Ondanks lastig experiment groeit de kokkel
"Een zeer vruchtbaar experiment", vertelt Marc van Rijsselberghe over de proef in polder Wassenaar om kokkels te kweken. Technisch verloopt het moeizaam, maar aangetoond is wel dat kokkels op "land" goed blijken te groeien.
De proef duurt vier jaar en moet praktijkkennis opleveren over natuurvriendelijke kokkelteelt op land. Doel is om met de opgedane kennis elders in de Waddenregio op verzilte grond een rendabele teelt te realiseren. Binnendijks is een proefinstallatie aangelegd om de omstandigheden op het wad zo realistisch mogelijk na te bootsen. Daarbij wordt het zeewater met een hevel over de dijk aangevoerd en via een stelsel van geulen, kweekbakken, stuwen, kleppen en andere voorzieningen verder geleid. "De hevel vertoont kuren en levert niet de hoeveelheid water die we gehoopt hadden", vertelt initiatiefnemer Marc van Rijsselberghe. "Probleem is dat de leiding regelmatig verdicht, als gevolg van aangroeisel, een soort aderverkalking. Er stroomt wel water doorheen, maar minder dan de bedoeling. Reinigen is lastig, bij andere binnendijkse projecten moet daarvoor een alternatief worden gezocht." Ander probleem was dat de netten van een garnalenkotter verstrikt raakten in de pijpleiding.
Maar ondanks de technische problemen en dat er geen kokkelzaad is uitgezet, groeien er via natuurlijke zaadval wel kokkels. "Kokkels gedijen er goed, uit metingen blijkt zelfs dat ze in één jaar tot vier centimeter doorsnee zijn gegroeid, marktwaardig dus. Zowel de beroepsmatige kokkelvisser uit Harlingen en de onderzoekers van het NIOZ hebben dit nog nooit gezien. Waar de kokkels van het wad pas na 2 tot 3 jaar tot consumptieformaat uitgroeien, kan dit in polder Wassenaar al binnen een jaar. Dit geeft al een prachtige indicatie van de potentie van de binnendijkse kokkelteelt." Er groeien niet alleen kokkels. "Bijvoorbeeld ook zagers, aan diversiteit is het binnendijks net zo natuurlijk als het wad buitendijks. Maar binnendijks kan met schuifjes eb en vloed gestuurd worden waarmee dus ook de algenbloei, voedingstoffen en andere omstandigheden beïnvloed kunnen worden ter behoeve van de kokkelgroei."
Een wetenschappelijk onderzoek naar de proef onder leiding van schelpdierdeskundige Katja Philippart van het NIOZ in opdracht van de provincie Groningen, is afgesloten en heeft relatief veel informatie opgeleverd. Onder meer op de vraag of dit soort systemen elders haalbaar is of niet. Van Rijsselberghe:"Waar? Dat hangt van allerlei factoren af, zoals de bodem en de afwezigheid van zoet water. Het is niet de bedoeling om goeie landbouwgrond voor de teelt van kokkels op te offeren, maar grond die landbouwkundig niet meer bruikbaar is, bijvoorbeeld door verzilting. Daarnaast is er uiteraard de aanvoer van zeewater benodigd, doordat het eten van de kokkels in de waterkolom zweeft hoeft er hierdoor niet 'bijgevoerd' te worden." Het lukt niet van Philippart een reactie te krijgen. Wat er met de kennis gaat gebeuren, is volgens Van Rijsselberghe is aan de overheden. "Het kan mogelijk worden benut bij een project in Groningen, waarbij dankzij een dubbele dijk zo'n dertig hectare beschikbaar komt voor de teelt van kokkels, zeewier en/of andere zilte producten." Naast de teelt van zeewier is in polder Wassenaar een proef gedaan met de teelt van zeewier. "Dit is gelukt en mislukt. Het ligt gecompliceerd, er bestaat bijvoorbeeld zomer- en winter zeewier. Er zijn ook proeven gedaan op het NIOZ. "Een interessante ontwikkeling, zeewier kan in één week 40 procent in volume toenemen."