Afscheid van een trouw werkpaard
De Schulpengat komt zondag 21 januari nog één keer in de vaart om passagiers over te zetten tussen Texel en Den Helder. Diverse Texelaars blikken terug op de boot waarmee van 1991 tot 2016 vele overtochten zijn verzorgd.
Bas Schaatsenberg, kapitein bij TESO: "Toen ik in 1997 begon met werken bij de TESO was de Schulpengat al zes jaar de dienstboot. Na een paar jaar als auto-opsteller op de wal te hebben gelopen, kwam ik als matroos op de Molengat en Schulpengat. De verschillen aan dek tussen de 'oudere' Molengat en de Schulpengat waren best groot. Gelukkig was het boven-autorijdek op de Schulpengat uitgerust met gesloten zijstegen. Daardoor was het daar klimaattechnisch puur aangenamer ten opzichte van het boven-autorijdek van de Molengat waar de stegen en de kopeinden open waren."
"Ik kwam later als aspirant-stuurman in de vaarploeg van Martien Bakelaar terecht. Hij verzekerde mij dat als je de Molengat goed in de vingers kreeg, dat je de Schulpengat dan 'bijna met je ogen dicht de haven in kon varen.'Hij bleek hierin gelijk te hebben... De manoeuvreereigenschappen tussen deze schepen verschilden echter best veel van elkaar, ook al waren beide schepen uitgerust met hetzelfde Voith Schneider voortstuwingssysteem.
De Molengat had twee van deze units; één voor en één achter die beiden dezelfde kant op draaiden. De Molengat had hierdoor de neiging altijd licht naar stuurboord uit te draaien. Varen met de Schulpengat was een vooruitgang! Vier stuurunits; twee voor en twee achter die beiden ten opzichte van elkaar een andere draairichting hadden. Koersvaster, hydraulisch gestuurd en veel directer."
Door de Voith Schneider propellers konden we het schip op de centimeter varen
"Het varen met storm met dit voortstuwingssysteem was een ervaring op zich, iets wat je niet zomaar even deed. Ik weet dat ik een van de eerste keren met open mond heb staan kijken hoe dat in zijn werk ging. Doordat je met een noordwestelijke wind in Den Helder en een zuidwestelijke wind op Texel de wind dwars op het schip krijgt in de havens, heb je veel dwarsvermogen nodig om deze krachten op te vangen. Veel dwarsvermogen vragen betekent minder voorwaarts vermogen krijgen. De kunst was dan het schip met een hogere snelheid dan gebruikelijk de haven in te varen om zo voldoende voorwaartse snelheid over te houden bij het manoeuvreren in de havens…"
Geboren
Liesbeth Rijkers: "18 april 2001 was het zover, de weeën zetten door en midden in de nacht in een ambulance met een extra boot naar het ziekenhuis in Den Helder. Maar we haalden het niet. De ambulance stond net op de boot, Klaas Eissen sprong erin en daar werd Rein Rijkers geboren! Op de Texelse boot! Een moment om nooit te vergeten!"
Topper
Dirk Kooiman, oud-kapitein van TESO: "Vanaf 1969 vaar ik al met de schepen van de TESO tot 2005, niet als passagier maar beroepsmatig. Na de Marsdiep en Texelstroom kwam de Molengat in 1980. Wat was dat al een verandering. We konden met twee Voith Schneider propellers van elk 2000 kW makkelijker manoeuvreren, maar in de praktijk was zij nog wel eens onrustig en wispelturig. Toen kwam de Schulpengat in 1990. De overgang was voor ons minder groot, omdat er dezelfde besturing op zat. Het schip manoeuvreerde een stuk rustiger. Dit kwam door de vier Voith propellers die voor een prima balans zorgden. We konden het schip bij wijze van spreken op de centimeter varen. Ik zie er met plezier op terug. En ze heeft ons weinig in de steek gelaten, een topper."
Gulpengat
Nel Witte: "Wij stonden in 1991 met onze jongste zoon Bart van drie jaar te wachten om aan boord te gaan van de 'nieuwe' boot voor een overtocht. We stonden vol spanning te kijken naar de nieuwe boot die aanmeerde. Bart was met zijn drie jaar best goed met de Nederlandse taal, maar had nog moeite met de 'sch'. Met luide stem zei hij "ik weet hoe die nieuwe boot heet... Gulpengat!" Stilletjes zijn we hem al die jaren zo blijven noemen."
Technisch
Jan Staal, oud-kapitein van TESO: "De diensttijd van de Schulpengat zit er op. Maar mijn diensttijd op de Schulpengat en afscheid (VUT) was reeds op 24 december 2003. In al die jaren als kapitein heeft de Schulpengat mij technisch nooit in de steek gelaten, kortom een fijn schip om mee te varen. Dat ze een betere bestemming mag krijgen dan de sloop."
Storing
Jan Peter Kamermans: "In oktober 2002 was ik op vakantie op Texel. Er raasde een storm over het eiland en de veerdienst was uit de vaart. We moesten de volgende dag naar huis en we hoopten natuurlijk dat de storm nog even aanhield. Maar die maandag was de storm gaan liggen. Dus moesten we weer naar huis. Toen de Schulpengat in Den Helder arriveerde, zaten we in de auto te wachten. Maar de deur ging niet open. Na een tijdje werd er omgeroepen dat de deur vanwege een technische storing niet open ging. Wederom was natuurlijk de hoop dat we er op Texel weer af moesten. Maar na tien minuten ging de deur toch nog open en was onze vakantie definitief ten einde...
Besturing
Bas Schaatsenberg: "In 2005 kwam de Dokter Wagemaker in de vaart. Na de garantiedokking van dit schip vertrok de Schulpengat naar Rotterdam voor een re-fit (soort modernificatie). Tijdens deze re-fit in 2007 werd het schip uitgerust met een dubbele besturing op de brug. Hetzelfde idee als op de nieuwere Dokter Wagemaker; een hoofdbesturingspositie (pilot) en een nevenbesturingspositie ernaast (co-pilot). De machinisten, die tot dan toe samen met de nautici de brug bemanden, verdwenen naar de zogeheten ECR (engineer control room) net zoals op de Dokter Wagemaker. De brug werd voortaan bemand door twee nautici. Vaarwel Schulpengat, je was een heerlijk skuutje!"
Herinneringen
Rob Arensman, kapitein TESO: "Toen ik in 1998, na 22 jaar op de Noordzee vis te hebben gevangen, tot een carrièreswitch besloot, stond ik op een vroege oktobermorgen pal naast de Schulpengat, mijn nieuwe werkplek. Nóg herinner ik mij de indrukwekkende grootte van de veerboot op zo'n korte afstand: nog nooit had ik de veerboot van zo dichtbij gezien. Al in de eerste week kwam bij mij de bewustwording van het feit dat naast de passagiers alles, maar dan ook alles, van benzine tot toiletpapier, van bakstenen tot suikerklontjes, met de boot naar Texel toe werd gebracht. En ik mocht met die boot gaan varen!
Het varen met een veerboot die met buitengewoon doelmatige Voith-Schneider-propellers was uitgerust, bleek een heel andere tak van sport dan ik gewend was. De eerste keren dat ik onder toezicht mocht varen, mocht ik het roer overnemen als de boot ruim buiten de haven was. En ver - véél te ver, vond ik - vóór de haven van bestemming werd ik achter het roer vandaan gehaald en voer kapitein Staal de boot zelf de haven in. Maar gaandeweg werden de afstanden die Jan Staal aan mij overliet groter. Groot was mijn triomf, toen ik de boot van "brug tot brug" bestuurde - zonder noemenswaardige klappen - en kapitein Staal (schijnbaar) onverstoorbaar in zijn cryptogram verdiept bleef.… Naast het varen met de Schulpengat lag er nog een heel scala van andere werkzaamheden aan boord.
De inspecties van veiligheidsmiddelen bijvoorbeeld. Die voerden mij - bijna letterlijk - van kiel tot masttop en zodoende leerde ik de boot met al haar kasten en ruimtes ook goed kennen. Kapiteins Sietse Broersma, Henk Boon en Martien Bakelaar brachten mij de finesses van het vak verder bij, uiteraard bijgestaan door de rest van de bemanning. En op een dag mocht ik zelf als kapitein de dienst varen. Met de Schulpengat, op dat moment "mijn" boot… Vele overtochten zijn we sindsdien heen en weer gevaren. Soms even niet, vanwege hoog of laag water, of harde storm, maar verder bleek de Schulpengat een trouw en betrouwbaar werkpaard.
Over het kleurenschema dat ze in 2007 na de retrofit kreeg, kunnen we van mening verschillen, huisstijl, ja. Maar onder die verf zat en zit de Schulpengat, de boot waarop ik "het vak" heb geleerd en waarop vele goede herinneringen liggen. Aan allerlei gebeurtenissen, vrolijk en minder vrolijk, aan collega's en aan passagiers… Wanneer de Schulpengat binnenkort voor de laatste keer het Marsdiep afvaart en verdwijnt achter de horizon, dan blijven die herinneringen…
