Zo begon mijn interesse. Het heeft me nooit meer losgelaten. Het was toen een heel andere tijd, een soort safari in Nederland. Een periode dat er hier neushoorns en mammoeten rondliepen. Het was IJstijd, waarin het meeste water in ijs was opgeslagen en de zeespiegel een meter of tachtig of honderd lager was dan nu. De huidige Noordzee was toen voor een groot deel rivierengebied. Soms loop ik over het strand en denk over hoe het er vroeger uit zou hebben gezien. Dat hier mammoeten en neushoorns voorbij trokken. Toen gewoon, en nu amper voor te stellen. Maar wel héél fascinerend."
Zijn belangstelling voor botten heeft nóg een reden: "In mijn werk als dialyse verpleegkundige in het ziekenhuis in Amersfoort ben ik bezig met het menselijk lichaam en de fysiologie. Je zou kunnen zeggen dat mensen en dieren qua botten niet zo veel verschillen. Dat vind ik interessant."
Toen een heel andere tijd, een soort safari in Nederland
Hidde is veel op het strand te vinden, speurend naar overblijfselen uit die tijd. Als jongen op Texel, sinds hij in Amersfoort woont ook wel op het strand bij Monster bij Den Haag. "Daar heb je de zandmotor en zoek ik ook wel eens."
Niet zonder resultaat. In de loop de jaren heeft Hidde een grote verzameling fossielen bij elkaar gezocht. "Een halve zolder vol botten, fossielen en andere dierlijke resten. In het begin wist ik niet zo goed was het was. Dan reed ik er mee naar Arthur en hij zei dan of het een van een varken, een koe was. Maar ook wel eens botten uit de IJstijd. Dan was ik heel trots."
Zijn kennis nam met de jaren toe en hij groeide uit tot een gerespecteerd lid van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren. Veruit de bijzonderste vondst is wel het stuk onderkaak van een lynx dat hij bij paal 15 vond. "Ik liep met mijn vriendin over het strand. We zouden net omkeren, toen ik nog een paar stappen deed om bij een schelpenbank te kijken. Daar lag deze kaak. Dat het van een roofdier was, kon ik meteen wel zeggen. Ik dacht eerst aan een zeehond. Toen ik het aan Arthur liet zien, zei hij dat het van een katachtig dier was. Toen ben ik de literatuur ingedoken en heb er publicaties van allerlei paleonthologen op nageslagen. Zo kwam ik uit op de lynx."
"Als je zoiets vindt, dan ben je het aan je vondst verplicht om er iets wetenschappelijks mee te doen. Ik vond het heel spannend om er over te schrijven. Het kostte me een half jaar om alle literatuur te lezen." Daarna schreef hij er een indrukwekkend en diepgaand wetenschappelijk artikel over in het blad Cranium van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren, dat nu, een jaar na de vondst, is gepubliceerd.
De vraag hoe oud de kaak precies is, is lastig te beantwoorden. Een koolstofdatering kan het antwoord geven. "Dat is kostbaar, maar ik kijk of ik dat in Groningen kan laten doen. Het zou mooi zijn als een replica van de kaak een plekje in Ecomare krijgt."
