Polders proeftuin project 75 zoete stuwen
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) wil in Eierland en polder Het Noorden 75 zogeheten zoete stuwen realiseren. Deze moeten er voor zorgen dat in droge perioden zoet water langer kan worden vastgehouden.
De zoet stuw maakt gebruik van de eigenschap dat zoet water op zout water blijft drijven. Tot voor kort werd gedacht dat deze natuurlijke scheiding vooral in groter wateroppervlakten plaatsvindt, uit metingen blijkt dat dit proces ook in smalle watergangen plaatsvindt. Bij de traditionele stuw stroomt het zoete water over de stuwplank en belandt via de gemalen uiteindelijk in zee. De zoete stuw doet het omgekeerde. Het is in feite een dubbele stuw, waarbij het zoute water in de onderlaag wordt afgevoerd en het zoete water in de bovenlaag wordt vastgehouden.
Deze innovatieve stuw is tijdens de Waterinnovatieprijs van de Unie van Waterschappen vorig jaar beloond met een nominatie. In polder Het Noorden wordt er eentje getest. De eerste proefmetingen wijzen uit dat met de zoete stuw zoutreducties in het water kunnen worden bereikt van 50 tot 85 procent. Dit "verzoete" water kan dan uitstekend worden gebruikt voor irrigatie van landbouwgewassen en het vergroten van de zoetwaterlens in percelen. Dit zal de kwaliteit en de opbrengst van gewassen sterk bevorderen, zo is de verwachting.
Met de stuw kan actief worden gestuurd op het zoutgehalte van het water. Niet alleen om het zoeter te maken, andersom kan ook het zoute water worden vastgehouden, waar dit voor natuurontwikkeling gewenst is. Zoals op De Bol en in Waalenburg.
Bedoeling is om in Eierland en Het Noorden volgend jaar 15 grote en 60 kleine zoete stuwen te plaatsen. Het gaat om een proef, het agrarische gebied van 4.482 hectare groot leent zich volgens HHNK goed voor proefmetingen onder uiteenlopende omstandigheden. Om in kaart te brengen wat de meest optimale opstelling, vorm en vereiste aantallen zoete stuwen zijn, om tot een substantiële zoutreductie in de smalle sloten te komen. Landbouworganisatie LTO is enthousiast over de proef. Die bij succes navolging zal krijgen, onder meer in andere delen van het Waddengebied.
Het is geen toeval dat het experiment op Texel wordt gehouden. Omringd door zout water is Texel volledig afhankelijk van neerslag. Over de gevolgen van klimaatveranderingen lopen de meningen uiteen. Dat er langere periode van droogte ontstaan, lijkt onder meer te worden bevestigd door afgelopen zomer. Inmiddels is het neerslagtekort dit jaar opgelopen tot zo'n 400 mm. Met onder meer als gevolg dat de oogst van landbouw, bollen en andere gewassen aanzienlijk lager is uitgevallen. Als dit zich vaker voordoet, is dat een reële bedreiging voor de Texelse landbouw. Zonder voldoende zoet water in de sloten en de grond, zou de landbouw zich mogelijk moeten beperken tot monoculturen van ziltbestendige gewassen, zo is de verwachting.
Het project voor de zoete stuwen komt voort uit de initiatiegroep Platform Texel Water. Dit jaagt initiatieven aan om Texel klimaatbestendig te maken. In dit platform zijn elf instanties vertegenwoordigd. HHNK is trekker van het experiment. Het Waddenfonds steunt het project, waarvan de totale kosten €450.000,- zijn, met €180.000,-.
Het dagelijks bestuur van HHNK legt het plan woensdag 12 december ter goedkeuring voor aan de commissie Bestuur, Middelen en Waterketen.